شاه‌خرچنگ تاسمانی؛ یکی از بزرگترین خرچنگ‌های جهان با ۱۸ کیلو وزن که ماده آن هر چهارماه ۲ میلیون تخم را حمل می‌کند

راز بقا: خرچنگ غول‌پیکر تاسمانی (Tasmanian giant crab) یا شاه‌خرچنگ تاسمانی، خرچنگ ملکه و یا خرچنگ گاو نر یکی از بزرگ‌ترین خرچنگ‌های جهان است که به دلیل اندازه عظیم، ظاهر چشمگیر و جایگاه منحصربه‌فردش در اکوسیستم دریایی شناخته می‌شود. این سخت‌پوست بومی آب‌های سرد و معتدل جنوب استرالیا، به‌ویژه اطراف تاسمانی، هم شکارچی و هم جسدخور کف دریا است. 

به گزارش راز بقا، چنگال‌های غول‌آسا، بدن پهن و حرکت کند آن، این گونه را برای زیست‌شناسان دریایی و علاقه‌مندان به اقیانوس بسیار جذاب می‌کند. علاوه بر ابعاد شگفت‌انگیز، خرچنگ غول‌پیکر تاسمانی نقش مهمی در اکوسیستم دریایی دارد و هم به‌عنوان شکارچی و هم به‌عنوان طعمه عمل می‌کند، در حالی که توجه زیادی در صید‌های تجاری به خود جلب کرده است. 

ویژگی‌های فیزیکی و فرآیند رشد

به گزارش راز بقا، خرچنگ غول‌پیکر تاسمانی با اندازه عظیم و بدن مقاوم و تیغ‌دار خود متمایز می‌شود. نر‌های بالغ می‌توانند تا ۱۸ کیلوگرم وزن داشته و عرض صدف آنها بیش از ۴۶ سانتی‌متر باشد. ماده‌ها به طور قابل توجهی کوچک‌ترند و معمولاً به نصف اندازه نر‌ها می‌رسند. 

این خرچنگ‌ها در ماه‌های ژوئن و ژوئیه تولیدمثل می‌کنند و ماده‌ها بین ۵۰۰ هزار تا ۲ میلیون تخم را به مدت حدود چهار ماه حمل می‌کنند.

صدف ضخیم و قهوه‌ای مایل به قرمز و چنگال‌های عظیم نامتقارن، ظاهر پیشاتاریخی به آن می‌دهد و چنگال‌های قدرتمندش قادر به خرد کردن صدف‌ها و دستکاری اجسام روی کف دریا هستند.

این خرچنگ‌ها رشد کندی دارند و ممکن است بیش از یک دهه عمر کنند و نسبت به سایر سخت‌پوستان دیر به بلوغ برسند. رشد آنها تحت تأثیر عوامل محیطی مانند دمای آب، عمق و میزان غذا قرار دارد. پوست‌اندازی (ریختن اسکلت قدیمی برای رشد)، در بالغ‌ها به دلیل اندازه و نیاز‌های انرژی زیاد، به ندرت رخ می‌دهد.

زیستگاه و رفتار

به گزارش راز بقا، خرچنگ غول‌پیکر تاسمانی در آب‌های عمیق و سرد زندگی می‌کند و معمولاً در عمق ۲۰ تا ۸۲۰ متر یافت می‌شود. آنها بستر‌های گلی یا شنی را ترجیح می‌دهند تا به جستجوی شکار متنوع خود مانند سخت‌پوستان کوچک، نرم‌تنان و جسد بپردازند. این خرچنگ‌ها عمدتاً شب‌زی هستند و بیشتر روز را نیمه‌دفن در رسوبات می‌گذرانند و شب‌ها برای شکار یا تغذیه بیرون می‌آیند. 

برای مطالعه بیشتر بخوانید:

خرچنگ نارگیل؛ بزرگ‌ترین بندپای خشکی که یک متر پا و ۴ کیلو وزن دارد و یکی از ترسناک‌ترین موجودات جهان است

خرچنگ یِتی؛ خرچنگ نابینایی که غذایش را خودش می‌پزد و ریاضی‌دانان را متحیر کرده است

با وجود اندازه و ظاهر قدرتمند، خرچنگ‌های غول‌پیکر تاسمانی حرکت نسبتاً کندی دارند و برای شکار به جای سرعت، به کمین و پنهان‌کاری متکی هستند. رفتار قلمروطلبانه آنها بیشتر در فصل جفت‌گیری مشاهده می‌شود که نر‌ها برای دسترسی به ماده‌ها رقابت می‌کنند. جالب است که این خرچنگ‌ها گاهی در مناطق خاص تجمع می‌کنند و جمعیت‌های متراکمی روی کف دریا ایجاد می‌کنند.

