چک‌چک کردی؛ پرنده‌ای شبیه «سارق نقابدار» که در کردستان و کرمانشاه زندگی می‌کند
چک‌چک کردی پرنده‌ای جذاب با جثه‌ای متوسط و رنگ‌بندی منحصر‌به‌فرد است که دمگاه خرمایی‌نارنجی و پوش‌پر‌های خاص آن، به‌راحتی از سایر گونه‌های چک‌چک متمایزش می‌کند. این پرنده در ارتفاعات زاگرس زندگی می‌کند و با رفتار‌های خاص، از جمله شکار سریع حشرات و آشیانه‌سازی در شکاف‌های صخره‌ای، جلوه‌ای متفاوت از حیات وحش کوهستانی ایران را به نمایش می‌گذارد.
راز بقا: «چک‌چک کردی» (Kurdish Wheatear) یکی از پرندگان جذاب و متمایز است که به دلیل رنگ خاص دُمگاه و پوش‌پر‌های دم خود از سایر چک‌چک‌ها به‌راحتی قابل تشخیص است. این پرنده جثه‌ای متوسط دارد و دمگاه و پوش‌پر‌های خرمایی‌نارنجی رنگ آن، زیبایی خاصی به ظاهرش می‌بخشند.
به گزارش راز بقا، تا مدت‌ها این گونه همراه با «چک‌چک ایرانی» به‌عنوان زیرگونه‌ای از «چک‌چک دم‌سرخ» شناخته می‌شد، اما با مطالعات جدید و تفاوت‌های مشخصی که در ریخت‌شناسی و پراکنش آن دیده شد، به‌عنوان یک گونه مستقل از چک‌چک ایرانی جدا شد.
ویژگی‌های ظاهری و تفاوت‌های جنسی
چک‌چک کردی نر و ماده تفاوت‌هایی در ظاهر دارند، اما تغییرات فصلی زیادی در رنگ‌بندی آنها مشاهده نمی‌شود. پرنده نر بالغ دارای صورت، گلو، دو طرف گردن و بخش بالایی سینه‌ای کاملاً سیاه است که با رنگ بال‌هایش هماهنگی دارد.
نوار ابرویی کرم‌رنگ، تاج سر، پس گردن و بال‌ها به رنگ قهوه‌ای متمایل به خاکی دیده می‌شود. دم این پرنده به رنگ سفید است و جفت پر‌های مرکزی آن سیاه‌رنگ بوده و با نوار سیاه انتهایی، شکلی شبیه به حرف T ایجاد می‌کند. هنگام پرواز، تضاد میان رنگ خرمایی‌نارنجی دُمگاه و پوش‌پر‌های دم با دم سفید و نوار سیاه انتهایی، منظره‌ای زیبا و چشم‌نواز را ایجاد می‌کند.
به گزارش راز بقا ماده‌ها در تابستان شباهت زیادی به نر‌ها دارند، اما سیاهی صورت و گلوی آنها کم‌رنگ‌تر است. در برخی ماده‌ها دم دارای نواری T مانند در انتها است که مشابه چک‌چک ایرانی به نظر می‌رسد، اما از روی بدن تیره‌تر و نوار ابرویی کم‌رنگ‌تر می‌توان آن را از چک‌چک ایرانی متمایز کرد.
نر‌های نابالغ در نخستین زمستان خود شباهت زیادی به ماده بالغ دارند، اما با حاشیه پر‌های روتنه قهوه‌ای‌تر و لکه سیاه وسیع‌تر در چانه و گلو. همچنین ماده نابالغ نیز شباهت زیادی به چک‌چک ایرانی دارد، اما لکه سیاه روی چانه و گلو، آن را از سایر گونه‌ها متمایز می‌کند. در برخی مناطق غرب ایران، این پرنده و چک‌چک ایرانی با یکدیگر تلاقی می‌کنند و پرنده‌های دورگه‌ای با ویژگی‌های ترکیبی از هر دو گونه مشاهده شده‌اند.
زیستگاه، تغذیه و تولیدمثل
چک‌چک کردی در مناطق مرتفع کوهستانی، دشت‌های کم‌درخت و دامنه‌های صخره‌ای دیده می‌شود. این پرنده علاقه زیادی به مناطقی دارد که پوشش گیاهی پراکنده و تپه‌های سنگی وجود داشته باشد.
