












راز بقا: در دنیای پرندگان زینتی، دو گونهی بسیار محبوب در ایران و جهان، یعنی عروس هلندی (Cockatiel) و مرغ عشق (Budgerigar)، همواره مورد توجه علاقهمندان به پرورش پرندگان خانگی بودهاند. اما در میان شایعات و کنجکاویها، یک سؤال قدیمی همواره ذهن پرورشدهندگان را مشغول کرده است:
آیا عروس هلندی و مرغ عشق میتوانند با هم جفتگیری کرده و جوجهای مشترک تولید کنند؟
پاسخ به این سؤال در ظاهر ساده است، اما در عمل ما را با یکی از پیچیدهترین و عجیبترین موارد در دنیای پرندگان مواجه میکند.
قبل از پرداختن به موضوع جفتگیری، باید تفاوتهای زیستی بین این دو پرنده را شناخت:
ویژگیها به شرح زیر است
خانواده: عروس هلندی از طوطیسانان و خانواده کاکاتوها (Cacatuidae) است، در حالی که مرغ عشق از طوطیسانان و خانواده طوطیان راستین (Psittaculidae) میباشد.
اندازه: عروس هلندی حدود ۳۰ تا ۳۳ سانتیمتر و مرغ عشق حدود ۱۸ سانتیمتر است.
منشأ: هر دو گونه منشأ استرالیا دارند.
ساختار منقار، پر، صدا و رفتار: در هر دو گونه متفاوت است.
همانطور که مشاهده میشود، این دو پرنده گرچه هر دو از گروه طوطیساناناند و منشأ مشترکشان استرالیاست، اما از دو خانوادهی متفاوت هستند، تفاوتهای فیزیولوژیکی زیادی دارند و حتی در رفتار اجتماعی و جنسی نیز سازگاری کاملی با یکدیگر ندارند.
در شرایط طبیعی، هیچگاه عروس هلندی و مرغ عشق با یکدیگر جفت نمیشوند. اما در اسارت، گاهی بهدلایل مختلف از جمله نبود جفت همنوع، شرایط محدود قفس، یا نزدیکی بیشازحد این دو گونه در فضای بسته، تلاشهایی از سوی یکی از آنها برای جفتگیری مشاهده میشود.
در اغلب موارد، مرغ عشق نر است که رفتارهای جفتطلبی را نسبت به عروس هلندی ماده بروز میدهد. این رفتارها شامل:
آواز خواندن مخصوص جفتیابی.
غذا دادن به پرندهی دیگر.
بال زدنهای نمایشی.
تلاش برای جفتگیری فیزیکی.
اما این رفتارها در بیشتر مواقع از سوی عروس هلندی پاسخ داده نمیشود یا صرفاً در حد رابطهی اجتماعی باقی میماند.
در فضای مجازی و حتی برخی انجمنهای پرورش پرندگان، گاهی تصاویر یا روایتهایی از تولد جوجههایی ارائه میشود که ادعا میکنند حاصل جفتگیری مرغ عشق و عروس هلندیاند. اما از نظر علم ژنتیک، چنین ترکیبی بسیار بعید است.
دلیل اصلی آن
این دو گونه از خانوادههای ژنتیکی متفاوتی هستند.
تعداد و ساختار کروموزومهای آنها همراستا نیست.
سازگاری سلولی و بارورسازی موفق تخمک تقریباً غیرممکن است.
در نتیجه، حتی اگر تلاش فیزیکی برای جفتگیری صورت گیرد، تولید جوجهی سالم و زنده در حد یک استثنای غیرقابل اعتماد خواهد بود و تاکنون هیچ مورد تأییدشدهی علمی از تولد چنین دورگهای در آزمایشگاهها یا مراکز تحقیقاتی ثبت نشده است.
ناسازگاری دستگاه تولیدمثل: اندازهی متفاوت پرندهها منجر به عدم تطابق در فیزیک جفتگیری میشود.
عدم تطابق رفتاری: رفتارهای جفتیابی دو گونه کاملاً متفاوت است و اغلب توسط گونهی مقابل درک نمیشود.
تفاوت زیستی بنیادین: وجود درخت تکاملی مجزای خانوادگی (Cacatuidae در مقابل Psittaculidae) منجر به ناباروری ساختاری در صورت فرض تولد جوجه دورگه میشود.
بیشتر این ادعاها از عکسهایی نشأت میگیرند که در آنها یک پرندهی جوان با رنگهایی ترکیبی (مثلاً زرد و سبز) دیده میشود. اما معمولاً این تصاویر مربوط به عروس هلندیهایی با جهشهای رنگی نرمال هستند، نه دورگه. برخی دیگر نیز ممکن است حاصل خطاهای پرورشی، جوجههای ناقص، یا حتی فتوشاپ باشند.
جفتگیری بین گونههای مختلف در پرندگان امری ممکن است، اما فقط در شرایطی که آنها از یک خانواده و معمولاً یک جنس باشند. در مورد مرغ عشق و عروس هلندی، تفاوتهای ژنتیکی و رفتاری بهاندازهای زیاد است که امکان تولید فرزند مشترک عملاً وجود ندارد.
اگرچه گاهی این دو پرنده ممکن است روابط اجتماعی نزدیکی داشته باشند و رفتارهای جفتمانند از خود نشان دهند، اما از نظر علمی، "دورگهی عروس عشق" فقط یک افسانه است، نه یک واقعیت.