












راز بقا: رفتارهای تولیدمثلی در دنیای جانوران، طیف گستردهای از شیوههای جفتگیری را در بر میگیرند که برخی از آنها نهتنها منحصربهفرد، بلکه از دیدگاه انسان ممکن است بسیار غیرمعمول یا حتی چندشآور به نظر برسند. یکی از نمونههای بارز این رفتارها، شیوه جفتگیری در کرمهای پهن (Flatworms) است؛ موجوداتی ساده، اما با روشی پیچیده، خشن و متفاوت برای تولیدمثل.
به گزارش راز بقا، کرمهای پهن از جمله بیمهرگان بسیار ابتدایی هستند که در محیطهای آبی یا مرطوب زیست میکنند. آنها فاقد اندامهای پیچیده مانند اسکلت یا دستگاه گردش خون پیشرفته هستند. با این حال، در زمینه تولیدمثل رفتاری دارند که حتی در میان گونههای جانوری نیز نادر و بحثبرانگیز است.
اغلب کرمهای پهن، موجوداتی هرمافرودیت (دو جنسیتی) هستند، به این معنا که هر فرد از این گونهها، هم اندامهای تولیدمثل نرانه دارد و هم ماده. بنابراین، هنگام جفتگیری، هر یک تلاش میکند که نقش «نر» را ایفا کرده و مسئولیت تولید تخم و رشد فرزندان را به طرف مقابل واگذار کند. چراکه ایفای نقش ماده، هم از نظر زیستی پرهزینهتر است و هم میتواند تأثیر منفی بر بقا داشته باشد.
در مرحله جفتگیری، به جای همکاری یا تعامل سازنده، دو کرم وارد نوعی مبارزه فیزیکی میشوند که به آن Penis Fencing یا شمشیربازی با آلت تناسلی گفته میشود.
در این رفتار، هر کرم سعی میکند با استفاده از اندام نوکتیز تولیدمثل خود، پوست طرف مقابل را سوراخ کرده و اسپرم را مستقیماً به درون بدن او تزریق کند. این فرآیند، بدون دخالت اندامهای جنسی مادهگونه انجام میشود و اسپرم از طریق پوست وارد بدن میگردد.
برای مطالعه بیشتر بخوانید:
سمور آبی؛ جنایتکارترین جانور جهان که در فصل جفتگیری به بچه خودش تجاوز میکند و او را میخورد!
در پایان این نبرد، هر کدام از کرمها که موفق به تزریق اسپرم شود، نقش نر را ایفا کرده و محل را ترک میکند. به گزارش راز بقا در مقابل، کرمی که اسپرم را دریافت کرده است، ناگزیر میماند تا تخمگذاری کرده و انرژی لازم برای رشد و پرورش فرزندان را تأمین نماید.
از منظر زیستی، این رقابت شکلی از استراتژی بقا محسوب میشود؛ چراکه در برخی از گونهها، نقش مادری میتواند هزینههای فراوانی برای فرد به همراه داشته باشد، از جمله کاهش طول عمر یا ضعف فیزیکی شدید.
دلایل متعددی وجود دارد که این نوع جفتگیری را از نظر انسانها عجیب یا چندشآور جلوه میدهد، از جمله:
خشونت در رفتار جفتگیری
نفوذ اسپرم از طریق پوست، بدون وجود اندام جنسی کلاسیک
نبود تعامل همکارانه بین دو طرف
اجبار یک طرف به ایفای نقش ماده بدون رضایت
رفتار تولیدمثلی کرمهای پهن، نمونهای بارز از تنوع و پیچیدگی فرایندهای طبیعی در میان موجودات زنده است. به گزارش راز بقا اگرچه این رفتار ممکن است از دید انسانها چندشآور یا خشونتآمیز به نظر برسد، اما در بستر تکامل، کارکردی مشخص دارد: افزایش احتمال بقا با صرف حداقل انرژی تولیدمثلی.
شناخت چنین رفتارهایی، به درک بهتر از پیچیدگیهای طبیعت و سازوکارهای تکاملی در میان حتی ابتداییترین گونههای جانوری کمک میکند.