












راز بقا: در دنیای باستانشناسی، کشف بقایای حیوانات ماقبل تاریخ امری عجیب نیست، اما داستانی که در دهه ۱۹۸۰ در آلاسکا رقم خورد، مرزهای علم، کنجکاوی و حتی آشپزی را درنوردید. این داستان واقعی درباره پخت و خوردن گوشت یک گاومیش کوهاندار ماقبل تاریخ (Bison) است که بیش از ۳۶٬۰۰۰ سال پیش مرده بود و در یخهای آلاسکا حفظ شده بود. در ادامه، این ماجرای منحصربهفرد را با جزئیات بررسی میکنیم.
به گزارش راز بقا، ماجرا از سال ۱۹۷۹ آغاز شد؛ جایی در نزدیکی فربنکس، آلاسکا، گروهی از معدنچیان هنگام کار با ماشینآلات سنگین با یک توده غیرعادی یخزده مواجه شدند. در نگاه اول شاید تکهای چوب یا سنگ به نظر میرسید، اما با بررسی دقیقتر مشخص شد که این توده یک لاشهی یخزده از حیوانی ناشناخته است.
پس از اطلاعرسانی به دانشگاه آلاسکا، دکتر دیل گاتری، دیرینهشناس برجسته، به محل اعزام شد. به گزارش راز بقا گاتری و تیمش بقایا را استخراج کرده و به آزمایشگاه منتقل کردند. نتیجهی آزمایشها شگفتانگیز بود: این لاشه متعلق به گاومیش کوهاندار (بایسون) نری بوده که حدود ۳۶٬۰۰۰ تا ۵۰٬۰۰۰ سال پیش در دوران یخبندان زندگی میکرده است.
این بایسون در شرایطی تقریباً دستنخورده حفظ شده بود. پوستش در اثر واکنشهای شیمیایی بین آهن موجود در خاک و بدن حیوان به رنگی آبی-خاکستری درآمده بود. به همین دلیل، نام «بلو بیب» (Blue Babe) را برایش انتخاب کردند، نامی برگرفته از افسانههای آمریکایی و شخصیت «پاول بانین» و گاو آبیاش «Babe».
دانشمندان پس از بررسی ساختار استخوان، دندانها و اثر زخمهای روی بدن حیوان، به این نتیجه رسیدند که Blue Babe احتمالاً طعمهی یک شیر غارنشین شده بوده است؛ حیوانی شکارچی که در آن دوران در مناطق سرد شمالی زندگی میکرد.
بعد از اتمام مطالعات علمی و تاکسیدرمی (آمادهسازی برای نمایش در موزه)، بخش کوچکی از بافت گردن حیوان باقی مانده بود. در اینجا بود که ایدهای عجیب، اما تاریخی به ذهن دکتر گاتری رسید: «اگر این گوشت هنوز به خوبی حفظ شده، چرا آن را نچشیم؟»
البته هدف اصلی از این کار، نه تفریح بلکه نوعی کنجکاوی علمی و فرهنگی بود. به گزارش راز بقا گاتری و همکارانش تصمیم گرفتند از گوشت باقیمانده یک خورشت ساده تهیه کنند. ترکیبات خورشت شامل گوشت گاومیش یخزده، پیاز، سیر، سیبزمینی، هویج و ادویهجات بود. گاتری گفته بود که برای اطمینان از طعم مناسب و سلامت خوراک، مدت زمان زیادی گوشت را جوشاندند.
به گفته گاتری، گوشت پختهشده طعمی «خاکی و قدری قارچی» داشت. برخلاف انتظار، این گوشت بوی نامطبوعی نداشت و حتی برخی از حاضران آن را «جالب و عجیب ولی خوشمزه» توصیف کردند. هیچکدام از شرکتکنندگان در آن وعده غذایی دچار ناراحتی یا مسمومیت نشدند. البته این تجربه فقط یکبار و در جمعی کوچک انجام شد و بخش اصلی لاشه بهعنوان یک نمونه باستانی در موزه دانشگاه آلاسکا نگهداری میشود.
در طول دهههای گذشته، موارد دیگری از کشف بقایای حیوانات منقرضشده وجود داشته است. مثلاً ماموتهای یخزده در سیبری، که برخی از آنها نیز بهطور باورنکردنی خوب حفظ شده بودند. شایعاتی وجود دارد که برخی کاوشگران طعم گوشت ماموت را نیز امتحان کردهاند، اما بیشتر گزارشها حاکی از آن است که گوشت ماموتها بوی بسیار بدی داشته و غیرقابل خوردن بوده است.
در سال ۱۹۵۱، حتی باشگاه کاوشگران در آمریکا اعلام کرد که گوشت ماموت سرو کردهاند، اما بررسیهای بعدی نشان داد آنچه خوردهاند در واقع گوشت لاکپشت دریایی بوده، نه ماموت!
برای مطالعه بیشتر بخوانید:
ماهی فوگو؛ غذای مرگبار ژاپنی با سمی قویتر از سیانور که فقط آشپزهای حرفهای مجوز پخت آن را دارند
خوردن گوشت شیر؛ چرا برخی افراد گوشت شیر میخورند و طعم آن چگونه است؟
ماجرای Blue Babe نهتنها جنبهای جذاب از دنیای باستانشناسی را نشان میدهد، بلکه نمونهای نادر از ارتباط میان علم، طبیعت و فرهنگ انسانی است. دانشمندان با بهرهگیری از این کشف، توانستند اطلاعات ارزشمندی دربارهی گونههای جانوری منقرضشده، اقلیم دوران یخبندان و روشهای طبیعی مومیاییشدن در یخ بهدست آورند.
به گزارش راز بقا از سوی دیگر، پخت و خوردن گوشت این حیوان نیز به بخشی از افسانهی علمی آن تبدیل شد؛ تجربهای که در هیچ کتاب درسی نمیتوان یافت، اما نشاندهندهی عمق کنجکاوی بشر دربارهی گذشتهی زمین است.
داستان پخت خورشت از گوشت یک گاومیش ۳۶٬۰۰۰ ساله ممکن است در نگاه اول افسانهای یا ساختگی به نظر برسد، اما واقعیت دارد. این ماجرا نه تنها نمونهای منحصربهفرد در دنیای باستانشناسی است، بلکه نشان میدهد که علم، گاهی میتواند مرزهای عجیب و جذابی داشته باشد حتی اگر به پختن یک وعدهی غذایی مربوط شود!