تشی یا چوله؛ گوشت تشی حرام است یا حلال و چرا شکار آن در ایران رواج دارد؟
تشی (Porcupine) یا سیخور چیست و چرا در ایران شکار میشود؟ در این مقاله از راز بقا انواع باورهای محلی، مضرات مصرف، حکم شرعی، روشهای شکار، مناطق شکار، وضعیت قانونی و تهدیدهای زیستمحیطی آن را کامل بررسی میکنیم.
راز بقا: تشی که در بسیاری از نقاط ایران با نامهای «سیخور»، «چوله»، «چول» و «خوکتیغی» نیز شناخته میشود، یکی از بزرگترین جوندگان ایران و خاورمیانه است. این جانور بهخاطر داشتن خارهای بلند و تیز بهسرعت قابل شناسایی است و نقش مهمی در اکوسیستم دارد. با این حال در سالهای اخیر، شکار گسترده و باورهای غلط درباره خواص درمانی گوشت آن موجب شده که این گونه با تهدیدهایی جدی روبهرو شود. در این مقاله از راز بقا، تشی را از نظر علمی، فرهنگی، شرعی، بهداشتی، قانونی و روشهای شکار بررسی میکنیم تا تصویری دقیق و جامع از وضعیت آن در ایران ارائه شود.
تشی چیست؟ معرفی زیستی و رفتاری
به گزارش راز بقا، تشی (Indian Crested Porcupine) یک جانور شبفعال، گیاهخوار و بسیار محتاط است. طول بدن آن گاهی به ۷۰ سانتیمتر و وزنش به حدود ۲۰ تا ۳۰ کیلوگرم میرسد. مشخصترین ویژگی این جانور، خارهای محکم و تیز است که در زمان احساس خطر، آنها را سیخ کرده و با صدای خاصی که ایجاد میشود مهاجم را میترساند.
ویژگیهای زیستی تشی
تغذیه: ریشه گیاهان، پیازها، میوهها و ساقهها
زیستگاه: بیشتر مناطق خشک و نیمهخشک ایران از شمال تا جنوب
نقش اکولوژیک: کندن زمین برای یافتن ریشه گیاهان باعث هوادهی خاک و کمک به رشد برخی گیاهان میشود
تولید مثل: سالانه ۱ تا ۲ بچه که چند ماه نزد مادر میمانند
رفتار: آرام، غیرتهاجمی مگر در حالت دفاع
این جانور به دلیل سرعت کم و روش خاص زندگیاش همواره در معرض تهدید شکار قرار داشته است.
چرا تشی در ایران شکار میشود؟
دلایل شکار تشی چند دسته است و هرکدام نقشی در گسترش شکار غیرقانونی دارند:
یک. باورهای طب سنتی و محلی
در برخی مناطق، مردم اعتقاد دارند گوشت تشی:
طبع بسیار گرم دارد
برای درمان آسم مفید است
به «قوت بدن» کمک میکند
دردهای مفصلی را کم میکند
این باورها ریشه تاریخی دارند، اما هیچگونه پشتوانه علمی معتبر ندارند.
دو. استفاده غذایی
به گزارش راز بقا برخی ساکنان مناطق کوهستانی و روستایی بهویژه در فارس، هرمزگان، شمال ایران و ارتفاعات زاگرس، گوشت تشی را یک غذای “ویژه و مقوی” میدانند.
سه. تجارت غیرقانونی
در سالهای اخیر بازار مخفی فروش گوشت تشی، پوست و حتی خارهای آن در برخی نقاط ایران شکل گرفته است. قیمت گوشت این جانور گاهی به رقمهای بالا رسیده و این موضوع سودجویان را بیشتر تحریک میکند.
چهار. ناآگاهی درباره قوانین
بسیاری از شکارچیان محلی نمیدانند که شکار تشی غیرقانونی است و تصور میکنند، چون قدیمیها آن را شکار میکردند، پس ممنوعیتی ندارد.
در چه مناطق ایران تشی بیشتر شکار میشود؟
تشی تقریباً در بیشتر نقاط ایران زندگی میکند، اما شکار آن در برخی مناطق شایعتر است:
مازندران: به دلیل تراکم بیشتر تشی و روشهای سنتی شکار
فارس و کهگیلویهوبویراحمد: مصرف غذایی گوشت تشی بیشتر دیده میشود
یزد و کرمان: به دلیل باورهای محلی درباره خواص درمانی
اصفهان، چهارمحال و بختیاری، لرستان: شکار سنتی هنوز وجود دارد
هرمزگان و بوشهر: مصرف در برخی روستاها رایج است
از آنجا که تشی شبگرد است، معمولاً در نزدیکی باغها، روستاها، کوهپایهها و لانههای خاکی شکار میشود.
