شاخ‌دوکی؛ کمیاب‌ترین پستاندار جهان مشهور به «تک‌شاخ آسیا» که تنها در یک جنگل وجود دارد
شاخ‌دوکی یا «تک‌شاخ آسیا» (Saola) از کمیاب‌ترین پستانداران جهان است که در جنگل‌های لائوس و ویتنام زندگی می‌کند. این حیوان مرموز با شاخ‌های باریک و بلندش کمتر از چند بار دیده شده و اکنون در آستانه انقراض قرار دارد.
راز بقا: شاخ‌دوکی (نام علمی: Pseudoryx nghetinhensis) یکی از مرموزترین و کمیاب‌ترین پستانداران جهان است که لقب «تک‌شاخ آسیا» را به خود گرفته است. این حیوان شگفت‌انگیز در جنگل‌های بارانی لائوس و ویتنام زندگی می‌کند و نخستین بار در سال ۱۹۹۲ توسط دانشمندان شناسایی شد. همین تازگی کشف و کمیابی آن باعث شده شاخ‌دوکی به یکی از نماد‌های رمزآلود حیات‌وحش آسیا تبدیل شود. بسیاری از مردم محلی هرگز آن را ندیده‌اند و حتی پژوهشگران هم پس از سه دهه تلاش فقط چند بار توانسته‌اند حضورش را ثبت کنند.
ظاهر و ویژگی‌های خاص شاخ‌دوکی
به گزارش راز بقا، شاخ‌دوکی از نظر ظاهری شباهت‌هایی با بز و آهو دارد، اما در واقع عضوی از خانواده گاوسانان است. قد این پستاندار به حدود ۸۰ تا ۹۰ سانتی‌متر و وزنش به ۸۰ تا ۱۰۰ کیلوگرم می‌رسد. مهم‌ترین ویژگی شاخ‌دوکی، شاخ‌های بلند و موازی آن است که در هر دو جنس نر و ماده دیده می‌شود. این شاخ‌ها می‌توانند تا ۵۰ سانتی‌متر رشد کنند و بسیار باریک و کشیده هستند. شکل منحصر‌به‌فرد این شاخ‌ها موجب شده لقب «تک‌شاخ آسیا» به آن داده شود.
رنگ بدن شاخ‌دوکی قهوه‌ای تیره با لکه‌های سفید در اطراف چشم و روی لب‌هاست. این الگوی رنگی، به همراه قامت ظریف و چشمان درخشان، ظاهر بسیار خاص و زیبا به آن بخشیده است.
زیستگاه و قلمرو زندگی
به گزارش راز بقا شاخ‌دوکی تنها در جنگل‌های بارانی کوهستانی لائوس و ویتنام یافت می‌شود. زیستگاه اصلی آن مناطق مرطوب و پرگیاه است، جایی که جریان‌های آبی و درختان انبوه فراهم است. زندگی در جنگل‌های کوهستانی باعث شده شاخ‌دوکی بسیار دور از دید انسان‌ها بماند. این حیوان به شدت خجالتی است و به محض احساس خطر به اعماق جنگل پناه می‌برد.
رفتار و عادات زندگی
درباره رفتار شاخ‌دوکی اطلاعات زیادی وجود ندارد، زیرا مشاهدات مستقیم بسیار اندک است. با این حال شواهد نشان می‌دهد که شاخ‌دوکی حیوانی گیاه‌خوار است و بیشتر از برگ‌ها، علف‌ها و ساقه‌های نرم تغذیه می‌کند. همچنین به نظر می‌رسد در فصل بارانی بیشتر فعال می‌شود، چرا که پوشش گیاهی تازه و فراوان در دسترس قرار دارد.
برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که شاخ‌دوکی بیشتر وقت خود را به تنهایی یا در گروه‌های کوچک دو تا سه‌تایی می‌گذراند. بر خلاف بسیاری از گونه‌های گاوسانان، گله‌های بزرگ از شاخ‌دوکی مشاهده نشده است.
کشف و اهمیت علمی
در سال ۱۹۹۲، گروهی از دانشمندان در استان «هوآ بین» ویتنام جمجمه‌ای با شاخ‌های بلند و باریک کشف کردند. این جمجمه متعلق به گونه‌ای ناشناخته بود که بعد‌ها «شاخ‌دوکی» نام گرفت. کشف این حیوان، یکی از بزرگترین شگفتی‌های جانورشناسی قرن بیستم به شمار می‌رود، زیرا پس از مدت‌ها تصور می‌شد دیگر گونه‌های بزرگ ناشناخته در جهان باقی نمانده‌اند.
