سهیلا سرمد؛ اولین زن کبوترباز ایران که ۶۰ سال قبل در تهران ۵۰۰ کبوتر داشت

راز بقا: «سهیلا سرمد» یکی از زنان پیشگام در عرصه کفتربازی در ایران بود که در دهه ۱۳۴۰ شمسی با نگهداری حدود ۵۰۰ کبوتر، توجه بسیاری را به خود جلب کرد. در آن زمان، کفتربازی به‌عنوان فعالیتی مردانه شناخته می‌شد و حضور زنان در این حوزه بسیار نادر و حتی غیرقابل‌باور بود. گزارشی به قلم «اشرف درخشان» در یکی از مجلات دهه ۴۰ به معرفی «سهیلا سرمد» پرداخت. 

به گزارش راز بقا، این گزارش واکنش‌های متفاوتی را به همراه داشت؛ برخی از کفتربازان قدیمی با دیدن این گزارش، باور نمی‌کردند که زنی بتواند به‌صورت جدی در این حوزه فعالیت کند و حتی آن را صحنه‌سازی می‌دانستند. آنها معتقد بودند که «کبوتری که زن بار آورده باشد مفت نمی‌ارزد و فاتحه کفتربازی را باید خواند».

این واکنش‌ها نشان‌دهنده تعصبات و کلیشه‌های جنسیتی رایج در آن دوره بود که مانع از پذیرش زنان در فعالیت‌های خاصی می‌شد. با این حال، «سُهیلا سرمد» با علاقه و پشتکار خود، این موانع را نادیده گرفت و به پرورش و نگهداری کبوتران پرداخت. 

متأسفانه اطلاعات بیشتری درباره زندگی شخصی، فعالیت‌ها و دستاورد‌های سهیلا سرمد در دسترس نیست. با این وجود با توجه به محدودیت‌های اطلاعاتی، می‌توان گفت که سهیلا سرمد با فعالیت‌های خود در دهه ۴۰ شمسی، نقش مهمی در تغییر نگرش‌ها نسبت به حضور زنان در حوزه‌های مردانه‌ای مانند کفتربازی ایفا کرد. 

امروزه، با گذشت چندین دهه از فعالیت‌های «سهیلا سرمد»، زنان بیشتری در ایران به کفتربازی روی آورده‌اند و در مسابقات مختلف شرکت می‌کنند.

این تغییر نشان‌دهنده تحول در نگرش‌های اجتماعی و پذیرش بیشتر زنان در فعالیت‌هایی است که پیش‌تر به‌عنوان حوزه‌های مردانه تلقی می‌شدند. به گزارش راز بقا هرچند اطلاعات محدودی درباره سهیلا سرمد وجود دارد، اما همان‌طور که اشاره شد، او به‌عنوان یکی از نخستین زنان کفترباز در ایران، نقش مهمی در شکستن کلیشه‌های جنسیتی و باز کردن راه برای زنان علاقه‌مند به این حوزه ایفا کرده است. 

بیشتر بخوانید: 

حاج محمد صفا؛ سلطان کبوتر بازان ایران که ۲۰۲۴ کبوتر دارد و مشهورترین فرد در مسابقات کبوتربازی است 

حاج عبدالله زواره معروف به «کوهی»؛ مشهورترین کبوترباز ایران که ۴۰۰۰ هزار کبوتر را همزمان پراند

صادق سبطی؛ مشهورترین کبوترباز جنوب ایران که گران‌ترین و معروفترین کبوترهای مسافتی کشور را پرورش می‌دهد

مشهورترین کفتربازان ایران؛ «زکی بهروزی» که بود و چرا کبوتر «علی زکی» مشهور شد؟

کبوتربازی در دوران قاجار 

کفتربازی در ایران، به‌ویژه در دوران قاجار، یکی از تفریحات رایج میان مردم، به‌خصوص طبقه اشراف و درباریان بود. این سنت ریشه‌ای عمیق در فرهنگ ایرانی دارد و به دوره‌های پیش از قاجار نیز بازمی‌گردد، اما در دوران قاجاریه، به دلیل علاقه شاهان و بزرگان به این سرگرمی، بسیار رواج پیدا کرد. 

کفتربازی در آن دوره نه‌تنها یک تفریح، بلکه نوعی قدرت‌نمایی و نمایش مهارت نیز محسوب می‌شد. هرچه فرد تعداد بیشتری کبوتر‌های خاص و نایاب داشت، اعتبار بیشتری میان دوستان و اطرافیان پیدا می‌کرد. 

ملک‌الشعرای بهار و عبدالحسین زرین‌کوب دو شخصیت معروف ایرانی هستند که کبوترداری می‌کردند. همچنین گفته می‌شود خود ناصرالدین شاه قاجار نیز انواع نژاد‌های کبوتر را در کاخ گلستان و کاخ صاحبقرانیه نگهداری می‌کرد. معتصم الدوله نیز از جمله شخصیت‌های قاجاری بود که کبوترداری می‌کرد. 

یکی از شاهزادگان قاجاری که به شدت به کبوتر و کفتربازی علاقه داشت، ظل‌السلطان، پسر ناصرالدین‌شاه و حاکم اصفهان بود. گفته می‌شود که او بیش از هزار کبوتر در کاخ خود نگهداری می‌کرد و برخی از آنها را از شهر‌های مختلف و حتی کشور‌های خارجی خریده بود. 

درباریان و شاهزادگان قاجاری مانند کامران میرزا و برخی از صدراعظم‌های وقت نیز علاقه‌مند به نگهداری کبوتر بودند. بازاریان و تجار بزرگ تهران، اصفهان و تبریز نیز در کنار فعالیت‌های تجاری، به کفتربازی مشغول بودند و برخی از معروف‌ترین کبوترخانه‌ها به آنها تعلق داشت؛ بنابراین در گذشته کبوترداری مخصوص افراد متمول و شاهان درباری بود و گاهی که تعداد کبوتر‌های آنها زیاد می‌شد بوم‌دار استخدام می‌کردند تا از کبوتر‌های آنها نگهداری کنند.