کشف قدیمی‌ترین آب دنیا؛ دانشمند کانادایی آب دو میلیارد ساله را نوشید!

در یکی از عجیب‌ترین و هیجان‌انگیزترین کشفیات زمین‌شناسی قرن، گروهی از دانشمندان موفق به شناسایی قدیمی‌ترین آب جهان شدند. این آب که در عمق حدود ۳ کیلومتری از سطح زمین در یک معدن فعال در کانادا کشف شد، قدمتی بین ۱.۵ تا ۲.۶ میلیارد سال دارد. اما شاید شگفت‌انگیزتر از خود کشف، کاری بود که سرپرست تیم تحقیقاتی پس از نمونه‌برداری انجام داد:
او این آب را نوشید.

جایی در دل زمین؛ معدن کید کریک

معدن کید کریک (Kidd Creek) در ایالت انتاریو کانادا، یکی از عمیق‌ترین معادن فلزات در جهان است. دکتر باربارا شروود لولار، زمین‌شناس و استاد دانشگاه تورنتو، در جریان یک پروژه تحقیقاتی به همراه تیمش موفق شد به منابع آبی دست یابد که به‌صورت فعال از سنگ‌های عمیق زمین تراوش می‌کردند.

نکته عجیب این بود که این آب برخلاف انتظار، ساکن و بدون حرکت نبود، بلکه با سرعتی معادل چند لیتر در دقیقه از دل سنگ‌های سخت بیرون می‌آمد. ترکیب شیمیایی این آب نیز متفاوت بود: شوری بسیار بالا، طعمی تلخ و سنگین، و نشانه‌هایی از فعالیت‌های زیستی در گذشته بسیار دور.

طعم زمان؛ وقتی آب مزه میلیارد سال را می‌دهد

دکتر شروود لولار، که پیش‌تر هم در پروژه‌های مرتبط با آب‌های زیرزمینی شرکت داشته، پس از آزمایش‌های مقدماتی، تصمیم گرفت این آب باستانی را بچشد. او در مصاحبه‌ای گفته: «زمین‌شناس‌ها معمولاً برای تست سریع شوری، سنگ یا آب را می‌چشند. این‌بار فقط یک قطره چشیدم. طعمی بسیار شور و تلخ داشت؛ چند برابر شورتر از آب دریا.»

همین میزان شوری بالا، خود نشانه‌ای علمی از قدمت آب بود. چرا که هرچه آب مدت زمان بیشتری در دل زمین باقی بماند، فرصت بیشتری برای انحلال مواد معدنی در آن فراهم می‌شود و در نتیجه شوری‌اش افزایش می‌یابد.

آیا این آب زنده بود؟

اما آن‌چه این کشف را فراتر از یک رویداد زمین‌شناسی معمولی قرار داد، کشف ردپای حیات در دل این آب‌های کهن بود. گروه تحقیقاتی با بررسی ترکیبات گاز‌های محلول و ایزوتوپ‌های موجود در نمونه، توانستند شواهدی از وجود میکروب‌های باستانی را بیابند؛ موجوداتی که احتمالاً میلیارد‌ها سال در یک محیط کاملاً بسته، بدون نور خورشید و در فشار بسیار بالا زنده مانده بودند.

این یافته، نگرش دانشمندان را نسبت به مرز‌های زیست‌پذیری زمین تغییر داد. اکنون مشخص شده است که زندگی نه‌تنها بر سطح زمین و در حضور نور خورشید، بلکه در تاریکی مطلق و اعماق زمین نیز می‌تواند شکل بگیرد و تداوم یابد.

پنجره‌ای به گذشته؛ الهامی برای آینده

این کشف صرفاً درباره زمین نیست؛ بلکه تأثیرات آن به کاوش‌های فرازمینی نیز کشیده شده است. دانشمندان بر این باورند که اگر زندگی می‌تواند در شرایطی چنین سخت در زمین دوام آورد، احتمال حضور حیات در زیرسطح سیاراتی مانند مریخ، یا در اقمار یخی مانند اروپا (قمر مشتری) و انسلادوس (قمر زحل) نیز افزایش می‌یابد.

دکتر شروود لولار معتقد است: «این کشف به ما نشان داد که زمین گذشته‌ای زنده‌تر و پیچیده‌تر از آن چیزی دارد که تصور می‌کردیم. هر قطره از این آب، روایتی چند میلیارد ساله در خود دارد.»

خطر یا شجاعت علمی؟

شاید نوشیدن آبی با قدمت دو میلیارد سال در نظر بسیاری عجیب، خطرناک یا حتی غیرعاقلانه به‌نظر برسد. اما دکتر لولار در دفاع از اقدام خود می‌گوید که تنها مقدار بسیار ناچیزی از آب را برای بررسی مزه و غلظت شوری استفاده کرده و هیچ‌گونه عارضه‌ای برای او ایجاد نشده است.

این آزمایش ساده، در کنار مجموعه‌ای از آنالیز‌های دقیق علمی، به کشفی منجر شد که در مجله Nature منتشر شد و واکنش گسترده‌ای در جامعه علمی به‌دنبال داشت.

در جهانی که هر روز با داده‌ها و اخبار متعدد احاطه شده‌ایم، گاهی یک جرعه کوچک آن‌هم از دل میلیارد‌ها سال می‌تواند نگاه‌مان به حیات، تاریخ و آینده را دگرگون کند. کشف آب کهن کانادایی، نه‌تنها ما را با گذشته زمین آشتی داد، بلکه به یادمان آورد که در اعماق تاریکی هم ممکن است زندگی پنهان شده باشد. این جرعه، جرعه‌ای از زمان بود؛ جرعه‌ای از راز بقا.