کشفی جالب درباره علاقه شامپانزه‌ها به الکل؛ شامپانزه‌های ساکن اوگاندا روزی ۲ لیوان الکل مصرف می‌کنند، اما مست نمی‌شوند!

راز بقا: وقتی اسم الکل می‌آید، اغلب ذهنمان به سراغ نوشیدنی‌های دست‌ساز بشر می‌رود. اما حقیقت این است که طبیعت خودش از هزاران سال پیش منبع الکل بوده است. میوه‌های رسیده‌ای که بر اثر فرآیند تخمیر طبیعی الکل تولید می‌کنند، بخش جدایی‌ناپذیر از رژیم غذایی بسیاری از جانوران به‌ویژه شامپانزه‌ها هستند. پژوهش‌های جدید نشان می‌دهد این حیوانات روزانه معادل یک و نیم لیوان آبجو الکل مصرف می‌کنند، اما هرگز مست نمی‌شوند.

این کشف نه تنها برای شناخت رفتار شامپانزه‌ها مهم است، بلکه می‌تواند پرده از راز علاقه تکاملی انسان به نوشیدنی‌های الکلی بردارد.

شامپانزه‌ها چه مقدار الکل مصرف می‌کنند؟

به گزارش راز بقا، مطالعه‌ای که در سپتامبر ۲۰۲۴ در مجله Science Advances منتشر شد، نشان می‌دهد شامپانزه‌های ساکن اوگاندا و ساحل عاج از طریق خوردن میوه‌های تخمیرشده، روزانه حدود ۱۴ گرم اتانول دریافت می‌کنند. این مقدار برای جثه یک شامپانزه معادل چیزی نزدیک به ۲.۵ لیوان نوشیدنی استاندارد انسانی است.

اما نکته جالب اینجاست که با وجود این دریافت بالا، آنها دچار مستی نمی‌شوند. علت این موضوع توانایی فوق‌العاده بدن شامپانزه‌ها در متابولیسم سریع الکل است.

فرضیه میمون مست؛ چرا انسان‌ها به الکل علاقه دارند؟

این یافته‌ها بار دیگر فرضیه میمون مست (Drunken Monkey Hypothesis) را مطرح کرده است. بر اساس این فرضیه که نخستین بار توسط «رابرت دادلی» استاد زیست‌شناسی دانشگاه کالیفرنیا برکلی ارائه شد، اجداد نخستین ما به دلیل حضور طبیعی الکل در میوه‌های رژیم غذایی‌شان، به تدریج به این طعم و انرژی سریع‌الهضم علاقه‌مند شدند.

به گزارش راز بقا در گذشته، برخی اجداد انسان توانایی شکستن الکل را نداشتند و در نتیجه بخشی از کالری‌های ارزشمند میوه‌های تخمیرشده را از دست می‌دادند. اما با گذر زمان، تکامل باعث شد توانایی متابولیسم اتانول در بدن این گونه‌ها شکل بگیرد.

مشاهدات میدانی؛ از گینه بیسائو تا جنگل‌های آفریقا

جالب است بدانید تا پیش از این پژوهش، تنها یک‌بار مصرف مستقیم میوه الکلی توسط شامپانزه‌ها ثبت شده بود. در سال ۲۰۲۲ در گینه بیسائو، گروهی از شامپانزه‌ها در حال خوردن و حتی تقسیم نان‌میوه تخمیرشده مشاهده شدند. این رفتار نشان می‌دهد که احتمالاً میوه‌های الکلی می‌توانند بخشی از عادات اجتماعی و غذایی آنها باشند.

در پژوهش اخیر، محققان بین سال‌های ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۱ دو گروه از شامپانزه‌ها «نگوگو» در اوگاندا و «تای» در ساحل عاج را زیر نظر گرفتند. آنها صد‌ها نمونه میوه جمع‌آوری و میزان الکل موجود در آنها را با آزمایش‌های شیمیایی اندازه‌گیری کردند.

نتیجه نشان داد میانگین غلظت الکل در میوه‌های خورده‌شده توسط شامپانزه‌ها حدود ۰/۳۲ درصد بوده است؛ رقمی مشابه آنچه در هر دو منطقه ثبت شد.

آیا شامپانزه‌ها عمداً میوه‌های الکلی را انتخاب می‌کنند؟

یکی از پرسش‌های مهم این است که آیا شامپانزه‌ها عمداً میوه‌های تخمیرشده را انتخاب می‌کنند یا صرفاً بخشی از طبیعت رژیم غذایی‌شان است. هنوز پاسخ قطعی وجود ندارد. برخی محققان معتقدند ممکن است آنها به طعم یا انرژی بالاتر این میوه‌ها جذب شوند، در حالی که برخی دیگر احتمال می‌دهند شامپانزه‌ها اصلاً توجهی به میزان تخمیر نداشته باشند.

اهمیت پژوهش برای درک رفتار انسان

به گزارش راز بقا این نتایج تنها درباره شامپانزه‌ها نیست؛ بلکه پیام مهمی برای درک تکامل انسان دارد. اگر اجداد ما از همان ابتدا در معرض اتانول طبیعی میوه‌ها بودند، پس علاقه امروز ما به نوشیدنی‌های الکلی می‌تواند ریشه‌ای تکاملی و زیستی داشته باشد.

به قول «متیو کاریگان»، زیست‌شناس مولکولی در فلوریدا: «هم انسان و هم شامپانزه‌ها برای دریافت کالری از میوه‌های تخمیرشده تکامل یافتند، نه برای مست شدن. اگر هدف تکامل مستی بود، بدن ما توانایی تجزیه سریع اتانول را پیدا نمی‌کرد.»

تحقیقات تازه نشان می‌دهد شامپانزه‌ها روزانه مقادیر قابل توجهی الکل از میوه‌های طبیعی دریافت می‌کنند، بدون آن‌که دچار مستی شوند. این توانایی می‌تواند کلید درک علاقه انسان به نوشیدنی‌های الکلی باشد؛ علاقه‌ای که شاید ریشه آن به میلیون‌ها سال پیش و اجداد مشترک ما با شامپانزه‌ها بازگردد.