روشهای رایج شکار تشی
متأسفانه روشهای شکار تشی در ایران اغلب خشن و آزاردهنده است. مهمترین روشها عبارتاند از:
یک. پر کردن لانه با آب
شایعترین روش در مازندران. شکارچیان لانه را با آب پر میکنند تا تشی برای فرار بیرون بیاید و سپس با چوب یا تبر آن را میکشند.
دو. نوراندازی شبانه
در این روش شکارچی شبها با خودرو و نور قوی، تشی را گیج کرده و سپس آن را با چوب میزنند.
سه. استفاده از سگهای شکاری
برخی شکارچیان از سگهایی استفاده میکنند که تشی را زیر فشار وادار به توقف میکنند.
چهار. تلهگذاری
قرار دادن طعمه در مسیر تردد تشی یا تلههای سنگین برای گیر انداختن.
تمام این روشها مایه آسیب شدید و مرگ دردناک برای جانور میشود و از نظر قانونی نیز جرم است.
آیا گوشت تشی برای سلامتی مضر است؟
اگرچه برخی ادعا میکنند گوشت تشی «قوی و گرم» است، اما از نظر علمی مصرف آن میتواند مشکلات جدی ایجاد کند:
یک. احتمال وجود انگلهای خطرناک
بهدلیل تغذیه از ریشه گیاهان و زندگی در خاک، تشی ممکن است حامل:
انگلهای رودهای
باکتریهای مقاوم
بیماریهای مشترک انسان و حیوان
باشد.
دو. احتمال آلودگی با بوتولیسم یا میکروبهای خاک
مصرف نادرست یا نیمپز بودن گوشت تشی میتواند مسمومیت شدید ایجاد کند.
سه. چربی بالا
گوشت تشی نسبتاً چرب است و مصرف زیاد آن میتواند برای افراد دارای بیماری قلبی یا متابولیکی مضر باشد.
چهار. نبود نظارت بهداشتی
چون گوشت این حیوان از بازار رسمی و مجاز تهیه نمیشود، خطر آلودگی بسیار بالاست.
مصرف گوشت تشی از نظر پزشکی ایمن، توصیهشده یا مفید نیست و حتی میتواند خطرناک باشد.
از نظر اسلام: گوشت تشی حلال است یا حرام؟
دیدگاه اکثر فقهای شیعه
بر اساس فتاوای معروف:
تشی از خانواده جوندگان است
حیوانی قنّاز و دندانتیز محسوب میشود
و خوردن آن در فقه شیعه حرام است
فقهای بزرگ مانند امام خمینی، آیتالله سیستانی، آیتالله مکارم شیرازی و آیتالله خامنهای، گوشت تشی را حرام دانستهاند.
در فقه اهل سنت
نظرها متفاوت است، اما بخش قابل توجهی از علما آن را حرام یا مکروه میدانند.
گوشت تشی تقریباً در همه دیدگاهها مجاز به مصرف نیست.
برای مطالعه بیشتر بخوانید:
وضعیت قانونی شکار تشی در ایران
به گزارش راز بقا سازمان حفاظت محیطزیست ایران، شکار اکثر گونههای حیاتوحش از جمله تشی را ممنوع اعلام کرده است مگر با مجوز خاص که برای این گونه عملاً صادر نمیشود.
جرائم شکار تشی شامل
جریمه نقدی
ضبط ابزار شکار
پیگرد قضایی
جبران خسارت محیطزیستی
پرورش تشی نیز در ایران ممنوع است و تاکنون هیچ مزرعه رسمی با مجوز محیطزیست برای این جانور ایجاد نشده است.
باورهای عمومی و مصرف سنتی گوشت تشی
با وجود ممنوعیت، در برخی مناطق هنوز این باورها وجود دارد:
«گوشتش گرم است و بدن را قوی میکند»
«برای آسم خوب است»
«در زمستان بدن را گرم میکند»
«قوت جنسی دارد»
«برای دردهای استخوان مفید است»
این باورها صرفاً محلی و سنتی هستند و پایه علمی ندارند.
