ژرف گودال هرانیتسه؛ عمیق‌ترین گودال زیرآبی دنیا با عمق ۱۲۰۰ متری که هیچ انسانی نتوانسته به کف آن برسد و هرکس وارد آن شود بیهوش می‌شود

راز بقا: گودال هرانیتسه (Hranice Abyss) در نزدیکی شهر هرانیتسه در شرق جمهوری چک قرار دارد و یکی از اسرارآمیزترین ساختار‌های زمین‌شناسی جهان به شمار می‌رود. این محل در ظاهر تنها یک حوضچه آرام و کوچک در دل جنگل است، اما در زیر این سطح بی‌خطر، حقیقت شگفت‌انگیزی نهفته است: عمیق‌ترین غار زیرآبی کشف‌شده در جهان که احتمالاً هنوز به کف واقعی آن نیز دست نیافته‌ایم. 

به گزارش راز بقا، ترکیبی از زمین‌شناسی، اکتشاف و رمزآلودگی باعث شده این گودال به مرکزی جذاب برای دانشمندان، غواصان و ماجراجویانی تبدیل شود که پیوسته به دنبال یافتن پاسخ‌هایی درباره منشأ، ساختار و عمق حیرت‌انگیز آن هستند. 

منشأ زمین‌شناختی؛ پنجره‌ای عمودی به اعماق زمین

به گزارش راز بقا، گودال هرانیتسه حاصل فرایند‌های کارستی است؛ جایی که سنگ‌آهک طی هزاران سال توسط آب‌های اسیدی حل شده و به تدریج حفره‌ای عمودی پدید آورده است. اما تفاوت مهم این گودال با بسیاری از سازه‌های کارستی دیگر این است که بخش بزرگی از آن توسط آب‌های گرم و عمقی شکل گرفته است. 

این آب‌های معدنی از لایه‌های زیرین زمین بالا آمده، در مسیر خود سنگ‌آهک را فرسایش می‌دهند و به مرور زمان یک ساختار عمیق و دودکش‌مانند ایجاد می‌کنند. 

ژرف گودال هرانیتسه در واقع نمونه‌ای نادر از کارست سطحی ترکیب‌شده با کارست هیدروترمال عمقی است. مطالعات شیمیایی نشان می‌دهد که آب‌های گرم و کربن‌دی‌اکسیددار هنوز در حال حل‌کردن بخش‌های عمیق‌تر این حفره‌اند. همین ویژگی باعث شده دانشمندان معتقد باشند این گودال بسیار عمیق‌تر از اندازه‌گیری‌های کنونی است. 

اکتشاف انسانی: فرود به اعماق ناشناخته

به گزارش راز بقا، تا قرن بیستم، این گودال تقریباً ناشناخته باقی مانده بود، زیرا ورود به آب‌های گل‌آلود و مسیر‌های تنگ آن بسیار خطرناک بود. پیشرفت فناوری غواصی و ظهور ربات‌های زیردریایی (ROV) مسیر اکتشاف را تغییر داد.

در سال ۲۰۱۶، غواص مشهور لهستانی کریستوف استارناوسکی با فرودی تاریخی تا عمق ۲۶۵ متر، یک ربات را به درون گودال فرستاد که توانست تا ۴۰۴ متر پایین برود. پس از آن، کاوش‌های رباتیک بیشتر عمق ثبت‌شده را به ۵۱۹٫۵ متر رساند و گودال هرانیتسه رسماً به‌عنوان عمیق‌ترین غار زیرآبی جهان شناخته شد. 

اما این اندازه هنوز کف حقیقی را نشان نمی‌دهد. تحلیل‌های ژئوشیمیایی و حرارتی نشان می‌دهد که این گودال احتمالاً تا ۸۰۰ تا ۱۲۰۰ متر عمق دارد. اگر این فرضیه تأیید شود، هرانیتسه در ردیف عمیق‌ترین سازه‌های کارستی روی زمین قرار خواهد گرفت.

