زنبق ماد؛ گل فوقالعاده کمیاب و بومی ایران با نامی برگرفته از قوم ماد که اروپاییها نتوانستند آن را در سرزمینشان پروش دهند
زنبق ماد (Iris meda) یکی از گلهای نادر و بومی ایران است که در کوهها و مناطق خشک شمالغرب کشور میروید. در این مقاله با ظاهر، محل رویش، دلیل کمیاب بودن و اهمیت طبیعی این گل رازآلود ایرانی آشنا میشوید.
راز بقا: در میان کوهها و تپههای خشک شمالغرب ایران، گلی نادر و کمتر شناختهشده رشد میکند که انگار از دل تاریخ بیرون آمده است؛ زنبق ماد (Iris meda). این گل زیبا که نامش را از سرزمین باستانی ماد گرفته، یکی از خاصترین زنبقهای بومی ایران؛ گلی که نه در باغها دیده میشود و نه بهراحتی رام انسان میشود.
به گزارش راز بقا، زنبق ماد، برخلاف زنبقهای پرزرقوبرق باغی، ساده، آرام و مرموز است؛ اما اگر آن را از نزدیک ببینید، جزئیاتی دارد که بهسادگی فراموش نمیشود.
زنبق ماد چه شکلی است؟
زنبق ماد گیاهی کوچکجثه است و معمولاً قد آن از ۲۰ تا ۲۵ سانتیمتر بیشتر نمیشود. برگهایش باریک و کشیدهاند و رنگی میان سبز و خاکستری دارند؛ رنگی که کمک میکند زیر آفتاب تند کوهستان، آب کمتری از دست بدهد.
اما جذابترین بخش این گیاه، گلهایش هستند. گلهایی با رنگهای ملایم مثل کرم، زرد روشن یا زرد کاهی که در مرکز خود لکهای تیره دارند؛ لکهای قهوهای، بنفش یا نزدیک به سیاه که درست وسط گل نشسته است. همین تضاد رنگ، باعث میشود زنبق ماد حتی از دور هم خاص به نظر برسد.
به گزارش راز بقا در میان گلبرگها، رشتههایی زردرنگ و پرپشت دیده میشود که به آن «ریش» میگویند؛ جزئیاتی که هم به زیبایی گل اضافه میکند و هم حشرات را برای گردهافشانی جذب میکند.
زنبق ماد چه زمانی گل میدهد؟
زنبق ماد گل بهاری است. معمولاً در فروردین و اردیبهشت، زمانی که برف ارتفاعات آب شده و زمین کمی جان میگیرد، گلهایش ظاهر میشوند. عمر گلها کوتاه است، اما همین کوتاهی باعث شده دیدن آنها ارزشمندتر شود؛ گویی طبیعت فقط برای مدت کوتاهی پرده را کنار میزند.
زنبق ماد کجا زندگی میکند؟
این گل فقط در ایران رشد میکند و یکی از گیاهان بومی و خاص کشور ماست. بیشترین رویش آن در شمالغرب ایران، بهویژه اطراف میانه در آذربایجان شرقی گزارش شده است.
زنبق ماد عاشق جاهای راحت نیست!
او در دامنههای خشک کوهستانی، خاکهای سنگلاخی و شنی و ارتفاعات ۱۴۰۰ تا ۲۴۰۰ متری رشد میکند؛ جاهایی که تابستانهای خشک و زمستانهای سرد دارند و بیشتر گیاهان طاقت ماندن در آنها را ندارند.
چرا زنبق ماد اینقدر کمیاب است؟
دلیل کمیاب بودن زنبق ماد ساده است:
این گیاه بسیار حساس به شرایط محیطی است و فقط در زیستگاه طبیعی خودش حالش خوب است. به همین دلیل، برخلاف خیلی از گلها، نمیشود آن را بهراحتی به باغ یا گلدان منتقل کرد.
به گزارش راز بقا حتی در کشورهای اروپایی هم تلاشهای زیادی برای پرورش زنبق ماد انجام شده، اما اغلب ناموفق بوده است؛ چون این گل به تابستانهای کاملاً خشک و خاکهای خاص نیاز دارد.
برای مطالعه بیشتر بخوانید:
کاکتوس دم روباهی؛ گیاهی آویز با ساقههای پوشیده از کرکهای سفید شبیه دم روباه که محبوب کلکسیونرهاست
آیا زنبق ماد ارزش فرهنگی دارد؟
بله، و اتفاقاً زیاد.
آنقدر که در سال ۱۳۷۰ خورشیدی، تصویر زنبق ماد روی تمبرهای رسمی ایران چاپ شد؛ در کنار دیگر گیاهان ارزشمند بومی. این کار نشان میدهد زنبق ماد فقط یک گل نیست، بلکه بخشی از هویت طبیعی ایران است.
نام این گیاه هم بیدلیل انتخاب نشده؛ «ماد» یادآور یکی از کهنترین تمدنهای ایرانی است و زنبقی که هنوز در همان سرزمینها میروید.
آیا زنبق ماد خطرناک است؟
به گزارش راز بقا زنبق ماد مثل بسیاری از زنبقها خوراکی نیست. خوردن بخشهایی از گیاه میتواند باعث دلدرد یا حالت تهوع شود و تماس مستقیم با آن در برخی افراد حساسیت پوستی ایجاد میکند. پس بهتر است این گل را فقط تماشا کنیم، نه بیشتر.
چرا باید از زنبق ماد محافظت کنیم؟
زنبق ماد یک گل معمولی نیست.
او نماد طبیعت سختجان ایران است. گیاهی که در خشکی، سرما و خاک فقیر دوام آورده و هنوز هم زنده است. نابودی زیستگاهها، چرای بیرویه و بیتوجهی میتواند این گونهی نادر را برای همیشه از طبیعت ایران حذف کند.
حفظ زنبق ماد، یعنی حفظ بخشی از تاریخ، طبیعت و هویت این سرزمین.
لینک کپی شد
از میان خبرها
خواندنیها
پنجانگشت یا درخت عفت؛ گیاهی زنانه که میل جنسی مردان را کور میکند!
گل مرغ بهشتی؛ زیباترین گل دنیا که شبیه به یک پرنده است و میتوان آن را در خانه پرورش داد
گل کادوپول؛ گل سریلانکایی معروف به «ملکه شب» که فقط چند ساعت شکوفاست و قیمت ندارد
کبر یا لگجی؛ طلای سبز جنوب ایران که درد مفاصل و اگزما را درمان میکند و ترشی آن بسیار محبوب است
گل صدتومانی؛ گلی معروف به «پادشاه گلها» که ۱۰۰ سال عمر میکند و تنها در مریوان به صورت طبیعی وجود دارد
والک؛ سبزی محبوب بهار که نفخ را از بین میبرد و غذای خوشمزه والکپلو از آن تهیه میشود
افسنطین؛ گیاهی اسرارآمیز که نوشیدنی الکلی معروف از آن تولید میشود و قدیمیترین گیاه دارویی جهان است
عجیبترین گل جهان؛ گیاهی خونآشام که نه ریشه دارد نه برگ و بوی مدفوع میدهد!
ارسال نظر
ویدیوهای برگزیده
دنیای گیاهان
علم و کیهان