اهمیت اکولوژیکی و تجاری

خرچنگ غول‌پیکر تاسمانی هم یک گونه کلیدی اکولوژیکی و هم یک منبع تجاری ارزشمند است. به عنوان شکارچی و جسدخور، آنها به حفظ تعادل جوامع کف‌زی کمک می‌کنند و جمعیت سخت‌پوستان و بی‌مهرگان کوچک‌تر را کنترل می‌کنند. آنها همچنین طعمه حیوانات دریایی بزرگ‌تر مانند اختاپوس، کوسه و فوک هستند و سطح‌های مختلف زنجیره غذایی را به هم متصل می‌کنند.

در حوزه تجاری، گوشت خرچنگ غول‌پیکر تاسمانی به ویژه چنگال‌های آن بسیار محبوب است. صیادان تحت مقررات دقیق فعالیت می‌کنند، از جمله محدودیت اندازه، تعطیلی فصلی و سهمیه‌بندی صید. برداشت بیش از حد یا تغییرات محیطی می‌تواند جمعیت آنها را تهدید کند، بنابراین حفاظت و مدیریت دقیق برای اهداف اکولوژیکی و اقتصادی ضروری است.

عجیب‌ترین ویژگی‌های خرچنگ غول‌پیکر تاسمانی

خرچنگ غول‌پیکر تاسمانی ویژگی‌های غیرمعمول و جذابی دارد که آن را از سایر سخت‌پوستان متمایز می‌کند. یکی از عجیب‌ترین ویژگی‌ها تفاوت شدید اندازه نر و ماده است: نر‌ها به طور قابل توجهی بزرگ‌ترند و گاهی بیش از دو برابر ماده‌ها می‌شوند، که در میان خرچنگ‌ها غیرمعمول است. این تفاوت اندازه احتمالاً ناشی از استراتژی‌های تولیدمثلی است، زیرا نر‌های بزرگ‌تر در رقابت برای جفت موفق‌ترند.

ویژگی عجیب دیگر رفتار پوست‌اندازی آنهاست. نر‌های بالغ به ندرت پوست‌اندازی می‌کنند، گاهی تنها یک بار در هر دو تا سه سال، به دلیل هزینه انرژی بالا برای تولید مجدد اسکلت عظیم. در زمان پوست‌اندازی، آنها بسیار آسیب‌پذیر هستند و چنگال‌ها و صدف سخت‌شان موقتاً محافظتی ندارند.

خرچنگ غول‌پیکر تاسمانی همچنین دارای چنگال‌های نامتقارن است؛ یک چنگال غالباً بزرگ‌تر و قوی‌تر از دیگری است و کارکرد‌های خاصی دارد، مانند خرد کردن طعمه با چنگال غالب و انجام کار‌های ظریف با چنگال کوچک‌تر. علاوه بر این، با وجود اندازه عظیم، حرکت آنها کند است و برای بقا در محیط‌های عمیق به تاکتیک‌های کمین متکی‌اند.

به گزارش راز بقا، یکی از شگفت‌انگیزترین ویژگی‌ها رفتار تجمعی آنهاست. گروه‌های بزرگی از خرچنگ‌های غول‌پیکر اغلب در مناطق خاصی از کف دریا جمع می‌شوند و تصویری چشمگیر از سخت‌پوستان عظیم ایجاد می‌کنند. 

دانشمندان هنوز در حال بررسی دلایل این رفتار هستند، که ممکن است به جفت‌گیری، دسترسی به غذا یا شرایط محیطی مرتبط باشد. این ترکیب اندازه، نامتقارن بودن چنگال، حرکت کند و رفتار اجتماعی عجیب، خرچنگ غول‌پیکر تاسمانی را به یکی از عجیب‌ترین و جذاب‌ترین موجودات اعماق دریا تبدیل کرده است.