اُلد چیکّو؛ درخت صنوبر ۹۶۰۰ ساله سوئدی که عصر یخبندان را دید و به سه شکل ایستاده و بوتهای و خزنده رشد میکند
درخت «اُلد چیکّو» (Old Tjikko)، درخت شگفتانگیز و ۹۵۶۷ ساله صنوبر نروژی یکی از کهنترین موجودات زنده جهان است که در استان دالارنای سوئد قرار دارد. این درخت با ریشههای کلونی و سازگاریهای بینظیر خود از عصر یخبندان تا امروز دوام آورده است.
راز بقا: در دل توندراهای سرد و بادخیز استان دالارنا در سوئد، درختی ایستاده که آنقدر ساده و کوچک است که بسیاری از رهگذران بدون مکث از کنارش عبور میکنند. اما همین درخت کوچک از گونه صنوبر نروژی، که به نام اُلد چیکّو (Old Tjikko) شناخته میشود، یکی از کهنترین ارگانیسمهای زنده روی زمین است؛ حدود ۹۵۶۷ سال عمر.
به گزارش راز بقا، این درخت در سال ۲۰۰۴ توسط زمینشناس لیف کولمان کشف شد و با اعلام سن حیرتانگیزش، جهان علمی را شگفتزده کرد. اُلد چیکّو با اینکه ظاهری شبیه یک بوته بادخورده دارد، اما ریشههایش تقریباً ده هزار سال قدمت دارند و شاهد عقبنشینی عصر یخبندان، شکلگیری تمدنها و تغییرات بزرگ اقلیمی بودهاند.
شگفتی طول عمر یک بازمانده کلونی
به گزارش راز بقا، قدمت اُلد چیکّو از تنه یا شاخههای قابل مشاهدهاش نمیآید؛ این بخشها نسبتاً جوان هستند و دائماً در اثر باد و برف آسیب میبینند. قدمت بینظیر آن به سامانه ریشه کلونیاش مربوط است که طی هزاران سال، مداوماً تنههای تازه تولید کرده است.
این روش تکثیر، که تکثیر رویشی نام دارد، امکان میدهد درخت در محیطهای بسیار سخت زیرقطبی زنده بماند. هر زمان که باد زمستانی شاخهها را میشکند یا برف آنها را خرد میکند، ریشه زیرزمینی زنده میماند و در فصل مناسب، ساقهای جدید به بیرون میفرستد.
سن واقعی درخت از طریق تاریخگذاری رادیوکربن روی ریشهها بهدست آمده است، نه تنه کنونی. زمانی که اُلد چیکّو برای نخستین بار رویید، یخچالهای عظیم آخرین عصر یخبندان هنوز در حال عقبنشینی از اسکاندیناوی بودند. در طول هزارهها، این درخت خود را با سرمای شدید، کمبود مواد مغذی و بادهای کوهستانی سازگار کرده است. اندازه کوچک و فشرده امروزی آن یک استراتژی دفاعی است؛ برای کاهش آسیب باد و کاهش اتلاف آب در محیط سخت.
دریچهای به سوی بومسازگان پس از عصر یخبندان
به گزارش راز بقا، اُلد چیکّو فقط یک ارگانیسم باستانی نیست؛ بلکه یک آرشیو زنده از گذشته بومشناختی اروپا است. حضور آن کمک میکند دانشمندان مسیر مهاجرت گونههای گیاهی را پس از ذوب یخچالها در ۱۰ هزار سال پیش بازسازی کنند.
زمانی که یخها عقب رفتند، گونههایی مانند صنوبر نروژی بهتدریج به عرضهای شمالی مهاجرت کردند و اُلد چیکّو یکی از نخستین بازماندگان این مهاجرت است.
دوام شگفتانگیز سیستم ریشه آن، پرسشهای جذابی ایجاد کرده است: چگونه یک سامانه ریشه توانسته هزاران چرخه انجماد و ذوب، خشکسالی، آتشسوزی و تغییرات انسانی را تاب بیاورد؟ پژوهشگران معتقدند که دورافتادگی محل رویش آن - یک فلات توندرا با کمترین حضور انسانی - عامل اصلی بوده است.
افزون بر این، صنوبر نروژی میتواند بسته به شرایط اقلیمی، شکل رشد خود را تغییر دهد: گاهی درختی راستقامت، گاهی بوتهوار، و گاهی چسبیده به زمین. احتمالاً اُلد چیکّو در دورههای طولانی به صورت بوته خوابیده رشد کرده تا کمتر در معرض باد و سرما باشد.
به دلیل اهمیت بومشناختی و قدمت خارقالعادهاش، اُلد چیکّو اکنون نمادی از تابآوری بلندمدت اقلیمی محسوب میشود و سرنخهایی درباره سازگاری گیاهان با تغییرات اقلیمی امروز ارائه میدهد.