از نظر عادات رفتاری، چک‌چک کردی معمولاً به‌صورت انفرادی و در قلمرو خود زندگی می‌کند، به‌ویژه در خارج از فصل تولیدمثل. غذای اصلی آن را حشرات تشکیل می‌دهند و با پرواز‌های کوتاه و سریع از روی سنگ‌ها و صخره‌ها، شکار خود را از سطح زمین صید می‌کند.
برای مطالعه بیشتر بخوانید:
پری شاهرخ یا «یوسف بیا»؛ پرنده معروف به «زلیخا» که آوازی جادویی دارد و نشانه بهار و خوش‌یمنی است
کلاغ سفید؛ کمیاب‌ترین و عجیب‌ترین کلاغ جهان که توسط دوستانش طرد می‌شود و نمی‌تواند جفت پیدا کند
فصل جوجه‌آوری چک‌چک کردی از فروردین‌ماه آغاز می‌شود. در این دوره، پرنده با تشکیل قلمرو در دامنه‌های سنگی و صخره‌ای، جفت خود را انتخاب کرده و اقدام به آشیانه‌سازی می‌کند. این گونه معمولاً تک‌همسر است و آشیانه‌ای کاسه‌ای‌شکل از مواد گیاهی می‌سازد که آن را درون سوراخ‌های جوندگان، شکاف صخره‌ها و حتی دیوار‌های قدیمی می‌سازد.
داخل آشیانه با الیاف گیاهی، پر و پشم پوشیده شده است. در برخی موارد، ماده در ورودی آشیانه و اطراف آن، سنگ‌های کوچکی قرار می‌دهد که شاید به استتار کمک کند.
به گزارش راز بقا چک‌چک کردی ماده معمولاً چهار تا پنج تخم می‌گذارد. تخم‌های این پرنده به رنگ آبی کم‌رنگ یا آبی مایل به سفید با لکه‌های قرمز یا قهوه‌ای است. اندازه تقریبی هر تخم حدود ۱۵.۹ × ۲۰.۹ میلی‌متر است. تفریخ تخم‌ها حدود سیزده روز طول می‌کشد و جوجه‌ها هنگام تولد ضعیف و ناتوان هستند و کاملاً به والدین وابسته‌اند. پس از چهارده روز، جوجه‌ها از آشیانه خارج می‌شوند و تا مدت مشابهی پس از آن، همچنان والدین از آنها مراقبت می‌کنند.
پراکنش، فراوانی و وضعیت حفاظتی
در گذشته، این پرنده تابستان‌ها به‌صورت پراکنده در ارتفاعات زاگرس، از استان کردستان تا جنوب فارس و بخش‌هایی از خوزستان مشاهده می‌شد. هنگام مهاجرت، در جنوب خوزستان و مناطق ساحلی بوشهر دیده می‌شد، اما امروزه شواهد نشان می‌دهند که جوجه‌آوری این گونه بیشتر در استان کردستان و احتمالاً کرمانشاه رخ می‌دهد.
چک‌چک کردی زمستان را در مناطقی خارج از ایران، شامل شبه‌جزیره عربستان، سودان و مصر می‌گذراند. با اینکه جمعیت این پرنده نسبت به گذشته کاهش داشته، اما در حال حاضر در فهرست گونه‌های در معرض خطر ملی و بین‌المللی قرار ندارد. با این حال، حفظ زیستگاه‌های طبیعی و جلوگیری از تخریب مناطق زادآوری آنها، برای حفظ این گونه ضروری است.
لینک کپی شد
خواندنی‌ها
سهره نوکقیچی؛ پرنده‌ای با نوک جادویی و آواز مسحورکننده که در دل جنگل‌های شمالی گمشده است
سبزقبا؛ شکارچی رنگارنگی که قاتل بزرگ حشرات است و آفات کشاورزی را کنترل می‌کند
مرغ کریم لگبار؛ مرغی آرام و بی‌سروصدا که سلطان مرغ‌های تخم‌گذار است و تخم‌مرغ‌های آبی و سبز دارد
شبگرد بلوچی؛ عجیب‌ترین پرنده ایران با رفتار مرموز و غیرعادی که شبها شکار می‌کند و استاد استتار است
ارسال نظر
ویدیوهای برگزیده
دنیای گیاهان
علم و کیهان