روش سنتی مصرف گوشت تشی
معمولاً گوشت را کبابی یا خورشتی میپزند
در برخی مناطق از پوست و خارهای آن برای تزیین یا ادوات سنتی استفاده میشود
برخی گوشت چرخکرده آن را مخلوط با ادویههای تند مصرف میکنند تا بوی خاص آن پوشانده شود.
اما همه این موارد غیرقانونی و غیرمجاز هستند.
تهدیدهای شکار تشی برای اکوسیستم
شکار بیش از حد تشی میتواند پیامدهای زیستمحیطی جدی داشته باشد:
کاهش جمعیت در برخی زیستگاههای شمال و مرکز ایران
کاهش نقش آن در تهویه خاک و پراکنش بذر
برهم خوردن زنجیره غذایی
افزایش خطر انقراض محلی
ایجاد اختلال در اکوسیستم کوهستان و جنگل
تشی در طبیعت دشمنان طبیعی زیادی ندارد، بنابراین فشار شکار اثر مستقیمی روی کاهش جمعیت دارد.
به گزارش راز بقا تشی (سیخور) یکی از گونههای مهم و ارزشمند ایران است که بهدلیل شکار سنتی، باورهای غلط درمانی، سودجویی قاچاقچیان و نبود آگاهی کافی در معرض تهدید قرار گرفته است. در حالی که مصرف گوشت آن از نظر شرعی حرام، از نظر پزشکی مضر و از نظر قانونی جرم است، هنوز در برخی مناطق این روند ادامه دارد. آگاهیرسانی و اجرای جدی قوانین میتواند نقش مهمی در حفاظت از این گونه زیبای ایرانی داشته باشد.
لینک کپی شد
از میان خبرها
خواندنیها
«زوزه» یا خارپشت ایرانی؛ چرا در برخی مناطق ایران جوجه تیغی را شکار میکنند و گوشت آن را میخورند؟
فیلمی جالب از لحظه شکار کبوتر توسط گربه در تهران
(ویدئو) راز بقا؛ هفت ساعت تلاش طاقتفرسای شیر برای شکار گراز!
تصاویری هولناک از شکار شیر ماده؛ سر گاومیش در دهان خونین شیر!
ارسال نظر
نظرات بینندگان
خاویر هانیبال امین
| 
۲۴ آبان ۱۴۰۴ - ۱۱:۱۸
از ادمیزاد ظالم تر ندیدن
بابک
| ۲۴ آبان ۱۴۰۴ - ۱۶:۵۱
شما نشانی های تشی رو دادید که چی بشه؟ حتی اینکه چه هنگامی از شبانه روز بیرون میاید رو هم گفتید ،تا کسی چون من که نمیدانست به سرش بزنه بره شکار؟ خب خداروشکر که هم گوشتش خوشمزه ست و هم اعتقادی به گوشت روا و ناروا هم که ندارم پس بریم برای شکار
محمد
| ۲۴ آبان ۱۴۰۴ - ۱۷:۳۳
به این زبون بسته هم رحم نمی کنن؟!
ای کوفت بشه که گوشت هر موجودی رو می خورید، یه دفعه گوشت آدمیزاد هم بخورید دیگه!!
ای کوفت بشه که گوشت هر موجودی رو می خورید، یه دفعه گوشت آدمیزاد هم بخورید دیگه!!
محمود
| ۲۴ آبان ۱۴۰۴ - ۱۸:۴۷
در بلوچستان به این جاندار سینکُر می گویند و هرگز گوشت آن را نمی خورند و حرام می دانند.این حیوان در مناطق کوهستانی زندگی می کند .
