ماهی شورت یا حواصیم؛ ماهی لذیذ جنوبی که در ژاپن کیسو نامیده می‌شود و در سوشی استفاده می‌شود

راز بقا: ماهی شورت یا همان خانواده Sillaginidae، که در زبان انگلیسی با نام‌های smelt-whitings ،sillaginids ،sand borers و sand-smelts شناخته می‌شود، یکی از ماهی‌های محبوب و رایج در آب‌های ساحلی جنوب ایران است. این ماهی به دلیل گوشت نرم، کم تیغ و طعم لذیذش در بین صیادان و مصرف‌کنندگان محلی طرفداران زیادی دارد. در گویش بندر گناوه و اطراف آن به این ماهی حواصیل یا حواصیم گفته می‌شود و در مناطق دیگر مثل کنگان به نام خور گل یا خرگل شناخته می‌شود.

معرفی ماهی شورت و ویژگی‌های زیستی

به گزارش راز بقا، ماهی شورت در اندازه‌های کوچک تا متوسط در آب‌های ساحلی شنی، مصب‌ها و نواحی‌ای که آب دریا و رودخانه به حالت مد در می‌آید، زندگی می‌کند. این ماهی جزء ماهی‌های کف‌زی محسوب می‌شود و نسبت به دیگر ماهی‌ها سرعت شنا کردن کندتری دارد. زیستگاه اصلی این ماهی شامل مناطق ساحلی با بستر شنی، خور‌ها و نواحی کم عمق دریای عمان و بخش شرقی خلیج فارس تا بندر لنگه است.

ماهی شورت گوشتخوار است و از موجودات بستر رودخانه‌ها مثل کرم‌ها، سخت‌پوستان و دیگر بی‌مهرگان تغذیه می‌کند. این تغذیه باعث می‌شود که گوشت ماهی شورت از طعمی خاص و خوشمزه برخوردار باشد که در مصرف خوراکی بسیار مورد استقبال است.

یکی از نکات مهم زیستی این ماهی، تخم‌گذاری آن است که سالی یکبار و معمولاً در فصل بهار و ماه فروردین رخ می‌دهد. تخم‌ها در خور‌ها و نواحی ساحلی رها شده و این روند باعث حفظ نسل ماهی و تداوم جمعیت آن در مناطق ساحلی می‌شود.

مناطق صید و روش‌های صید در ایران

بندر گناوه و مناطق اطراف آن از مهم‌ترین نواحی صید ماهی شورت در ایران محسوب می‌شوند. صیادان این منطقه در نواحی مانند سواحل بندر ریگ، خور نو، روستای گشوئی و بندر گناوه با استفاده از روش‌های مختلفی ماهی شورت را صید می‌کنند.

روش‌های صید

روش سنتی صید ماهی شورت در بندر گناوه با استفاده از کاسه‌ای پوشیده شده از تورهای ریز یا جوراب‌های زنانه سیاه‌رنگ انجام می‌شود؛ طعمه‌گذاری داخل کاسه و دفن آن زیر ماسه‌های ساحل، باعث گیر افتادن ماهی در کاسه می‌شود.

روش کاسه‌گیری

یکی از روش‌های سنتی و محبوب صید ماهی شورت در بندر گناوه، استفاده از کاسه است. در این روش، یک کاسه متوسط توسط تور‌های ریز یا حتی جوراب‌های زنانه سیاه‌رنگ پوشانده می‌شود و سوراخی به اندازه یک سکه روی آن ایجاد می‌شود. سپس طعمه‌ای از آرد و گوشت ماهی یا خرچنگ در دهانه کاسه قرار داده می‌شود و کاسه زیر ماسه‌های دریا دفن می‌شود. پس از مدتی، کاسه را بیرون می‌آورند و معمولاً ماهی شورت داخل آن گیر کرده است.

