جوراب دریایی؛ عجیب‌ترین موجود دریایی دنیا که مغز و مقعد ندارد و شبیه یک جوراب بنفش کثیف است

راز بقا: جوراب دریایی با نام علمی Xenoturbella یک جنس از حیوانات کوچک و ساده دریایی است که به دلیل مورفولوژی غیرعادی و جایگاه تکاملی نامشخص، برای دهه‌ها زیست‌شناسان را شگفت‌زده کرده است. 

به گزارش راز بقا، این موجودات معمولاً تنها چند سانتی‌متر طول دارند، دوطرفه متقارن و شبیه کرم هستند و بسیاری از ویژگی‌های پیچیده‌ای که در بیشتر حیوانات یافت می‌شوند، از جمله مغز، مقعد و جسم میان‌تنه (coelom) را ندارند. با وجود سادگی، آنها دارای یک کیسه گوارشی هستند و در اعماق دریا به عنوان شکارچی یا موجودات لاشه‌خوار فعالیت می‌کنند. 

جوراب دریایی باعث شده دانشمندان بازنگری در تکامل طرح‌های بدن در حیوانات داشته باشند و به همین دلیل گونه‌ای کلیدی در مطالعات تکامل اولیه دوسوئیان (Bilateria) محسوب می‌شود. دوسوئیان به همه موجوداتی که به صورت متقارن از دو طرف ساختار بدن خود به شکل صعودی و نزولی برای حرکت استفاده می‌کنند گفته می‌شود. 

مورفولوژی و آناتومی

به گزارش راز بقا، گونه‌های Xenoturbella معمولاً نرم‌تن، پهن و کشیده هستند و شباهت زیادی به کرم‌های ساده دارند. آنها دارای دهان، اما فاقد مقعد هستند، به این معنا که دفع مواد زائد از همان منفذی صورت می‌گیرد که غذا وارد می‌شود. 

بدن آنها فاقد مغز، سیستم عصبی مرکزی یا اندام‌های گردش خون تخصصی است، هرچند یک شبکه عصبی برای هماهنگی حرکات اولیه دارند. همچنین فاقد اندام‌های دفعی و تولیدمثلی پیچیده است که در حیوانات پیشرفته یافت می‌شوند. سادگی آنها باعث شد که در ابتدا به اشتباه به عنوان کرم‌های پهن ابتدایی دسته‌بندی شوند، اما مطالعات مولکولی مدرن نشان داد که این حیوانات خط تکاملی جداگانه‌ای از دوسوئیان هستند. 

زیستگاه و رفتار

به گزارش راز بقا، این حیوانات دریایی عمدتاً در محیط‌های عمیق دریا زندگی می‌کنند، اگرچه برخی گونه‌ها در آب‌های کم‌عمق نیز یافت می‌شوند. آنها معمولاً در رسوبات نرم دفن می‌شوند یا به آرامی روی کف دریا حرکت می‌کنند. 

جوراب دریایی شکارچی یا لاشه‌خوار است و عمدتاً از تخم‌های نرم‌تنان و بی‌مهرگان کوچک تغذیه می‌کند. مطالعات نشان می‌دهد برخی گونه‌ها ممکن است از باکتری‌های همزیست یا هضم غیرمستقیم تخم‌ها انرژی کسب کنند. با وجود نداشتن اندام‌های حسی پیچیده، آنها می‌توانند نور و علائم شیمیایی محیط را تشخیص دهند و برای پیدا کردن غذا و اجتناب از شکارچیان از آن استفاده کنند. 

اهمیت تکاملی

به گزارش راز بقا، جوراب دریایی برای زیست‌شناسان تکاملی اهمیت زیادی دارد، زیرا دیدگاه‌های سنتی درباره تکامل حیوانات را به چالش می‌کشد. مورفولوژی ساده و نبود سیستم‌های اندامی پیچیده نشان می‌دهد که ممکن است این گونه نماینده یک شاخه ابتدایی دوسوئیان باشد و اطلاعات ارزشمندی درباره جد مشترک اکثر حیوانات ارائه دهد. 

مطالعات فیلوژنتیکی مولکولی نشان می‌دهد که Xenoturbella همراه با گروه Acoelomorpha، یک کلاد به نام Xenacoelomorpha تشکیل می‌دهند که احتمالاً در موقعیت پایه‌ای دوسوئیان قرار دارد. این یافته‌ها بینش مهمی درباره چگونگی تکامل سیستم‌های اندامی، تقارن بدن و سیستم عصبی در حیوانات ارائه می‌کنند. 

حقایق عجیب و شگفت‌انگیز درباره جوراب دریایی

به گزارش راز بقا، جوراب دریایی یکی از مرموزترین موجودات دریایی است که برخلاف اکثر دوسوئیان فاقد مغز، سیستم عصبی مرکزی و مقعد است و تنها یک منفذ برای تغذیه و دفع دارد. این ویژگی باعث شده آن را به عنوان موجودی «ساده» بشناسند، اما همین سادگی، جایگاه ویژه‌ای در مطالعات تکاملی به آن می‌دهد. 

تولیدمثل این حیوان نیز مرموز است؛ Xenoturbella به صورت لقاح خارجی تولیدمثل می‌کند و برخی گونه‌ها بدون مرحله لاروی مستقیم رشد می‌کنند. دانشمندان هنوز جزئیات کامل توسعه جنینی آن را کشف نکرده‌اند و این موضوع یکی از معما‌های زیست‌شناسی دریایی به شمار می‌رود.

رژیم غذایی جوراب دریایی غیرمنتظره است و عمدتاً از تخم نرم‌تنان تغذیه می‌کند. جالب این که برخی گونه‌ها ممکن است غذای خود را به‌صورت غیرمستقیم از طریق باکتری‌های همزیست دریافت کنند. این ویژگی نشان می‌دهد حتی بدون اندام‌های پیچیده، این حیوان قادر به تعامل با محیط و بهره‌برداری از منابع غذایی مختلف است. 

جوراب دریایی با وجود اندازه کوچک (۱ تا ۴ سانتی‌متر)، به شاخه‌ای تعلق دارد که بیش از ۵۰۰ میلیون سال پیش از سایر دوسوئیان جدا شده است. برای دهه‌ها دانشمندان جایگاه آن را اشتباه طبقه‌بندی می‌کردند، اما مطالعات ژنتیکی مدرن جایگاه واقعی این موجود را روشن کرده و آن را به یکی از حیوانات باستانی و شگفت‌انگیز در زیست‌شناسی دریایی تبدیل کرده است.