ناشناس
| ۲۴ آبان ۱۴۰۴ - ۱۹:۰۱
درایران رعایت هیچی نمیشود
حتی خوراک خوردن شکارحیوانات و پرندگان بعضیا یک تفنگ دارن و پرندگان کم یاب وحیوانات راشکارمیکنند اگرمحیط زیست درستکار کند و مجازات درنظر بگیرد خوباست
حتی خوراک خوردن شکارحیوانات و پرندگان بعضیا یک تفنگ دارن و پرندگان کم یاب وحیوانات راشکارمیکنند اگرمحیط زیست درستکار کند و مجازات درنظر بگیرد خوباست
کیوان
| ۲۴ آبان ۱۴۰۴ - ۱۹:۴۹
با یک شکارچی کهنسال رفیق بودم که ۲۵ سال پیش در سن ۸۸ سالگی به رحمت خدا رفت. روزگاری که اکثر شکارچیان از پیستوله و شمخال استفاده می کردند او پنج تیر پران بلژیک داشت. در اواخر عمر دچار عذاب وجدان شده بود. می گفت شکار موجب قصاوت قلب، سلب عواطف و مسخ روح آدمی می شود. می گفت اکثر شکارچیان از سر تفریح و تفنن دست به کشتار حیوانات می زنند برای آنها حلال و حرام بودن و یا در معرض انقراض بودن و یا غیر قانونی بودن ابداً مهم نیست. هیچ چیز نمی تواند مانع آنها شود. آنها حتی به حافظان محیط زیست هم رحم نمی کنند و هرساله شاهد شهادت تعدادی زیادی از محیط بانان توسط همین انسانهای قصی القلب هستیم. در کشوری که دچار فقر جانوری و در معرض نابودی محیط زیست است میلیونها سلاح شکاری در دست افرادی است که در حال نابودی آخرین بازمانده های حیاط وحش کشور هستند.
ایران زیبا
| ۲۴ آبان ۱۴۰۴ - ۲۱:۲۶
شکارچی آینده خوبی ندارد و سزای اعمالش میبیند
علی
| ۲۴ آبان ۱۴۰۴ - ۲۱:۲۹
کارد به شکم بعضی ها بخوره که ازاین حیوان هم نمیگذرن.اخه حیف نیست؟؟خدایی همین کارهارامیکنین که خداقهرش میگیره ها
ناشناس
| ۲۴ آبان ۱۴۰۴ - ۲۲:۴۱
سالهاقبل میرفتم شکاراین حیوان تمام شد اماسعالم ازفقه ها اینه آیا امروزه گوشت این حیوان مکرو یاحرامهیا گوشت گاو گوسفند کیلو یکمیلیونی امروزه مکرو حرا بااین قیمتها بلکه نجس است اکثر مردم منطقه ما میرن شکار این حیوان برا اینک پول خرید ۷۰۰گرم گوشت جای یک کیلو ندارند ما از اطرافیانمان میخریم ارزان گوشت گراز هم باشد چه بهتربلکه گوشت است
ناشناس
| ۲۴ آبان ۱۴۰۴ - ۲۳:۰۸
کوفت بخورن بهتره
ناشناس
| ۲۴ آبان ۱۴۰۴ - ۲۳:۱۱
بوشهرکبک شکارمیکنن حیفن والا،چرااینقدقصی القلب شدن مردم
مصطفی محروقی
| ۲۴ آبان ۱۴۰۴ - ۲۳:۲۴
این حیوان تشی و...... بزونغوره نام دارد وحرام گوشت است مانند گوشت سگ وخوک حتما مشگلی دارد که گوشتش حرام است اگر دوست دارن پ هن بخورند آبگوشت این حیوان استفاده کنند
Reza
| ۲۴ آبان ۱۴۰۴ - ۲۳:۴۹
اقا دمشان گرم حلال حلاله .ماروکه بدبخت کردن وتمام زعفران وکشاورزی مارو خراب میکنن.ایا شما ومخیط زیست خسارت کشاورز رو که عمری زحمت کشیده رو میدین.سر زمین ما چندتا هستن یکی پیدا بشه بزنه ممنون میشم.این چرندیات رو ولش هم حلاله هم گرمه وهم دارو.شما هم شدین دلسوز مثل دلسوزان سگهای ولگرد که با ندونم کاری همه وجامعه رو بدبخت کردن.جانوری که پیاز زعفران سیب زمینی گوجه کدو ووومیخوره ونجاست هم نمیخوره چرا باید حرام باشه
حسین
| ۲۵ آبان ۱۴۰۴ - ۰۱:۴۲
این همه گوشت حلال موندم چرا حرام خوری و حروم گشتن شده با کلاسی والا ب الله گناه داره
زاگرس نشین
| ۲۵ آبان ۱۴۰۴ - ۰۳:۲۰
خداوکیل خدااااااااوکیل ..تاحالا توی عمرم هرچی شکارچی دیدم زمان پیری جوری خونه نشین شدن که بچه های خودش،به زور بهش رسیدگی میکردن و با دردومرضهای فرواون ازدنیارفته و خودشون زبان به اعتراف گشودن و گفتن میدونیم داریم تقاص چیو میدیم.اگرم جوان دیدم که شکار کرده علنا دیدیم چه عذابی کشیده و چه بلاهایی نصیبش شده....پس مطمعن باشید دوستان که حیوان آزاری و شکار کردن تاهرروزی باشه باید تقاصشو پس بدی..