قَلاب و تور‌های محاصره‌ای

استفاده از قلاب و تور‌های کاروف (کرف) یا تور‌های پرتابی از دیگر روش‌های مرسوم صید ماهی شورت است که توسط صیادان بندر گناوه و نواحی اطراف به کار گرفته می‌شود.

طعم و روش‌های مصرف ماهی شورت

ماهی شورت به دلیل گوشت نرم، لطیف و کم تیغ بودن، از محبوب‌ترین ماهی‌های مصرفی در جنوب ایران است. به گزارش راز بقا مردم منطقه معمولاً این ماهی را به صورت کبابی تهیه می‌کنند. نوع کوچک ماهی شورت به خصوص طرفداران بیشتری دارد.

پس از تمیز کردن ماهی، معمولاً بدون جدا کردن استخوان‌های کمری و حتی گاهی بدون جدا کردن سر، ماهی را در روغن سرخ یا روی زغال کباب می‌کنند. این روش باعث حفظ طعم طبیعی و لذیذ گوشت ماهی می‌شود. همچنین در برخی مناطق ماهی شورت را در خورشت‌ها، سوپ‌ها و خوراک‌های محلی استفاده می‌کنند که هر کدام طعم و مزه خاص خود را دارد.

برای مطالعه بیش‌تر بخوانید:

ماهی چنگو؛ محبوب‌ترین ماهی خلیج فارس که گوشتی خوشمزه دارد و یک شکارچی درنده و قدرتمند است

ماهی لزاک یا چسبک؛ انگل عجیبی که با وجود غیرخوراکی بودن به عنوان ماهی خوراکی فروخته می‌شود!

گِل‌خورک یا لنگوچ؛ عجیب‌ترین ماهی دنیا که روی درخت زندگی می‌کند و در جنوب ایران هم یافت می‌شود

فواید سلامت ماهی شورت

گوشت ماهی شورت سرشار از پروتئین با کیفیت، اسید‌های چرب امگا-۳، ویتامین‌های گروه B، ویتامین D و مواد معدنی مثل فسفر و سلنیوم است. مصرف این ماهی به بهبود سلامت قلب، تقویت سیستم ایمنی و افزایش کارکرد مغز کمک می‌کند. به دلیل کم‌چرب بودن گوشت این ماهی، برای کسانی که رژیم غذایی سالم و کم کالری دارند، گزینه مناسبی محسوب می‌شود.

اهمیت حفظ منابع و حفاظت از زیستگاه‌ها

با افزایش جمعیت و گسترش فعالیت‌های انسانی، صید بی‌رویه و آلودگی آب‌های ساحلی تهدیدات جدی برای جمعیت ماهی شورت به شمار می‌روند. به گزارش راز بقا رعایت قوانین صید و مدیریت پایدار منابع دریایی به حفظ نسل این ماهی ارزشمند کمک می‌کند. همچنین حفاظت از زیستگاه‌های طبیعی ماهی شورت، مانند خور‌ها و نواحی ساحلی، برای حفظ اکوسیستم دریایی و پایداری اقتصاد محلی بسیار حیاتی است.

نکته جالب و بین‌المللی

در زبان ژاپنی، ماهی شورت به نام «کیسو» شناخته می‌شود و یکی از مواد اولیه محبوب در تهیه سوشی است. این موضوع نشان‌دهنده ارزش جهانی این ماهی و تنوع کاربرد‌های آن در آشپزی‌های مختلف است.

به گزارش راز بقا ماهی شورت یا Sillaginidae یک منبع غذایی باارزش و بومی جنوب ایران است که علاوه بر طعم بی‌نظیر، از نظر اقتصادی و فرهنگی نیز اهمیت زیادی دارد. با آشنایی بیشتر با زیستگاه، رفتار، روش‌های صید و انواع مصرف این ماهی، می‌توانیم بهتر از این منبع طبیعی محافظت کنیم و از فواید غذایی و اقتصادی آن بهره‌مند شویم.