پیکای ایلی؛ حیوان بسیار کمیاب و منزوی مشهور به «خرگوش جادویی» که خرگوش نیست و شبیه موجودات افسانه‌ای است
پیکای ایلی (Ili pika) یا «خرگوش جادویی» که البته به نام «خرگوش بی‌دم ایلی» نیز شناخته می‌شود یکی از کمیاب‌ترین پستانداران جهان است که در کوه‌های تیان‌شان چین زندگی می‌کند. این حیوان کوچک و پشمالو با ظاهر بانمک خود به یک موجود افسانه‌ای شبیه است، اما تغییرات اقلیمی و تخریب زیستگاه بقای آن را تهدید می‌کند.
راز بقا: پیکای ایلی (Ili pika) که اغلب به نام «خرگوش جادویی» یا «خرگوش بی‌دم ایلی» شناخته می‌شود، یکی از کمیاب‌ترین و مرموزترین پستانداران جهان است. این موجود کوچک و پشمالو بومی رشته‌کوه‌های دورافتاده شمال‌غرب چین، به‌ویژه کوه‌های تیان‌شان در منطقه سین‌کیانگ است و از زمان کشفش در سال ۱۹۸۳ توسط «لی ویدونگ»، دانشمندان و دوستداران حیات‌وحش را مجذوب خود کرده است.
به گزارش راز بقا، ظاهر شبیه عروسک، گوش‌های گرد و پوشش ضخیم بدنش، به آن جلوه‌ای افسانه‌ای می‌دهد، اما در همان حال بقای آن به‌شدت در معرض خطر تغییرات اقلیمی و تخریب زیستگاه است. با وجود جذابیت فراوان، پیکای ایلی یکی از ناشناخته‌ترین گونه‌ها باقی مانده و به «گونه فراموش‌شده» شهرت دارد، چراکه مشاهدات ثبت‌شده آن بسیار اندک است.
ظاهر و زیستگاه
به گزارش راز بقا، پیکای ایلی یک «لاگومورف» کوچک است؛ خویشاوند خرگوش‌ها و لاماها. طول بدن آن حدود ۲۰ سانتی‌متر و وزنش کمتر از ۲۵۰ گرم است. خز متراکم آن برای بقا در اقلیم سرد کوهستانی ضروری است، و گوش‌های گرد و اندام‌های کوتاهش مانع از دست‌دادن حرارت می‌شوند.
برخلاف خرگوش‌ها، پیکا‌های ایلی تونل‌های بزرگ حفر نمی‌کنند، بلکه در شکاف‌های سنگی و صخره‌های مرتفع کوهستان پناه می‌گیرند.
این گونه در ارتفاعات ۲۸۰۰ تا ۴۱۰۰ متری زندگی می‌کند؛ جایی که دما بسیار پایین و اکسیژن کم است. به همین دلیل، سبک زندگی‌اش کاملاً تخصصی شده و بیشتر بر گیاهان آلپی به‌عنوان غذا متکی است. آنها گیاهان را جمع‌آوری کرده و به شکل «توده‌های علوفه» ذخیره می‌کنند تا در زمستان‌های سخت و پوشیده از برف زنده بمانند. اما همین وابستگی به ارتفاعات سرد و مرتفع، آنها را در برابر گرمایش زمین بسیار آسیب‌پذیر می‌سازد. با بالا رفتن دما و عقب‌نشینی خط برف، پیکا‌ها ناچارند به ارتفاعات بالاتر بروند، و این روند، محدوده زیستی آنها را کوچک‌تر می‌کند.
برای مطالعه بیشتر بخوانید:
«پیکای» افغانستان؛ خرگوشی که ساکن ایران است و ۱۱ بچه به دنیا می‌آورد
خرگوش کوهی صخره؛ خرگوش سُم‌دار که از توالت عمومی استفاده می‌کند و مدفوعش با قیمت بالا معامله می‌شود!
رفتار و بوم‌شناسی
به گزارش راز بقا، پیکای ایلی موجودی منزوی و کم‌پیداست، و همین امر موجب شده دانش ما از رفتار آن بسیار اندک باشد. برخلاف بسیاری از گونه‌های دیگر پیکا که اجتماعی هستند، این گونه به‌صورت انفرادی زندگی کرده و قلمرو مشخصی برای خود ایجاد می‌کند. آنها روزفعال (دیورنال) هستند و بیشترین فعالیتشان صبح‌ها و بعدازظهر‌ها برای جمع‌آوری علوفه است.
استراتژی اصلی بقای آنها، همان توده‌های علوفه‌ای است که در تابستان آماده می‌کنند. این انبار‌های کوچک گیاهی برای گذران زمستان نقشی حیاتی دارند. در کنار آن، پیکای ایلی در چرخه اکولوژیکی نیز اهمیت زیادی دارد؛ زیرا با جمع‌آوری و جابه‌جایی گیاهان، به پراکنش بذر‌ها و پویایی پوشش گیاهی کمک می‌کند.