ناشناس
| ۲۵ آبان ۱۴۰۴ - ۰۳:۳۹
خیلی ناراحت شدم طفلای معصوم دولت اجازه شکارشونونده خواهشا
ناشناس
| ۲۵ آبان ۱۴۰۴ - ۰۶:۵۸
در اوایل انقلاب اوزون برون حرام بود ولی به دلیل سود سرسام آور در بازار جهانی مستحب و بعد مدتی حلال اعلام شده
همین تشی برای خواص های خودش را دربارهانسان دارد اون هار امنتشر کنید نه اینکه فقط درباره طبیعت را بگید
همین تشی برای خواص های خودش را دربارهانسان دارد اون هار امنتشر کنید نه اینکه فقط درباره طبیعت را بگید
علی
| ۲۵ آبان ۱۴۰۴ - ۰۸:۴۸
در فقه شیعه، گوشت حیواناتی مانند تشی، چوله یا سیخور (که همگی به جانوری با نام علمی Porcupine اشاره دارند) حرام است. علت اصلی این حکم، روایات معتبر از اهل بیت (ع) است که بر اساس ویژگیهای خاص این حیوان، خوردن گوشت آن را ممنوع دانستهاند.
📜 دلایل فقهی حرمت گوشت تشی (چوله، سیخور)
1. روایات اهل بیت (ع):
- در حدیثی از امام صادق (ع) آمده است:
> «سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِاللَّهِ (ع) عَنِ الْمَأْكُولِ مِنَ الطَّيْرِ وَ الْوَحْشِ، فَقَالَ: حَرَّمَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) كُلَّ ذِي مِخْلَبٍ مِنَ الطَّيْرِ وَ كُلَّ ذِي نَابٍ مِنَ الْوَحْشِ…»
(الکافی، ج۶، ص۲۴۷)
- ترجمه: از امام صادق (ع) درباره حیوانات و پرندگان حلالگوشت پرسیدم. فرمودند: پیامبر (ص) هر پرندهای که چنگال دارد و هر حیوان وحشی که دندان نیش دارد را حرام کرده است.
2. تشی از جوندگان است:
- تشی از خانوادهی جوندگان است و دارای دندانهای نیشمانند است. بر اساس روایت فوق، حیوانات وحشی دارای دندان نیش، حرامگوشتاند.
3. شبههی مسخشدگی:
- برخی فقها احتمال دادهاند که تشی از جمله حیواناتی باشد که در گذشته به دلیل گناه، مسخ شدهاند (یعنی از انسان به حیوان تبدیل شدهاند). در روایات آمده که گوشت حیوانات مسخشده حرام است.
4. عدم وجود نص بر حلیت:
- در فقه شیعه، اصل بر حلیت است مگر اینکه دلیلی بر حرمت وجود داشته باشد. در مورد تشی، بهدلیل وجود روایات حرمت و نبود نصی بر حلیت، حکم به حرمت داده شده است.
🧠 نکات تکمیلی
- تشی با جوجهتیغی تفاوت دارد: تشی جثهای بزرگتر دارد و خارهای بلندتری نسبت به جوجهتیغی دارد. برخی افراد به اشتباه این دو را یکی میدانند.
- باورهای محلی نادرست: در برخی مناطق ایران، باورهای غلطی درباره خواص درمانی گوشت تشی وجود دارد که موجب شکار غیرقانونی آن شده است.
- از نظر زیستمحیطی: تشی نقش مهمی در اکوسیستم دارد و شکار آن میتواند به تنوع زیستی آسیب بزند.