شاخ‌دوکی به دلیل کمیابی و ناشناخته بودن، ارزش علمی زیادی دارد. شناخت بهتر آن می‌تواند به درک عمیق‌تری از تکامل گاوسانان و شرایط اکولوژیکی جنگل‌های جنوب شرق آسیا کمک کند.
تهدید‌ها و وضعیت حفاظتی
متأسفانه شاخ‌دوکی در فهرست قرمز اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) در رده «به‌شدت در معرض خطر انقراض» قرار گرفته است. مهم‌ترین تهدید‌های پیش روی آن عبارتند از:
تخریب زیستگاه: جنگل‌های بارانی ویتنام و لائوس به دلیل کشاورزی، قطع درختان و گسترش جاده‌ها روزبه‌روز کوچک‌تر می‌شوند.
شکار غیرقانونی: اگرچه شاخ‌دوکی هدف مستقیم شکارچیان نیست، اما در تله‌هایی که برای شکار خوک یا گوزن کار گذاشته می‌شود، گرفتار می‌گردد.
جمعیت اندک: دانشمندان تخمین می‌زنند که تنها چند صد شاخ‌دوکی در طبیعت باقی مانده باشد و همین جمعیت اندک، خطر انقراض را تشدید می‌کند.
برای مطالعه بیشتر بخوانید:
آهوچه سرخ جنگلی؛ کوچکترین آهوی آفریقا با ۴۰ سانت قد که ۳ متر می‌پرد و زندگی انفرادی و مخفیانه دارد
کل یال‌دار سیاه؛ کل آفریقایی با شاخ‌های خنجر مانند که با سرعت اسب می‌دود و صدایی شبیه قورباغه دارد!
تلاش‌ها برای حفاظت
سازمان‌های بین‌المللی محیط‌زیست و دولت‌های منطقه‌ای پروژه‌هایی برای حفاظت از شاخ‌دوکی آغاز کرده‌اند. ایجاد مناطق حفاظت‌شده، آموزش جوامع محلی و جمع‌آوری تله‌های شکار از جمله این اقدامات است. همچنین «گروه کاری جهانی شاخ‌دوکی» تأسیس شده تا تحقیقات علمی و پروژه‌های حفاظتی را هماهنگ کند.
با این وجود، چالش‌ها بسیار زیاد است. زندگی مخفیانه شاخ‌دوکی باعث شده مطالعه و ردیابی آن دشوار باشد. حتی تاکنون هیچ شاخ‌دوکی در اسارت موفق به زندگی طولانی‌مدت نشده است؛ بنابراین بقای این گونه تنها به حفظ جنگل‌های طبیعی بستگی دارد.
نماد رازآلود حیات‌وحش
به گزارش راز بقا شاخ‌دوکی نه تنها یک گونه نادر، بلکه نماد رازآلود بودن حیات‌وحش است. بسیاری از مردم جهان حتی نام آن را نشنیده‌اند، اما برای دانشمندان و علاقه‌مندان به طبیعت، شاخ‌دوکی نمادی از امید به کشف‌های تازه و حفاظت از گونه‌های ناشناخته است. دیدن این حیوان در طبیعت، حتی برای لحظه‌ای کوتاه، می‌تواند تجربه‌ای شگفت‌انگیز و فراموش‌نشدنی باشد.
لینک کپی شد
از میان خبرها
خواندنی‌ها
گاو وچور؛ کوچکترین گاو جهان که ۱۳۰ کیلو وزن دارد و شیرش بیماریها را درمان می‌کند
گاو جرسی؛ گاوی که باکیفیتترین و گرانترین شیر دنیا را تولید می‌کند
گالووی کمربنددار؛ گاو گوشتی اسکاتلندی که عجیبترین رنگ جهان را دارد
رانی: کوچکترین گاو دنیا که تمام جهان را متحیر کرد گاو هندی ۵۰ سانتی با ۲۶ کیلو وزن!
گاو «سَهیوال»؛ گاو یک تُنی معروف به «قهرمان پاکستان» که ۲۳۰۰ کیلو شیر می‌دهد
بیگ برتا؛ پیرترین گاو دنیا که با ۴۸ سال عمر و ۳۹ زایمان رکورد جهانی گینس را شکست
گاو نجدی؛ گاوی با ارزش که فقط مردم عرب خوزستان آن را پرورش میدهند
گاو «واگیو»؛ گرانترین نژاد گاو در جهان با هزار کیلو وزن که خوشمزهترین گوشت جهان را دارد
ارسال نظر
ویدیوهای برگزیده
دنیای گیاهان
علم و کیهان