مگس عقرب‌نما؛ حشره‌ای که آلت تناسلی‌اش شبیه نیش عقرب است و از جسد انسان تغذیه می‌کند

راز بقا: مکوپترا (Mecoptera) یا همان «مگس عقرب‌نما»، گروهی کوچک، اما شگفت‌انگیز از حشرات هستند که سال‌هاست توجه حشره‌شناسان را به خود جلب کرده‌اند. 

به گزارش راز بقا، این حشرات با ظاهر عجیب، رفتار‌های جفت‌گیری خاص و اهمیت تکاملی‌شان، نمایی خیره‌کننده از پیچیدگی دنیای حشرات ارائه می‌دهند. این راسته شامل حدود ۶۰۰ گونه در سراسر جهان است که اغلب در محیط‌های مرطوب و جنگلی زندگی می‌کنند. با وجود نام ترسناک‌شان، بیشتر آنها حشراتی بی‌خطر و تغذیه‌کننده از لاشه‌ها یا شکارچی حشرات نرم‌بدن هستند.

ساختار بدنی منحصر‌به‌فرد و ظاهر عقرب‌مانند

به گزارش راز بقا، مکوپترا‌ها به‌راحتی با صورت کشیده و منقاردارشان (که به آن «روستروم» می‌گویند) و بال‌های بلند و شفاف قابل شناسایی هستند. یکی از ویژگی‌های خاص در نر‌های برخی گونه‌ها (به‌ویژه در خانواده Panorpidae) وجود اندام تناسلی بیرونی است که به‌صورت خمیده رو به بالا قرار دارد و ظاهری شبیه نیش عقرب دارد. این ساختار فقط جنبه ظاهری دارد و فاقد هرگونه عملکرد سمی یا دفاعی است.

اندازه این حشرات معمولاً بین ۹ تا ۲۵ میلی‌متر متغیر است و بال‌هایشان گاه نقش‌دار و گسترده است. لارو‌ها به کرم‌های کوچک شبیه‌اند و در بستر برگ‌های پوسیده زندگی می‌کنند و از مواد آلی در حال تجزیه تغذیه می‌نمایند. 

تبار باستانی و اهمیت تکاملی

به گزارش راز بقا، مگس‌های عقرب‌نما یکی از راسته‌های ابتدایی حشرات با دگردیسی کامل (Holometabolous) هستند و به همین دلیل توجه زیست‌شناسان فرگشتی را به خود جلب کرده‌اند. شواهد فسیلی نشان می‌دهد که این حشرات بیش از ۲۵۰ میلیون سال پیش، در دوره پرمین، روی زمین وجود داشته‌اند. 

برای مطالعه بیشتر بخوانید:

مگس عشق‌باز؛ شهوتی‌ترین جانور روی زمین که فقط چهار روز عمر دارد و دشمن راننده‌هاست!

مگس سیاه سرباز؛ مگس بی‌خطری که ضایعات را به پروتئین و چربی تبدیل می‌کند و غذای آینده انسان است

جالب‌تر آن‌که مکوپترا‌ها به‌عنوان گروهی نزدیک به نیاکان مگس‌ها (Diptera) و پروانه‌ها (Lepidoptera) شناخته می‌شوند. این نزدیکی موجب شده تا ساختار بدنی و ژنتیکی آنها به‌عنوان الگو‌هایی برای مطالعه تکامل بال‌ها و دگردیسی در حشرات مدرن مورد استفاده قرار گیرد. 

آیین‌های جفت‌گیری و هدیه‌های ازدواج

به گزارش راز بقا، شاید عجیب‌ترین و جالب‌ترین رفتار مکوپترا‌ها در استراتژی تولیدمثلی آنها نهفته باشد. نر‌ها برای جلب نظر ماده‌ها معمولاً «هدایای ازدواج» به آنها ارائه می‌دهند؛ که می‌تواند شامل حشره مرده یا توده‌ای از ترشحات بزاقی باشد. 

اندازه و کیفیت این هدیه می‌تواند مستقیماً در موفقیت نر در جفت‌گیری تأثیرگذار باشد. ماده‌ها در حین جفت‌گیری این هدیه را مصرف می‌کنند و اگر هدیه کافی یا قابل قبول نباشد، عمل جفت‌گیری یا اصلاً انجام نمی‌شود یا ناتمام می‌ماند. 

این رفتار نمونه‌ای جالب از «داد و ستد جنسی» در دنیای حشرات است که در آن سرمایه‌گذاری نر‌ها در منابع جفت‌گیری نقش کلیدی ایفا می‌کند. این رفتار در برخی عنکبوت‌ها و پرندگان نیز دیده می‌شود. 

عجیب‌ترین ویژگی‌های مگس عقرب‌نما

به گزارش راز بقا، مکوپترا‌ها نه‌تنها ظاهری عجیب دارند، بلکه در رفتار نیز گاهی بسیار غیرعادی هستند. یکی از شگفت‌انگیزترین ویژگی‌های نر‌های برخی گونه‌ها، شباهت ظاهری اندام تناسلی‌شان به نیش عقرب است. 

این ساختار هیچ خاصیت سمی یا دفاعی ندارد و صرفاً یک ترفند ظاهری برای ترساندن شکارچیان احتمالی است؛ هرچند در مورد تأثیر واقعی آن همچنان بحث وجود دارد. 

ویژگی عجیب دیگر اینکه برخی گونه‌های مکوپترا از لاشه حشرات یا حتی اجساد انسان تغذیه می‌کنند. در علم حشره‌شناسی (forensic entomology)، مشاهده این حشرات بر روی جسد‌ها می‌تواند به تعیین زمان مرگ کمک کند؛ مشابه استفاده از مگس‌های جسد. 

اما شاید عجیب‌ترین رفتار آنها دزدی در زمان جفت‌گیری باشد. برخی نر‌ها با دزدی هدیه‌های ازدواج از سایر نر‌ها و ارائه آن به ماده‌ها، سعی در جلب توجه دارند. بعضی دیگر حتی هدیه تقلبی ارائه می‌دهند؛ مثلاً پوسته خالی یا شی‌ء بی‌ارزش را به‌سرعت تحویل می‌دهند تا قبل از فهمیدن ماده، عمل جفت‌گیری آغاز شود. 

در مناطق سرد، برخی گونه‌ها به حالت خواب زمستانی فرو می‌روند و با گرم شدن هوا دوباره فعال می‌شوند. همه این موارد نشان می‌دهند که مکوپترا‌ها از عجیب‌ترین و کمتر شناخته‌شده‌ترین گروه‌های حشرات هستند.