عقرب قشقایی؛ خطرناک‌ترین عقرب دنیا با زهری مشابه مار افعی که فقط در ایران است!

راز بقا: عقرب‌های گونه همیسکرپیوس (Hemiscorpius) از خانواده همیسکرپیدائه (Hemiscorpiidae) هستند. عقرب‌های همیسکرپیوس دارای ۱۵ زیرگونه شناخته‌شده در جهان هستند. از این ۱۵ زیرگونه، ۶ زیرگونه در ایران شناسایی شده است که ۵ مورد آن مختص ایران هستند و در سایر نقاط جهان شناسایی نشده‌اند. تنها گونه‌ای که خارج از مرز‌های ایران قابل مشاهده است عقرب گاردیوم یا Hemiscorpius lepturus است.

به گزارش راز بقا، پراکندگی خانواده همیسکرپیدائه در شرق آفریقا، شبه‌جزیره عربستان، عراق و ایران است که گونه همیسکرپیوس نیز دارای همین پراکندگی است با این تفاوت که زیرگونه‌ها دارای انتشار جغرافیایی بسیار محدودتری هستند. گونه همیسکرپیوس اولین بار در سال ۱۸۶۱ توسط دکتر پیتر شناسایی شد و پس از آن زیرگونه‌های دیگری نیز معرفی گردیدند.

سم این گونه عقرب به دلیل دارا بودن سینوتوکسیک (cytotoxic) باعث ایجاد نکروز پوستی در فرد مصدوم می‌گردد. به گزارش راز بقا به دلیل شباهت ظاهری هر ۶ زیرگونه در ایران، عامه مردم کلیه زیرگونه‌ها را با زیرگونه عقرب گاردیوم اشتباه می‌گیرند و تمامی زیرگونه‌ها را به نام گاردیوم می‌شناسند، در حالی که عقرب گاردیوم تنها یکی از ۶ زیرگونه شناخته‌شده در ایران است.

گزش این عقرب در مناطق جنوبی بسیار شایع و شناخته‌شده است و هر ساله افراد بسیاری از نیش این عقرب مصدوم می‌گردند. به گزارش راز بقا محل گزش به سوختگی درجه ۳ شباهت دارد و بهبودی آن بسیار به کندی صورت می‌گیرد. سم این نوع عقرب بسیار قوی و حاوی نئوروتوکسیک، کاردیوتوکسیک و هموتوکسیک است. زهر باعث گسترش سطحی نکروز بافت آسیب‌دیده خواهد شد (زهر شباهت زیادی به زهر بعضی از مار‌های افعی دارد) و باعث ایجاد نارسایی کلیوی از نوع ثانویه می‌گردد. به گزارش راز بقا موارد زیادی از عقرب‌گزیدگی این نوع عقرب باعث مرگ شده است. در ایران، ۲ تا ۵ درصد از این نوع عقرب‌گزیدگی به مرگ منجر می‌شود.

برای مطالعه بیش‌تر بخوانید:

سوسک جالوت؛ بزرگ‌ترین سوسک جهان که نامش را از غول کتاب مقدس گرفته است

عقرب زرد برزیلی؛ ترسناک‌ترین عقرب دنیا که پزشکان برزیلی را ثروتمند کرده است!

«لومانکوس اجکامبی»؛ جد عقرب‌ها در یک فسیل ۴۵۰ میلیون ساله کشف شد

در زیرگونه قشقایی، طول عقرب بالغ تا ۴۰ میلی‌متر، رنگ زرد تیره متمایل به نارنجی، در قسمت انتهایی چنگال‌ها به رنگ تیره متمایل به سیاه، اندام پشتی کشیده و مستطیل شکل و دارای پوشش صاف و صیقلی به‌غیر از نواحی شیاردار پشتی است. فاصله شیار‌ها بعد از اولین قسمت اندام خلفی که دارای بیشترین طول است، با حرکت به سمت دم کاهش می‌یابد. به گزارش راز بقا این زیرگونه در جنس نر از طریق چنگال‌های آن از سایر زیرگونه‌ها قابل تشخیص است.

در جنس نر تمامی زیرگونه‌ها در قسمت انگشت بلندتر چنگال فرورفتگی قابل مشاهده است، اما در این زیرگونه انگشتان به‌صورت قوسی و بدون فرورفتگی هستند. شایان ذکر است در سایر زیرگونه‌ها تفاوتی در شکل کلی چنگال‌ها بین جنس نر و ماده نیست. ماده‌ها در زیرگونه‌های همیسکرپیوس از ۳ طریق قابل تمایز هستند:

برآمدگی‌های ریز سپر اندام پشتی

بند‌های شکمی و بند‌های اندام چنگال‌ها

ظاهر و شکل دم

شکل و ظاهر چنگال‌ها

مو‌های کوتاه که بر روی اندام مختلف قابل مشاهده است.

به گزارش راز بقا در زیرگونه قشقایی در لبه قسمت سپر پشتی یک خط تیره رنگ در جلو و عقب سپر قابل مشاهده است. شایان ذکر است این خطوط تیره در بند هفتم سپر پشتی وجود ندارند.

تحقیقات بیشتری روی این زیرگونه، یعنی Hemiscorpius qashqai، نشان می‌دهد که این گونه خاص از لحاظ بالینی به‌دلیل سیتوتوکسیسیته قابل‌توجه زهر آن مهم است. زهر این گونه به‌طور برجسته‌ای نکروز بافتی ایجاد می‌کند که ممکن است همراه با علائم سیستمیک جدی باشد. سمیت زهر H. qashqai به دو پروتئین اصلی وابسته است که یکی از آن‌ها به‌شدت با مسمومیت‌های مرتبط با نکروز پوست و نارسایی اندام‌ها در ارتباط است.

به گزارش راز بقا این گونه دارای دم باریک‌تر و بدنی صاف‌تر از دیگر زیرگونه‌هاست و اغلب در مناطق جنوب ایران یافت می‌شود. مطالعات نشان می‌دهد که زهر این گونه دارای ویژگی‌های سیتوتوکسیک و توانایی القای آسیب شدید بافتی است. این موارد موجب شده که این گونه به‌عنوان یک گونه پزشکی مهم در نظر گرفته شود.