ماهی چاقوی شبح سیاه: ماهی مرموز آب شیرین که ارواح مردگان را حمل می‌کند و می‌تواند رو به عقب شنا کند

راز بقا: ماهی چاقوی شبح سیاه (Black Ghost Knifefish) با نام علمی Apteronotus albifrons یکی از عجیب‌ترین و فریبنده‌ترین گونه‌های آب شیرین است که بومی آمریکای جنوبی، به‌ویژه حوزه رود آمازون، می‌باشد. این ماهی با بدنی باریک و نواری‌شکل، رنگ سیاه مخملی و حرکاتی نرم و موج‌دار، بیشتر شبیه موجودی افسانه‌ای یا خیالی به نظر می‌رسد تا یک ماهی واقعی.

به گزارش راز بقا، این گونه هم در تجارت آکواریومی محبوب است و هم در مطالعات علمی، به‌ویژه به‌خاطر توانایی‌های الکتریکی‌اش. نام آن برگرفته از افسانه‌های بومیان منطقه است که معتقدند ارواح مردگان در قالب این ماهی بازمی‌گردند. 

ویژگی‌های ظاهری و حرکت: ماهی‌ای که همچون دود شنا می‌کند

به گزارش راز بقا، ماهی چاقوی شبح سیاه می‌تواند تا ۵۰ سانتی‌متر رشد کند، هرچند در آکواریوم‌ها معمولاً کوچک‌تر می‌ماند. بدن این ماهی کاملاً سیاه‌رنگ است، با دو حلقه سفید در انتهای دم و نواری سفید بر روی بینی. مشخصه بارز آن، باله مقعدی بلند و موج‌دار آن است که تقریباً در تمام طول بدن امتداد دارد. 

این ماهی فاقد باله پشتی و دمی است، و برخلاف اغلب ماهی‌ها، از دم برای حرکت استفاده نمی‌کند. در عوض، با حرکات موج‌مانند باله زیرینش به جلو و عقب می‌خزد. همین نوع خاص از حرکت باعث می‌شود که شنا کردنش نرم، ساکت و شبح‌وار به نظر برسد؛ و همین موضوع دلیل اصلی نام‌گذاری آن است. 

الکتروگیرندگی: دیدن در تاریکی

به گزارش راز بقا، این ماهی در آب‌های تیره و کم‌نور زندگی می‌کند، جایی که بینایی کارایی چندانی ندارد. بنابراین، برای حرکت و شکار در چنین محیط‌هایی، توانایی خاصی به نام الکتروگیرندگی دارد. از اندام‌های خاصی در دم خود، میدان الکتریکی ضعیفی تولید می‌کند که وقتی اجسام یا طعمه وارد آن می‌شوند، این میدان دچار اختلال می‌شود و ماهی از طریق گیرنده‌هایی روی پوستش، آنها را شناسایی می‌کند.

این سیستم الکتریکی به ماهی اجازه می‌دهد تا در تاریکی مطلق «ببیند»، مشابه استفاده دلفین‌ها از سونار یا خفاش‌ها از پژواک‌سنجی. از این توانایی برای یافتن طعمه‌هایی، چون لارو حشرات، سخت‌پوستان کوچک و موجودات پنهان در بستر رودخانه استفاده می‌کند.

برای مطالعه بیشتر بخوانید:

کولی‌سوس یا گیتار ماهی؛ ماهی عجیب آب‌های جنوبی ایران که مردم به عنوان کوسه شکارش می‌کنند

ماهی شورت یا حواصیم؛ ماهی لذیذ جنوبی که در ژاپن کیسو نامیده می‌شود و در سوشی استفاده می‌شود

همچنین، این ماهی با کمک سیگنال‌های الکتریکی با سایر هم‌نوعانش ارتباط برقرار می‌کند، که همین موضوع آن را به سوژه‌ای مهم در مطالعات عصب‌شناسی و مهندسی زیستی تبدیل کرده است.

رفتار و زندگی در آکواریوم

به گزارش راز بقا، با وجود ظاهر مرموز، این ماهی نسبتاً صلح‌طلب است؛ به‌ویژه برای اندازه‌اش. شب‌زی است و محیط‌های تاریک و ساکت با مخفیگاه‌های زیاد را ترجیح می‌دهد. در آکواریوم، معمولاً در طول روز درون لوله‌ها یا غار‌های مصنوعی پنهان می‌شود و شب‌ها فعال می‌گردد. اغلب انزواطلب است، اما اگر فضا کافی باشد، می‌توان آن را با ماهی‌های غیرتهاجمی دیگر نگه داشت.

برای نگهداری موفق، آب تمیز، گرم و جریان آرام نیاز دارد. به‌خاطر اندازه‌اش، فضایی با ظرفیت حداقل ۴۰۰ لیتر برای نمونه بالغ توصیه می‌شود. این ماهی هوشمند است و حتی می‌تواند صاحب خود را بشناسد و مستقیماً از دست غذا بگیرد. 

عجیب‌ترین ویژگی‌های ماهی چاقوی شبح سیاه

به گزارش راز بقا، ماهی چاقوی شبح سیاه مجموعه‌ای از ویژگی‌های عجیب دارد. نخستین ویژگی خاص آن توانایی شنا کردن به عقب با همان دقت شنا به جلو است. باله مقعدی بلندش مانند یک نوار متحرک عمل می‌کند که امکان حرکت در هر دو جهت را بدون چرخش فراهم می‌سازد؛ ویژگی‌ای عالی برای حرکت در فضا‌های تنگ یا تعقیب طعمه.

ویژگی عجیب دیگر، ماهیت الکتریکی آن است. برخلاف مارماهی‌های الکتریکی که از برق برای شکار استفاده می‌کنند، این ماهی از یک تخلیه الکتریکی ضعیف برای شناسایی محیط استفاده می‌کند؛ چیزی شبیه به حس ششم. جالب‌تر اینکه هر ماهی دارای فرکانس خاص خود است؛ مثل اثر انگشت. 

وقتی دو ماهی با فرکانس مشابه به هم نزدیک می‌شوند، فرکانس‌شان را کمی تغییر می‌دهند تا تداخل ایجاد نشود؛ پدیده‌ای که به آن پاسخ گریز از تداخل (jamming avoidance response) می‌گویند. 

به گزارش راز بقا، افسانه‌های محلی نیز به جذابیت این ماهی می‌افزایند. در برخی فرهنگ‌های بومی آمازون، باور دارند که ارواح مردگان در قالب این ماهی به جهان بازمی‌گردند. همین پیوند میان طبیعت و اسطوره، آن را به یکی از اسرارآمیزترین موجودات آب شیرین تبدیل کرده است.