کشف ۶۰۰۰ سیاره فراخورشیدی توسط ناسا؛ نقطه عطفی در جستجوی زمین‌های دیگر و یافتن نشانه‌های حیات در جهان بی‌پایان

راز بقا: تنها سه دهه پیش هیچ‌کس تصور نمی‌کرد روزی بتوانیم هزاران سیاره بیرون از منظومه شمسی شناسایی کنیم. اما امروز ناسا رسماً اعلام کرده است که تعداد سیارات فراخورشیدی (Exoplanets) کشف‌شده از مرز ۶۰۰۰ مورد تأییدشده عبور کرده است. این رقم تنها آغاز راه است و با پرتاب نسل جدیدی از تلسکوپ‌ها، این تعداد به‌سرعت افزایش خواهد یافت.

به گزارش راز بقا، عصر کشف سیارات فراخورشیدی در سال ۱۹۹۲ آغاز شد؛ زمانی که اخترشناسان برای نخستین‌بار دو سیاره در مدار یک تپ‌اختر یافتند. سه سال بعد، نخستین سیاره در مدار یک ستاره شبیه خورشید کشف شد. با آغاز مأموریت‌های کپلر و TESS، روند کشفیات شتاب گرفت.

مسیر شگفت‌انگیز کشفیات

در سال ۲۰۱۵، ناسا خبر کشف هزارمین سیاره فراخورشیدی توسط کپلر را اعلام کرد.

در ۲۰۱۶ رکوردی تاریخی ثبت شد؛ حدود ۱۵۰۰ سیاره تنها در یک سال شناسایی شدند.

در مارس ۲۰۲۲ تعداد به ۵۰۰۰ رسید و اکنون این رقم به ۶۰۰۰ سیاره افزایش یافته است. 

این عدد هرچند بزرگ است، اما در برابر میلیارد‌ها سیاره احتمالی در کهکشان راه شیری، بسیار ناچیز به نظر می‌رسد. با این حال برای بشریت که تازه در آغاز راه اکتشافات فضایی قرار دارد، یک دستاورد عظیم محسوب می‌شود.

دنیایی فراتر از تصور ما

کشف این دنیا‌های ناشناخته نشان داده است که جهان پر از شگفتی‌هایی است که هیچ شباهتی به سیارات منظومه شمسی ندارند:

مشتری‌های داغ؛ غول‌های گازی عظیمی که تنها در چند روز به دور ستاره‌شان می‌چرخند.

سیارات فوق‌کوتاه‌مدار؛ دنیا‌هایی که در چند ساعت یک مدار کامل طی می‌کنند.

سیارات قفل‌شده که یک سویشان همیشه داغ و سوزان و سوی دیگر یخ‌زده است.

دنیا‌هایی با باران آهن، چگالی کمتر از پلاستوفوم، یا اقیانوس‌های بی‌انتها.

این تنوع حیرت‌انگیز، پرسش بزرگی را دوباره زنده می‌کند: آیا ما در جهان تنها هستیم؟

روش‌های کشف سیارات

بیشتر این سیارات به روش‌های غیرمستقیم شناسایی شده‌اند:

ترانزیت: کاهش نور ستاره هنگام عبور سیاره از مقابل آن.

سرعت شعاعی: بررسی لرزش‌های بسیار کوچک ستاره بر اثر کشش گرانشی سیاره.

همگرایی گرانشی و آسترو‌متری نیز ابزار‌های دیگر هستند.

به گزارش راز بقا روش ترانزیت بیشترین سهم را دارد و حدود ۴۵۰۰ کشف مدیون آن است. با این حال تنها کمتر از ۱۰۰ سیاره تاکنون به‌طور مستقیم تصویربرداری شده‌اند، چرا که درخشندگی ستاره‌ها مانع بزرگی محسوب می‌شود.

آینده اکتشافات فضایی

ماموریت‌های آینده نوید کشفیات بسیار بیشتری را می‌دهند:

تلسکوپ نانسی گریس رومن در سال ۲۰۲۷ هزاران سیاره دیگر با روش میکرولنزینگ خواهد یافت.

PLATO متعلق به آژانس فضایی اروپا در ۲۰۲۶ روی سیارات سنگی شبیه زمین تمرکز خواهد کرد.

رصدخانه دنیای قابل سکونت (HWO) مأموریتی است که در صورت تصویب، به‌طور اختصاصی به دنبال زمین‌های دیگر خواهد بود.

چین نیز در سال ۲۰۲۸ با مأموریت زمین ۲.۰ وارد میدان می‌شود تا سیارات زمین‌مانند را شناسایی کند.

هدف نهایی؛ یافتن حیات

در نهایت، تمام این تلاش‌ها به یک هدف مشترک ختم می‌شود: یافتن نشانه‌های حیات. کشف ترکیبات شیمیایی خاص در جو سیارات، یا همان زیست‌امضاها، می‌تواند پاسخ پرسش دیرینه بشریت را روشن کند. تلسکوپ جیمز وب نخستین گام‌ها را در این مسیر برداشته، اما راهی طولانی در پیش است.

به گزارش راز بقا کشف ۶۰۰۰ سیاره فراخورشیدی تنها یک عدد نیست؛ بلکه نمادی از پیشرفت علم و فناوری بشر است. هر سیاره کشف‌شده تکه‌ای از پازل بزرگ جهان را تکمیل می‌کند و ما را یک گام به پاسخ پرسش اصلی نزدیک‌تر می‌کند: آیا در این کیهان بی‌پایان تنها هستیم یا همسایگانی ناشناخته داریم؟