مرغ آبی بنگالی؛ پرنده‌ای مرموز که فقط یک بار در سیستان و بلوچستان دیده شد و دیگر کسی آن را ندید

راز بقا: در میان تنوع شگفت‌انگیز پرندگان آسیایی، گونه‌ای وجود دارد که به‌دور از هیاهو، توجه علاقه‌مندان را به خود جلب می‌کند؛ مرغ آبی سینه‌سفید (Amaurornis phoenicurus) که البته به مرغ آبی بنگالی نیز معروف است. 

به گزارش راز بقا، این پرنده ساکن تالاب‌ها با ظاهری خاص و رفتاری پنهان‌کارانه، در جنوب و جنوب‌شرق آسیا شناخته‌شده است. اما در برخی کشورها، از جمله ایران، حضور آن بیشتر شبیه یک راز طبیعت است. تنها یک‌بار در جنوب‌شرقی ایران دیده شده و همین دیده‌شدن کوتاه‌مدت، هاله‌ای از رمز و راز به دور آن پیچیده است.

ظاهر و رفتار: پرنده‌ای مخفی‌زی در دل نیزار

به گزارش راز بقا، مرغ آبی بنگالی، پرنده‌ای متوسط‌الجثه از خانواده ریل‌ها (Rallidae) است که حدود ۳۲ تا ۳۶ سانتی‌متر طول دارد. چهره، سینه و شکم آن کاملاً سفید بوده و در تضاد کامل با بال‌ها و پشت خاکستری تیره‌اش قرار دارد. منقار زردرنگ است با قاعده‌ای مایل به قرمز و پاهایش سبز مایل به زرد. 

این پرنده معمولاً شب‌فعال یا گرگ‌ومیش‌زی است و در دل نیزار‌های انبوه یا کنار تالاب‌ها پنهان می‌شود. غذای خود را از حشرات، حلزون‌ها، ماهی‌های کوچک و گاه گیاهان به دست می‌آورد. با آنکه رفتارش خجالتی و پنهان‌کارانه است، در فصل جفت‌گیری صدا‌های تند و بلندش اغلب مکان او را فاش می‌کند. راه رفتن این پرنده با حرکات سریع و دم‌جنبانی خاصی همراه است که حالتی کمیک و تماشایی دارد. 

پراکندگی و رؤیت رازآلود در ایران

به گزارش راز بقا، زیستگاه اصلی این پرنده در کشور‌های جنوب و جنوب‌شرق آسیاست؛ از هند، سری‌لانکا و تایلند گرفته تا اندونزی و مالزی. در حاشیه خلیج فارس نیز گاه دیده می‌شود، اما در ایران حضور آن تقریباً بی‌سابقه است. 

در اوایل دهه ۱۳۸۰، یک نمونه مرغ آبی بنگالی به‌صورت کاملاً اتفاقی در استان سیستان و بلوچستان رؤیت شد. منطقه‌ای خشک که تنها در برخی فصول میزبان تالاب‌هایی مثل هامون است. این رؤیت برای پرنده‌ای که نه مهاجر است و نه زیستگاه مرطوب در ایران دارد، کاملاً عجیب و نادر بود. 

برای مطالعه بیشتر بخوانید:

مرغ عشق آلبینو؛ باهوش‌ترین مرغ عشق جهان که حساسیت شدیدی به نور دارد

مرغ بهشتی آسیایی؛ پرنده‌ای با دم ۳۰ سانتی که در آسمان می‌رقصد و زیباترین پرنده دیده شده در ایران است

برخی معتقدند این پرنده ممکن است طی یک توفان شدید منحرف شده باشد یا شاید از مکانی دیگر فرار کرده و سر از ایران درآورده باشد. برخی دیگر احتمال می‌دهند این تنها نشانه‌ای از تغییرات اقلیمی و جابجایی زیستگاه‌ها باشد. در هر حال، حضور کوتاه آن در ایران همچنان یکی از نادرترین گزارش‌های پرنده‌نگری کشور به شمار می‌رود.

حفاظت و بازتاب فرهنگی

به گزارش راز بقا، مرغ آبی بنگالی اگرچه در فهرست قرمز IUCN در وضعیت کم‌خطر (Least Concern) قرار دارد، اما در مناطقی از زیستگاهش با تهدیداتی مانند تخریب تالاب‌ها و گسترش شهرنشینی مواجه است. خوشبختانه، مرغ آبی سینه‌سفید توانایی زندگی در محیط‌های تغییر‌یافته‌ای مانند شالیزار‌ها و کانال‌های کشاورزی را نیز دارد. 

در کشور‌هایی مانند هند و سری‌لانکا، این پرنده به قدری آشناست که به اشعار و افسانه‌ها راه یافته است. اما در ایران، تنها با یک رؤیت گذرا، به‌سان موجودی افسانه‌ای در ذهن طبیعت‌دوستان نقش بسته است. حضوری کوتاه، اما پرمعنا، که یادآور مرز‌های ناپیدای طبیعت و شگفتی‌های بکر حیات وحش است.