برای مطالعه بیشتر بخوانید:
حفاظت، گردشگری و شکنندگی یک نماد
به گزارش راز بقا، از زمان کشف اُلد چیکّو، این درخت توجه جهانیان را جلب کرده از پژوهشگران تا عکاسان و طبیعتدوستان. اما همین شهرت، نگرانیهایی ایجاد کرده است. در حالی که این درخت از نظر زمینشناختی مقاوم است، اما از نظر فیزیکی بسیار شکننده است: تنهاش ممکن است بشکند، شاخههایش آسیب ببیند، و ریشههایش از قدمزدن گردشگران صدمه ببیند. به همین دلیل، محل دقیق آن علنی نشده و بازدیدکنندگان باید فاصله مناسب را رعایت کنند.
اقدامات حفاظتی نه فقط از درخت، بلکه از کل زیستگاه پیرامون آن محافظت میکنند. سایت بهطور دائمی زیر نظر است و برنامههای آموزشی اهمیت حفاظت از چنین ارگانیسمهای کهنی را یادآور میشوند. اُلد چیکّو همچنین الهامبخش آثار هنری، پژوهشهای اقلیمی و بحثهایی درباره رابطه انسان با مفهوم «زمان عمیق» بوده است.
این درخت نشان میدهد که طول عمر در طبیعت همیشه باشکوه یا غولآسا نیست گاهی در هیئت یک درخت کوچک و خمیده پدیدار میشود که به صورت تدریجی ده هزار سال تاریخ را حمل میکند.
عجیبترین ویژگیهای اُلد چیکّو
به گزارش راز بقا، اُلد چیکّو در ظاهر شاید عادی به نظر برسد، اما یکی از عجیبترین درختان جهان است. برای مثال، با وجود اینکه تقریباً ۱۰ هزار سال عمر دارد، تنه قابل مشاهده آن معمولاً فقط چند دهه قدمت دارد؛ چون طوفانها و بادهای شدید مرتباً بخش هوایی درخت را نابود میکنند و درخت دوباره از ریشه باستانی خود رشد میکند.
عجیبتر اینکه این درخت میتواند سه شکل رشدی متفاوت داشته باشد: حالت درختی ایستاده، حالت بوتهای پهنشونده، و شکل خزنده چسبیده به زمین که مخصوص زندهماندن در زمستانهای بسیار خشن است.
واقعیت عجیب دیگر این است که این درخت هزاران سال ناشناخته مانده بود، چون همه تصور میکردند یک صنوبر معمولی و بادخورده است. نام آن نیز برگرفته از نام سگ پژوهشگر کشفکننده آن است؛ نکتهای بامزه در تاریخ علمی درخت.
اُلد چیکّو همچنین در طول ۹ هزار سال «مهاجرت» کرده است، اما نه با جابهجایی فیزیکی؛ بلکه با تولید تنههای جدید و جایگزینی تدریجی ساقهها. در حالی که ریشه هزارساله همانجا باقی مانده است. در نهایت، با وجود شهرت جهانی، مکان دقیق آن نیمهمحرمانه نگه داشته میشود تا از ریشههای حساس آن در برابر گردشگران محافظت شود.
لینک کپی شد
از میان خبرها
خواندنیها
کُهندار؛ قدیمیترین و زیباترین درخت جهان با عمر ۲۰۰ میلیون سال که از انقراض دایناسورها و انفجار هیروشیما جان به در برد!
درخت باران؛ درختی شبیه چتر و تاجی به اندازه بالهای هواپیما که هنگام بارش باران میخوابد و سالی ۴۴ میلیارد تومان درآمد دارد
قارچ ستاره زمینی؛ ستاره قرمز جنگلهای هیرکانی ایران که از یک توپ کوچک به ستارهای خیرهکننده تبدیل میشود
درختان شبح پاکستان؛ درختانی که بعد از سیل با میلیونها عنکبوت پوشیده شدند و ساکنان روستا را وحشتزده و رسانهها را شوکه کردند!
درخت چوپان؛ درخت همیشه سبز و درحال انقراض با بلندترین ریشه جهان که اندازه یک ساختمان ۲۲ طبقه زیر زمینیست و از ریشهاش قهوه میسازند
درخت تیردان؛ درخت غولپیکری با شاخههای توخالی و ۹ متر ارتفاع که تا ۳۰۰ سال عمر میکند و تنها در یک نقطه از جهان وجود دارد
کاپوک؛ درخت پنبه به ارتفاع یک برج ۲۵ طبقه که الیافی سبکتر از پر و روغنی گرانتر از طلا تولید میکند و داروی دیابت است!
عود کالمانتان و هیلاری؛ گرانترین عودهای وحشی دنیا و گنج پنهان جنگلهای استوایی که قیمت چند گرم آن به اندازه یک کیلو طلاست!
ارسال نظر
ویدیوهای برگزیده
دنیای گیاهان
علم و کیهان