به همین دلیل، این گونه به‌عنوان یک «گونه کلیدی» شناخته می‌شود. برخلاف برخی پیکا‌های دیگر که صدا‌های بلند و هشداردهنده دارند، پیکا بسیار ساکت است و همین امر مشاهده‌اش در طبیعت را دشوارتر کرده است.
حفاظت و تهدید‌ها
از زمان کشف، کمتر از ۳۰ مشاهده رسمی از پیکای ایلی ثبت شده است و آن را به یکی از دست‌نیافتنی‌ترین پستانداران زمین تبدیل کرده است. اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) این گونه را در فهرست «در معرض خطر» قرار داده و تخمین می‌زند که کمتر از ۱۰۰۰ تا از آن باقی مانده باشد.
تغییرات اقلیمی بزرگترین تهدید برای بقای این حیوان است، چراکه با افزایش دما، زیستگاه آلپی آنها کوچک‌تر می‌شود. فعالیت‌های انسانی مانند چرای بیش از حد دام و توسعه زیرساخت‌ها نیز فشار مضاعفی بر آن وارد می‌کنند.
«لی ویدونگ»، دانشمندی که این گونه را کشف کرد، دهه‌ها تلاش کرده تا توجه جهانیان را به سرنوشت آن جلب کند. با این حال، پیکای ایلی همچنان در سایه پاندای غول‌پیکر یا پلنگ برفی، کمتر شناخته شده است.
بدون اقدامات جدی برای حفاظت از زیستگاه و مقابله با تغییرات اقلیمی، این موجود شگفت‌انگیز ممکن است به‌طور کامل از میان برود. بقای پیکای ایلی فقط حفظ یک گونه نیست، بلکه حفاظت از کل اکوسیستم‌های شکننده کوهستانی است.
عجیب‌ترین ویژگی‌های پیکا
به گزارش راز بقا، پیکای ایلی پر از شگفتی‌های عجیب است که آن را به یکی از خاص‌ترین پستانداران جهان تبدیل می‌کند. نخست این‌که، با وجود لقب «خرگوش جادویی»، اصلاً خرگوش نیست، این حیوان به خانواده پیکا‌ها تعلق دارد که گروهی مجزا در راسته لاگومورف‌ها هستند. نام مستعارش به خاطر ظاهر بانمک و کارتونی‌اش است؛ صورتی گرد، گوش‌های بزرگ و خز نرم که آن را شبیه یک عروسک اسباب‌بازی جلوه می‌دهد.
نکته عجیب دیگر، کمیاب بودن مشاهده آن است. از زمان کشف در سال ۱۹۸۳، کمتر از ۳۰ مشاهده رسمی ثبت شده و این موضوع باعث شده بسیاری آن را حتی از موجودات افسانه‌ای هم دست‌نیافتنی‌تر بدانند. برخی دانشمندان شوخی می‌کنند که این حیوان «پوکمون واقعی» است.
ویژگی منحصر‌به‌فرد دیگر آن، انبارسازی گیاهان است. برخلاف بسیاری از جانوران که مهاجرت یا خواب زمستانی دارند، پیکای ایلی توده‌های گیاهی می‌سازد. این ذخایر علوفه‌ای مانند انبار‌های کوچک زمستانی در شکاف صخره‌ها قرار داده می‌شوند و نقشی کلیدی در بقا دارند.
شاید عجیب‌ترین واقعیت این باشد که پس از حدود دو دهه بی‌خبری، در سال ۲۰۱۴ دوباره توسط دانشمندان تصویربرداری شد. بازگشت آن به جهان علمی، مانند بازگشت موجودی افسانه‌ای بود که از دل افسانه‌ها دوباره زنده شده باشد.
لینک کپی شد
از میان خبرها
خواندنی‌ها
خرگوش دریایی سیاه؛ بزرگترین حلزون دنیا با یک متر طول و ۱۴ کیلو وزن که شبیه خرگوش است و فقط یک سال عمر می‌کند
کشف عجیب دانشمندان؛ چرا خرگوش‌ها دندانهای خودشان را میخورند؟
فیلمی تکاندهنده از لحظه زایمان خرگوش با کمک انسان؛ خرگوش مادر ۲۰ فرزند به دنیا آورد!
(ویدئو) سموری که خرگوش سه برابر بزرگتر از خودش را شکار کرد!
خرگوش کوتوله؛ راهنمای کامل نگهداری، تغذیه و نکات مهم برای زیباترین و بامزهترین حیوان خانگی
گوزن و خرگوشهای زامبی؛ ماجرای بیماری ترسناکی که در آمریکا شیوع پیدا کرده است، چیست؟
ویسکاچا؛ حیوان عجیبی با چشمان خمار که مدفوعاش را میخورد و آرامترین پستاندار جهان است!
خرگوش پاتاگونی؛ کمیاب‌ترین و عجیب‌ترین خرگوش جهان که ترکیبی از الاغ، کانگورو و خرگوش است!
ارسال نظر
ویدیوهای برگزیده
دنیای گیاهان
علم و کیهان