بوفچه ریش‌بلند؛ جغد کوچک کمیابی که ریش و سبیل دارد و ۵۰ سال پیش کشف شد و سبیل‌هایش مانند رادار عمل می‌کند

راز بقا: جغدک سبیل‌دراز یا بوفچه ریش بلند (long-whiskered owlet) یکی از کوچک‌ترین و نادرترین گونه‌های جغد در جهان است. این پرنده که بومی جنگل‌های ابری شمال پرو است، به دلیل ماهیت گریزان و ظاهر منحصربه‌فردش توجه پرنده‌شناسان و دوستداران پرندگان را به خود جلب کرده است. 

به گزارش راز بقا، پر‌های بلند و سبیل‌مانند اطراف صورتش، آن را به موجودی مرموز و شکننده بدل کرده است. با اینکه نخستین‌بار در سال ۱۹۷۶ کشف شد، هنوز اطلاعات اندکی درباره آن وجود دارد؛ زیرا زیستگاه دورافتاده و رفتار مخفیانه‌اش مشاهده آن را دشوار کرده است. امروزه این جغد به نمادی از حفاظت تنوع زیستی در جنگل‌های آند تبدیل شده است.

ظاهر و ویژگی‌های منحصر‌به‌فرد بوفچه ریش بلند

به گزارش راز بقا، چشمگیرترین ویژگی جغدک سبیل‌دراز یا بوفچه ریش بلند، پر‌های بلند و نخی‌شکل اطراف صورتش است که مانند سبیل به اطراف گسترده شده‌اند. این پر‌ها احتمالاً به پرنده کمک می‌کنند تا در نور کم محیط اطراف خود را حس کند؛ مشابه سبیل‌های گربه. این جغد بسیار کوچک است و تنها ۱۴ تا ۱۵ سانتی‌متر طول دارد؛ یعنی تقریباً هم‌اندازه یک گنجشک، و یکی از کوچک‌ترین جغد‌های جهان به شمار می‌رود. 

پر‌های قهوه‌ای‌رنگ با خطوط ریز و نقش‌دارش، استتار عالی در برابر تنه‌های خزه‌ای درختان و پوشش انبوه گیاهی به او می‌دهد. چشمان گرد و بزرگ و دم کوتاه به آن ظاهری عجیب و غیرزمینی بخشیده است.

برخلاف بسیاری از جغدها، پرواز این پرنده ضعیف است و بیشتر با پرش‌های کوتاه و سریع میان بوته‌ها حرکت می‌کند. صدای آن سوت‌های نرم و زیر است که به راحتی با صدا‌های طبیعی جنگل ترکیب می‌شوند و همین موضوع یکی از دلایل ناشناخته ماندنش برای مدت طولانی بوده است.

زیستگاه و رفتار بوفچه ریش بلند

به گزارش راز بقا، این جغد نادر تنها در جنگل‌های ابری مرطوب مناطق آمازوناس و سان‌مارتین در شمال پرو یافت می‌شود و معمولاً در ارتفاع ۱۸۰۰ تا ۲۲۰۰ متری زندگی می‌کند. این جنگل‌ها به بارندگی شدید، مه دائمی و پوشش گیاهی متراکم شهرت دارند که پناهگاه کاملی برای چنین پرنده پنهان‌زی است. جغدک سبیل‌دراز بیشتر وقت خود را در لایه‌های زیرین جنگل می‌گذراند و از حشرات کوچک، عنکبوت‌ها و بی‌مهرگان دیگر تغذیه می‌کند.

عادت شب‌زی بودن و علاقه‌اش به زیست در پوشش گیاهی انبوه، دیدن آن را بسیار دشوار کرده است. حتی بسیاری از مردم بومی که نسل‌ها در این نواحی زندگی کرده‌اند، هرگز با آن روبه‌رو نشده‌اند. درباره زیست‌شناسی تولیدمثل آن اطلاعات دقیقی وجود ندارد، اما احتمال می‌رود مانند سایر جغد‌های کوچک در حفره درختان یا میان پوشش گیاهی انبوه آشیانه‌سازی کند.

وضعیت حفاظتی و تهدید‌های بوفچه ریش بلند

به گزارش راز بقا، اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) جغدک سبیل‌دراز را در فهرست گونه‌های در خطر انقراض قرار داده است. جمعیت آن کمتر از ۱۰۰۰ فرد بالغ برآورد می‌شود و تهدیدهایی، چون جنگل‌زدایی، گسترش کشاورزی و تکه‌تکه شدن زیستگاه حیاتش را به خطر انداخته‌اند. کشت قهوه و چرای دام از مهم‌ترین عوامل تخریب جنگل‌های ابری هستند که زیستگاه منحصر‌به‌فرد این پرنده را از بین می‌برند.

با این حال، برنامه‌های حفاظتی در جریان است. مناطقی حفاظت‌شده مانند «منطقه حفاظتی خصوصی آبرا پاتریسیا -آلتو نیوا» به پناهگاهی حیاتی برای این گونه تبدیل شده‌اند. این تلاش‌ها با همکاری سازمان‌های بین‌المللی و جوامع محلی انجام می‌شوند. گردشگری پرنده‌نگری نیز توجه و منابع مالی بیشتری برای حفاظت از این جغد فراهم کرده است و آن را به نمادی از تنوع زیستی پرو تبدیل کرده است.

عجیب‌ترین ویژگی‌های جغدک سبیل‌دراز

به گزارش راز بقا، جغدک سبیل‌دراز پر از ویژگی‌های عجیب است که آن را به یکی از شگفت‌انگیزترین پرندگان جهان تبدیل کرده‌اند. بارزترین نکته، پر‌های بلند و نخی‌شکل اطراف صورتش است که مانند سبیل به نظر می‌رسند. دانشمندان بر این باورند که این پر‌ها به او کمک می‌کنند در تاریکی لایه‌های پایینی جنگل، محیط اطراف خود را حس کند؛ تقریباً مانند آنتن‌های رادار. 

ویژگی عجیب دیگر اندازه بسیار کوچک آن است. این پرنده تنها ۱۵ سانتی‌متر طول دارد؛ یعنی کوچک‌تر از یک قوطی نوشابه، و یکی از کوچک‌ترین جغد‌های شناخته‌شده در جهان است. جثه کوچک او با چشمان بسیار بزرگ و نافذ ترکیب شده و ظاهری شبح‌وار به او می‌دهد. 

نکته جالب دیگر، نایاب بودن آن است. این پرنده تا سال ۱۹۷۶ برای علم ناشناخته بود و در دهه‌های بعد تنها چند مشاهده ثبت شد. بسیاری از مردم محلی حتی آن را یک موجود افسانه‌ای یا روح جنگل می‌دانستند. صدای نرم و زیرش به راحتی با صدای حشرات اشتباه گرفته می‌شود و همین موضوع باعث شد مدت‌ها از دید انسان‌ها پنهان بماند.

به گزارش راز بقا، با وجود ظاهر ظریفش، این جغد در یکی از سخت‌ترین و مرطوب‌ترین زیست‌بوم‌ها یعنی جنگل‌های ابری آند زندگی می‌کند. بقای او وابسته به یکی از نادرترین زیستگاه‌های جهان است و همین موضوع او را به معمایی زیستی و شگفتی حفاظت از طبیعت بدل کرده است.