همه اسرار انقراض دایناسور‌ها فاش شد؛ سیارک از کجا آمد و به کجا برخورد کرد؟

راز بقا: دانشمندان می‌گویند برخوردی که دایناسور‌ها را از روی زمین محو و زمین را به جهنم تبدیل کرد، در لبه‌های مرموز منظومه شمسی آغاز شده است. دانشمندان برای مدت‌ها بر سر این موضوع توافق داشتند که دایناسور‌ها را «جرم برخوردی چیکشلوب» نابود کرده است. جرمی که در محل برخورد خود در ساحل مکزیک، دهانه عظیمی به قطر ۱۵۰ کیلومتر و عمق ۲۰ کیلومتر به جا گذاشته است.

به گزارش راز بقا، دانشمندان همچنین بر سر فاجعه دهشتناکی که این برخورد به بار آورده است نیز با هم اتفاق‌نظر دارند. این برخورد چیزی در حدود یک‌سوم حیات روی زمین را از بین برد و در زمین، شب‌های بی‌پایان و زمستان ۱۸ ماهه‌ای که در آن از آسمان آتش می‌بارید، به جا گذاشت. اما آنچه که تاکنون چندان واضح نبود، این است که این برخورد در واقع از چه چیز ناشی شده است؟

دانشمندان نمی‌دانند که آیا این جرم، یک دنباله‌دار بوده است یا یک سیارک. آن‌ها هنوز نمی‌دانند که منشأ این جرم از کجا بوده یا چطور با چنین نیروی ویرانگری به سمت زمین آمده است. پاسخ به این پرسش‌ها نه تنها مسئله انقراض دایناسور‌ها را روشن می‌کند بلکه وضعیت منظومه شمسی و جایگاه ما در آن را نیز نشان می‌دهد؛ با توجه به این ترس که ما نیز ممکن است در اثر برخورد یک جرم دیگر، رخداد انقراض را تجربه کنیم.

پژوهش جدید که در مجله علمی «ساینتیفیک ریپورتز» منتشر شد و دانشمندانی شامل آوی لوئب از هاروارد آن را نوشته‌اند، تلاش کرده است به این پرسش‌ها پاسخ دهد. دانشمندان با بررسی داده‌های اجرامی که در منظومه شمسی حرکت می‌کنند و همچنین با شبیه‌سازی این که نیروی گرانش، چگونه آن‌ها را به این‌سو و آن‌سو می‌کشد، می‌گویند که راهی برای توضیح این مسئله که زمین چگونه در معرض چنین برخورد فاجعه باری قرار گرفته است، پیدا کرده‌اند.

دانشمندان می‌گویند که مسیر سفر این جرم که به انقراض دایناسور‌ها منجر شد، از ابر اوورت آغاز شده است؛ لایه‌ای از دنباله‌دار‌ها که در لبه منظومه شمسی واقع شده‌اند. به گفته دانشمندان، یک قطعه از این دنباله‌دار‌ها با گرانش سیاره مشتری از مسیر خود خارج و به سمت خورشید فرستاده شده که این مسئله، شکسته شدن این جرم به چند قطعه را در پی داشته است.

سیراج، دانشجوی تحصیلات تکمیلی که به همراه پروفسور لوئب روی این مقاله کار کرده است، می‌گوید: «اصولا، سیاره مشتری مانند یک ماشین پین بال رفتار می‌کند. مشتری، دنباله‌دار‌های با دوره تناوب طولانی را به مدار‌هایی می‌کشد که آن‌ها را بسیار به خورشید نزدیک می‌کند.»

چنین دنباله‌دار‌هایی زمان زیادی برای گردش به دور خورشید لازم داشتند؛ موضوعی که باعث شد به آن‌ها عنوان دنباله‌دار‌های با دوره تناوب طولانی و نزدیک به خورشید اطلاق شود. آقای سیراج می‌گوید: «زمانی که شما این اجرام نزدیک به خورشید را دارید، این نزدیکی آنقدر نیست که ذوب شدن ادامه پیدا کند و میزان آن به نسبت جرم کل، بسیار کوچک است؛ اما در عین حال، دنباله‌دار آن قدر به خورشید نزدیک است که بخش نزدیکتر آن به خورشید، در مقایسه با بخش دورتر، متحمل نیروی گرانشی قوی‌تری شود. چیزی که به نیروی کشندی منجر می‌شود.»

وی می‌افزاید: «شما در اینجا با پدیده‌ای مواجهید که به آن رخداد اختلال کشندی گفته می‌شود و از این رو، این دنباله‌دار‌های بزرگ که واقعا به خورشید نزدیک می‌شوند، به دنباله‌دار‌های کوچکتری تقسیم می‌شوند و اساسا در طی مسیر خود، از نظر آماری این احتمال که این دنباله‌دار‌های کوچکتر به زمین برخورد کنند وجود دارد.»

این داستان بر خلاف روایت اصلی دیگر است که از منشأ این برخورد‌ها صحبت می‌کند؛ این که این جرم، یک قطعه از یک سیارک بزرگتر بوده که از کمربند سیارکی ناشی می‌شده و بین مشتری و مریخ در حرکت بوده است. این مقاله جدید پیشنهاد می‌کند این که جسم یادشده، حرکت خود را از ابر اوورت آغاز کرده باشد، در مجموع، محتمل‌تر است.

تحقیقات در دهانه چیکشلوب و سایر دهانه‌های برخوردی مشابه نشان می‌دهند اجسامی که این حفره‌ها را ایجاد کرده‌اند، اجرامی نسبتا ابتدایی بوده‌اند که اصطلاحا کندریت کربن‌دار خوانده می‌شوند. دانشمندان می‌گویند چنین ترکیباتی احتمالا بیشتر شبیه اجرام موجود در ابر اوورت هستند تا آن‌هایی که در کمربند سیارکی وجود دارند. محققان بر این باورند که این فرضیه می‌تواند با مطالعات بعدی روی خود دهانه‌های برخوردی، مورد آزمون قرار بگیرد؛ مثل دهانه‌های برخوردی مشابه بر روی ماه. زمانی که رصدخانه ورا روبین در شیلی در سال آینده کار خود را آغاز کند، دانشمندان ممکن است بتوانند دنباله‌دار‌های با دوره تناوب طولانی را مشاهده کنند و ببینند که آیا به این شکل رفتار می‌کنند یا خیر. 

پروفسور لوئب می‌گوید: «ما باید قطعات کوچکتری که بیشتر به صورت مداوم از ابر اوورت به سمت زمین می‌آیند مشاهده کنیم. من امیدوارم که ما بتوانیم این نظریه را با داشتن داده‌های بیشتر از دنباله‌دار‌های با دوره تناوب طولانی، با داده‌های آماری بهتر و شاید شواهدی مبنی بر وجود برخی از این قطعات، مورد آزمون قرار دهیم.»