راز بقا: بررسی شرعی و زیستی گوشت تشی
فقه المحدثین: سؤال 778 درباره گوشت تشی
فقه معاصر: حرمت گوشت مسخشدگان
📜 دلایل فقهی حرمت گوشت تشی (چوله، سیخور)
1. روایات اهل بیت (ع):
- در حدیثی از امام صادق (ع) آمده است:
> «سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِاللَّهِ (ع) عَنِ الْمَأْكُولِ مِنَ الطَّيْرِ وَ الْوَحْشِ، فَقَالَ: حَرَّمَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) كُلَّ ذِي مِخْلَبٍ مِنَ الطَّيْرِ وَ كُلَّ ذِي نَابٍ مِنَ الْوَحْشِ…»
(الکافی، ج۶، ص۲۴۷)
- ترجمه: از امام صادق (ع) درباره حیوانات و پرندگان حلالگوشت پرسیدم. فرمودند: پیامبر (ص) هر پرندهای که چنگال دارد و هر حیوان وحشی که دندان نیش دارد را حرام کرده است.
2. تشی از جوندگان است:
- تشی از خانوادهی جوندگان است و دارای دندانهای نیشمانند است. بر اساس روایت فوق، حیوانات وحشی دارای دندان نیش، حرامگوشتاند.
3. شبههی مسخشدگی:
- برخی فقها احتمال دادهاند که تشی از جمله حیواناتی باشد که در گذشته به دلیل گناه، مسخ شدهاند (یعنی از انسان به حیوان تبدیل شدهاند). در روایات آمده که گوشت حیوانات مسخشده حرام است.
4. عدم وجود نص بر حلیت:
- در فقه شیعه، اصل بر حلیت است مگر اینکه دلیلی بر حرمت وجود داشته باشد. در مورد تشی، بهدلیل وجود روایات حرمت و نبود نصی بر حلیت، حکم به حرمت داده شده است.
🧠 نکات تکمیلی
- تشی با جوجهتیغی تفاوت دارد: تشی جثهای بزرگتر دارد و خارهای بلندتری نسبت به جوجهتیغی دارد. برخی افراد به اشتباه این دو را یکی میدانند.
- باورهای محلی نادرست: در برخی مناطق ایران، باورهای غلطی درباره خواص درمانی گوشت تشی وجود دارد که موجب شکار غیرقانونی آن شده است.
- از نظر زیستمحیطی: تشی نقش مهمی در اکوسیستم دارد و شکار آن میتواند به تنوع زیستی آسیب بزند.
راز بقا: بررسی شرعی و زیستی گوشت تشی
فقه المحدثین: سؤال 778 درباره گوشت تشی
فقه معاصر: حرمت گوشت مسخشدگان
ا
| ۲۵ آبان ۱۴۰۴ - ۰۹:۰۱
ای کارد بخوره به شکم کسی که تشی یا چوله می خوره . جونده است یعنی شما یک موش بزرگ را می خورید
هدایت
| ۲۵ آبان ۱۴۰۴ - ۱۵:۰۲
من کاری ندارم به حلال و حرام فقط تو خدا یه نگاه به چشم های این حیوان بکن ببین دلت میاد این بکشی یه دوستی داشتم شکار چی بود کنار گذاشته بود می گفت بیشتر شکارچی ها به بد شکل می میرند هزار تا درد و بلا میگیرند همه شون پشیمون می شوند ولی حیف دیگه دیر هست
ناشناس
| ۲۵ آبان ۱۴۰۴ - ۱۵:۴۵
مردم به خدا دروغی در کار نیست تشی یا همان جوله را بروید تو لانه اش ببینید چه میبینید موشهای نیم خورده مارهای نیم خورده وقورباغه های نیم خورده @تا بحال نبوده که کسی بعنوان دارو گوشتش خورده باشه واقرار به مفید بودن ودارو بودنش کنه فقط شده برای تیپ جوان یه توهم!!!!!!
مهدی
| ۲۵ آبان ۱۴۰۴ - ۱۶:۱۱
سلام هرگز گوشت این حیوان زبان بسته رو نخورین من یکبار خوردم بسیار حالت بدی بهم دست داد و مسموم شدم تا یک هفته حالم بد بود
ابوطالب
| ۲۶ آبان ۱۴۰۴ - ۱۰:۳۵
سلام من در شهرستان پیشوا زندگی می کنم نزدیک به یک هکتار یونجه دارم در زمستان سال پیش نزدیک به دو پنجم آنرا تشی از بین برد محیط زیست هم از شکار آن جلو گیری میکند خسارت من را چه کسی باید بدهد
ویدیوهای برگزیده
دنیای گیاهان
علم و کیهان