یک داستان باورنکردنی؛ چگونه مورچه حریف شیر شد؟

راز بقا: دسته‌ای از مورچه‌های مهاجم آن‌قدر برای زیست‌بوم کنیایی مخرب بوده‌اند که عادت‌های شکار یک گله شیر را تغییر داده‌اند.

به گزارش راز بقا؛ این گونه مورچه سربزرگ، که منشا آن در جزیره موریس است، از مهاجم‌ترین حشرات جهان است. گروه‌های این مورچه‌ها در هزار و ۶۰۰ منطقه، از شرق آفریقا گرفته تا ایالت‌های جنوبی ایالات متحد آمریکا، پیدا می‌شود.

بر پایه مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۴ انجام شد، ورود این مورچه‌ها «نابودی تقریبا قطعی» حشرات بومی را به‌دنبال دارد. آن‌ها با سر‌های نامتناسب و بزرگی که دارند به مورچه‌های دیگر حمله و طعمه را تکه‌تکه می‌کنند.

در پژوهش‌های دانشگاه وایومینگ، که گزارش آن روز پنجشنبه منتشر شد، تاثیر ورود مورچه‌های سربزرگ به اُل پجتا (Ol Pejeta)، منطقه حفاظت‌شده حیات وحش در شهرستان لایکیپیا در کنیا، نشان داده شده است.

این مورچه‌های سربزرگ رابطه همزیستی بین مورچه‌های بومی اقاقیا در این منطقه و درختان خار-سوت‌زن را از بین بردند.

این درختان گونه‌ای غالب در بیشتر مناطق شرق آفریقا هستند که برای مورچه‌های بومی شهد و سرپناه فراهم می‌کنند. مورچه‌ها نیز به سهم خود با تولید و دفع اسید فرمیک و گاز گرفتن علف‌خوارانی که سعی می‌کنند با خوردن شاخ و برگ‌های این درخت‌ها شکمشان را سیر کنند- راهکاری بسیار کارآمد علیه فیل‌ها- از این درختان دفاع می‌کنند.

اما مورچه‌های سربزرگ که وارد می‌شوند، هم مورچه‌های بومی را از بین می‌برند و هم مانع محافظت درختان خار سوت‌زن می‌شوند. 

این امر به فیل‌ها امکان می‌دهد بیش از حد روی درخت‌ها بچرند و آن‌ها را بجوند و شاخه‌ها را شکسته رها کند. «این پدیده در مناطقی که مورچه‌های مهاجم دارند پنج تا هفت برابر مناطقی است که [مورچه]مهاجم ندارند.»

این زمین بدون درخت و لخت‌تر (از لحاظ پوشش گیاهی) برای شیر‌ها حین تعقیب گورخرها، طعمه‌های محبوبشان، مخفیگاه‌های کمی باقی می‌گذارد.

این مطالعه در نهایت نشان داد کشتار گورخر‌ها به‌دست شیر‌ها در مناطقی که مورچه‌های سربزرگ به آن‌ها حمله نکرده بودند تقریبا سه‌برابر است.

جمعیت شیر‌ها در واکنش به حمله این حشرات کاهش نیافته است، اما در مورد بوفالو‌های آفریقایی این‌طور نبوده است. شیر‌ها که فرصت کمتری برای شکار گورخر‌ها دارند توجهشان را به گونه‌هایی [از جانوران]معطوف کرده‌اند که بزرگ‌ترند و کشتن آن‌ها سخت‌تر است.

پژوهشگران دریافتند که در ۲۰ سال گذشته، درصد گورخر‌هایی که در این منطقه شیر‌ها کشته‌اند از ۶۷ درصد [کل جمعیت گورخرها]به ۴۲ درصد کاهش یافته، در حالی که تعداد گاومیش‌های کشته‌شده از صفر به ۴۲ درصد افزایش یافته است.

پژوهشگران، با سرپرستی داگلاس کامارو، دانشجوی دکتری در بخش جانورشناسی و فیزیولوژی دانشگاه وایومینگ، نوشتند: «ما نشان دادیم که یک مهاجم کوچک چطور می‌تواند مناسبات شکارچی-شکار بین گونه‌های جانوری نمادین را بازآرایی کند.»

دانشمندان این فرضیه را مطرح کردند که این مورچه‌ها در نهایت ممکن است پویایی گله شیر‌ها را در اُل پجتا تغییر دهند، اما یادآوری کردند که در صورت ادامه تهاجم مورچه‌های سربزرگ، پیامد‌های درازمدت این تهاجم نامعلوم است.