از بورس جهانی تا موج مکزیکی گوزن‌ها؛ چگونه حیوانات و انسان‌ها با قانون «تقلید از همسایه» از مرگ فرار می‌کنند؟

راز بقا: منظرهٔ چریدن ایمپالا‌ها (Impala) شاید چندان تماشایی به نظر نرسد، ولی در آن سازوکار تکاملی‌ای تعبیه شده که شانس بقا را به حداکثر می‌رساند. نخستین استراتژی، تشکیل گروه است. زندگی در گله به آن‌ها این امکان را می‌دهد که احتمال خورده شدن را تحت پدیده‌ای به نام «رقیق‌سازی خطر» کاهش دهند و خطر را بین تعداد ایمپالا‌ها پخش کنند.

به گزارش راز بقا، اگر یک ایمپالا ۱۰ همسایه داشته باشد، احتمال اینکه در حملهٔ بعدی توسط شیر خورده شود، ده برابر کمتر از زمانی است که تنها زندگی می‌کند. امتیاز مهم دیگری که گروه به فرد می‌دهد، افزایش تعداد چشم‌های مراقب است. هر چه تعداد افرادی که مراقب شکارچیان هستند بیشتر باشد، احتمال جلوگیری از غافلگیری در حملهٔ آن‌ها نیز بیشتر می‌شود.

اما اگر ایمپالا‌ها باهوش‌تر بودند، می‌توانستند احتمال شکار را باز هم کاهش دهند؛ به این صورت که به‌نوبت نگهبانی دهند. در این حالت، فقط یک فرد هوشیار لازم بود و بقیهٔ اعضا می‌توانستند در آرامش غذا بخورند. اما ایمپالاها، به‌جای اینکه یک نفر کشیک دهد، از استراتژی «تقلید همسایه» پیروی می‌کنند.

به این صورت که: اگر همسایه‌ام سرش را بالا آورد تا نگاهی به اطراف بیندازد، من هم باید سرم را بالا بیاورم؛ شاید چیز مهمی دیده باشد. اگر سرش را دوباره پایین آورد، به این معناست که فکر می‌کند خطر خاصی وجود ندارد؛ پس من هم می‌توانم سرم را پایین بیاورم. به گزارش راز بقا این تقلید از فردی به فرد دیگر منتقل شده و موجی مشابه موج مکزیکی تماشاگران فوتبال را ایجاد می‌کند.

در بین ایمپالاها، برای زنده ماندن نیازی نیست که سریع‌ترین دونده باشند؛ بلکه نیاز است از همسایهٔ خود سریع‌تر بدوند. بنابراین، برای اینکه آخرین نفر نباشند، از همسایه‌شان به‌محض اینکه نشانه‌ای از نگرانی بروز داد، تقلید می‌کنند.

برای مطالعه بیش‌تر بخوانید:

تکامل نهنگ؛ موجود پاکستانی شبیه گرگ که بعد از ۳۷ میلیون سال به نهنگ تبدیل شد

مرغ‌ها چگونه با رابطه جنسی اجداد خود را منقرض کردند؟!

داستان فرار از پنج انقراض بزرگ؛ کوسه‌ها چگونه به قدیمی‌ترین بازماندگان زمین تبدیل شدند؟

ماهی‌هایی که دسته‌ای حرکت می‌کنند، مثال مشهور دیگری از خودسازمان‌دهی هستند. به گزارش راز بقا این ماهی‌ها در دسته‌های چند هزار نفری، با سن‌های گوناگون و از هر دو جنس، با هم گروه می‌شوند. آن‌ها با وجود این گوناگونی در ترکیبشان، می‌توانند گروه‌هایی چنان همگن تشکیل دهند که گویی یک جاندار هستند. این ماهیان نیز مانند ایمپالا‌ها از قواعد «تقلید از همسایه» پیروی می‌کنند.

حتی انسان‌ها نیز از این قانون پیروی می‌کنند. برای مثال، دسته‌ای از تماشاگران فوتبال که در حال فرار از استادیوم در حال آتش‌سوزی هستند. پرواز گروهی پرندگان مانند سار‌ها نیز به همین شیوه است.

به گزارش راز بقا تولید رفتار دسته‌جمعی بسیار ساده است، به‌ویژه زمانی که افراد گروه کما‌بیش شبیه به همدیگر باشند. در واقع، این رفتار‌ها چنان ساده هستند که همه‌جا می‌توان آن‌ها را دید. برای مثال: راه‌بندان‌ها، سقوط بازار بورس ناشی از ارزان‌فروشی سهام به تقلید از دیگران، هماهنگی تابیدن کرم‌های شب‌تاب و...