غواصی انسانی در چنین عمقی تقریباً غیرممکن است؛ فشار شدید، دمای پایین و مسیر‌های پیچیده امکان ادامه کاوش را محدود می‌کند. به همین دلیل، ربات‌ها ابزار اصلی اکتشاف باقی مانده‌اند؛ اما آنها نیز در برابر گذرگاه‌های باریک و پیچیده این غار دشواری‌های فراوانی دارند. هر مأموریت علمی تنها چند متر پیش می‌رود و با این وجود، این گودال همچنان راز‌های اصلی خود را پنهان نگاه داشته است. 

برای مطالعه بیشتر بخوانید:

گودال بهشتی؛ یک چاله بی‌انت‌ها با ۶۶۲ متر عمق شناسایی شده که روی دیواره‌های آن یک جنگل آویزان وجود دارد و موجودات ناشناخته در آن زندگی می‌کنند

دروازه جهنم ترکمنستان؛ یکی از ترسناک‌ترین نقاط زمین که با اشتباه انسان به وجود آمد و از آسمان هم دیده می‌شود

آزمایشگاه زنده: راز‌های زیستی، شیمیایی و زمین‌شناسی

به گزارش راز بقا، گودال هرانیتسه تنها از نظر عمق رکورددار نیست؛ بلکه یک آزمایشگاه طبیعی برای مطالعه پدیده‌های نادر زمین‌شناسی است. آب‌های گرم و معدنی برخاسته از لایه‌های عمیق زمین، فرصت مطالعه فرایند‌های ژئوترمال، واکنش‌های شیمیایی عمیق و انحلال سنگ‌آهک در محیط‌های فشاربالا را فراهم می‌کنند. 

این محیط تاریک و سرد همچنین میزبان انواعی از ریزاندامگان اکستریموفیل است؛ میکروب‌هایی که بدون نور خورشید و در غلظت بالای مواد معدنی و CO₂ زندگی می‌کنند. این موجودات شباهت‌هایی به زیست‌اشکال احتمالی در سیارات و اقمار دوردست دارند، از جمله اروپا (قمر مشتری). هر نمونه‌برداری شیمیایی حاکی از وجود مسیر‌های آبی جدید و لایه‌های عمیق‌تر است، نشانه‌ای از اینکه این گودال هنوز در حال رشد و تکامل زمین‌شناختی است. 

به‌بیان دیگر، هرانیتسه تنها یک غار قدیمی نیست؛ یک سیستم زنده و پویاست که هنوز در حال تغییر و توسعه است.

شگفت‌انگیزترین ویژگی‌های ژرف گودال هرانیتسه

به گزارش راز بقا، ژرف گودال هرانیتسه تنها عمیق نیست؛ مملو از واقعیت‌هایی است که مرز میان علم و شگفتی را کمرنگ می‌کنند. یکی از عجیب‌ترین نکات این است که هیچ‌کس هنوز به کف آن نرسیده است. حتی ربات‌هایی که برای فشار‌های عظیم اقیانوسی طراحی شده‌اند، قادر نیستند از مسیر‌های باریک و پیچیده آن عبور کنند. به همین دلیل، باور عمومی این است که عمق واقعی آن بسیار بیشتر از ۵۱۹ متر ثبت‌شده است. 

یکی دیگر از ویژگی‌های شگفت‌انگیز، شیمی غیرعادی آب است. میزان بسیار بالای CO₂ می‌تواند موجب بیهوشی یا خفگی جانورانی شود که وارد آب می‌شوند. همچنین، تغذیه گودال از چشمه‌های گرم هیدروترمال آن هم در اروپای مرکزی کاملاً غیرمنتظره است و شباهت بیشتری به مناطق آتشفشانی دارد.

ظاهر آرام و بی‌خطر سطح آن - یک حوضچه ساده - کاملاً فریبنده است. زیر این سکوت، سیستمی نهفته که عمودی، تاریک، و عمیق‌تر از بسیاری گمان‌هاست. حتی پدیده‌های صوتی عجیب، مانند پژواک‌های غیرمعمول، نشان‌دهنده وجود حفره‌ها یا فضا‌های پنهان در اعماق‌اند. 

میکروب‌های ناشناخته‌ای نیز در این محیط تاریک و سرد زندگی می‌کنند؛ موجوداتی که بدون نور، تنها از مواد معدنی تغذیه می‌کنند؛ گویی بخشی از یک جهان بیگانه‌اند.