دریاچه ناترون یا «دریاچه مرگ»؛ ترسناک‌ترین جای جهان که حیوانات را به مجسمه تبدیل می‌کند

راز بقا: «دریاچه ناترون» (Lake Natron) یک پدیده منحصر‌به‌فرد و شگفت‌انگیز است که در بخش شمالی تانزانیا، نزدیک به مرز کنیا قرار دارد. این دریاچه در پایه کوه آتشفشانی «الدوینو لینگای»، که یک آتشفشان فعال در دره گسل بزرگ شرق آفریقاست، واقع شده است. دریاچه به دلیل شرایط محیطی بسیار افراطی‌اش شهرت یافته، که آن را به یکی از خاص‌ترین و غیرقابل سکونت‌ترین نقاط زمین تبدیل کرده است.

به گزارش راز بقا، علی‌رغم این شرایط سخت، دریاچه ناترون زیستگاه انواع مختلفی از حیات‌وحش است و تاریخ غنی‌ای دارد که ویژگی‌های منحصر‌به‌فرد آن را شکل داده است. 

تاریخچه دریاچه ناترون

تشکیل دریاچه ناترون به فعالیت‌های تکتونیکی در دره گسل بزرگ شرق آفریقا برمی‌گردد، که یک ویژگی زمین‌شناسی است که از دریای سرخ تا شرق آفریقا ادامه دارد. دره گسل بزرگ به‌عنوان یک نقطه داغ برای فعالیت‌های آتشفشانی شناخته می‌شود و دریاچه در نزدیکی آتشفشان «اولدوینو لینگای» قرار دارد. این منطقه میلیون‌ها سال است که از نظر زمین‌شناسی فعال بوده و دریاچه در شکل کنونی خود تنها برای مدت زمان نسبتاً کوتاهی از نظر زمین‌شناسی وجود داشته است. 

شوری و خاصیت بالای قلیایی دریاچه نتیجه فعالیت‌های آتشفشانی و تبخیر آب در شرایط خشک و کم باران منطقه است. این تبخیر موجب تجمع مقادیر زیادی مواد معدنی به‌ویژه کربنات سدیم در دریاچه شده که همین امر باعث افزایش شدید خاصیت قلیایی آن می‌شود.

به‌طور تاریخی، دریاچه ناترون نسبتاً از مناطق اطراف خود جدا بوده و به دلیل شرایط سخت آن افراد کمی در نزدیکی آن سکونت داشته‌اند. با این حال، در دهه‌های اخیر، دریاچه به‌خاطر ویژگی‌های زیست‌محیطی منحصر‌به‌فرد و موجودات خاص آن توجه بیشتری را جلب کرده است. 

ویژگی‌های دریاچه ناترون

دریاچه ناترون به‌خاطر شرایط زیست‌محیطی افراطی خود شهرت دارد که شامل دمای بالا، شوری زیاد و سطح PH بسیار بالاست. این شرایط باعث می‌شود که دریاچه یکی از نامساعدترین محیط‌ها برای بیشتر موجودات باشد. با این حال، ویژگی‌های منحصر‌به‌فرد این دریاچه زیستگاه تعدادی از گونه‌های ویژه است که به این شرایط افراطی سازگار شده‌اند. 

آب قلیایی و ترکیب معدنی

آب دریاچه ناترون دارای سطح pH بین ۹ تا ۱۰.۵ است که آن را به محیطی با خواص بالای قلیایی تبدیل می‌کند. این قلیاییت بالا ناشی از کربنات سدیم و دیگر مواد معدنی است که از آتشفشان‌های اطراف آزاد می‌شود. این مواد معدنی به‌ویژه کربنات سدیم باعث می‌شوند که دریاچه رنگ قرمز یا نارنجی به خود بگیرد که زمانی که از بالا دیده می‌شود، بسیار چشمگیر است. غلظت بالای نمک در آب نیز به شرایط نامساعد دریاچه افزوده و باعث می‌شود که بیشتر موجودات آب‌شور نتوانند در آن زنده بمانند. 

فلامینگو‌ها و سایر حیات‌وحش

با وجود شرایط سخت، دریاچه ناترون یکی از مهم‌ترین مکان‌های جوجه‌آوری فلامینگو‌های کوچکتر است. آب‌های قلیایی زیستگاه مناسبی برای جلبک‌ها و میکروارگانیسم‌هایی است که فلامینگو‌ها از آنها تغذیه می‌کنند. آب‌های کم‌عمق و گرم دریاچه برای لانه‌سازی فلامینگو‌ها عالی است و در فصل‌های جوجه‌آوری، جمعیت‌های بزرگی از فلامینگو‌ها به این منطقه می‌آیند. باتلاق‌ها و دشت‌های نمکی اطراف دریاچه زیستگاه مناسبی برای این پرندگان است، هرچند که شرایط سخت این منطقه باعث می‌شود که گونه‌های دیگر قادر به زندگی در آن نباشند. 

ظاهر «مرده» دریاچه

قلیاییت شدید آب دریاچه ناترون باعث می‌شود که ظاهر آن عجیب و ترسناک به نظر برسد. محتوای بالای مواد معدنی باعث می‌شود که حیوانات مرده‌ای که با آب تماس پیدا می‌کنند، به حالت سنگی یا مومیایی درآیند، که این امر به شهرت ترسناک دریاچه افزوده است.

برخی از عکس‌های حیوانات مرده که پوشیده از نمک و مواد معدنی دریاچه شده‌اند، به‌طور گسترده‌ای در رسانه‌ها پخش شده و این امر تصویر ترسناکی از دریاچه ایجاد کرده است. 

فعالیت‌های آتشفشانی و چشمه‌های آب گرم

دریاچه ناترون در نزدیکی آتشفشان فعال اولدوینو لینگای قرار دارد که به طور مستمر بر ترکیب شیمیایی دریاچه تأثیر می‌گذارد. چشمه‌های آب گرم اطراف دریاچه به غنای معدنی آب کمک می‌کنند. دمای بالای منطقه و فعالیت‌های آتشفشانی به دمای دریاچه افزوده و برخی نقاط آن به ۵۰ درجه سلسیوس می‌رسد. این تأثیرات زمین‌گرمایی از گونه‌های خاصی حمایت می‌کند که برای بقا در چنین شرایطی سازگار شده‌اند. 

دریاچه ناترون یکی از منحصر به فردترین و افراطی‌ترین محیط‌ها در جهان است. قلیاییت شدید، شوری زیاد و تأثیرات آتشفشانی آن باعث شده که این دریاچه برای بیشتر حیوانات و پرندگان و خزندگان حیات‌وحش غیرقابل سکونت باشد، اما در عین حال زیستگاه ضروری برای فلامینگو‌ها و سایر گونه‌های ویژه است. 

ظاهر عجیب و غریب دریاچه و غنای معدنی آن باعث شده که این منطقه همواره موضوع جذابی برای محققان و بازدیدکنندگان باشد. علی‌رغم شرایط سخت، دریاچه ناترون نقشی حیاتی در اکوسیستم محلی ایفا می‌کند و همچنان به زیبایی عجیب و شرایط سخت خود توجه محققان را جلب می‌کند.