حقایقی درباره پشه که نمی‌دانید؛ حشره‌ای که یک جراح ماهر است و روی قطره باران سوار می‌شود

راز بقا: پشه‌ها حشرات کوچکی هستند که در سراسر جهان به جز قطب جنوب و چند جزیره کوچک یافت می‌شوند. بیش از ۳۶۰۰ گونه پشه وجود دارد و در حالی که آن‌ها بیشتر به دلیل شکل بالغ خود شناخته می‌شوند، اما قبل از بلوغ، چرخه زندگی تخم، لارو و شفیره را طی می‌کنند.

به گزارش راز بقا، حشره کوچک و آزاردهنده‌ای که نیش می‌زند و باعث خارش پوست می‌شود، چیزی بیش از یک مزاحمت است. این حیوان کشنده‌ترین حیوان جهان است. پشه‌ها دارای یک جفت بال هستند و همچنین بدن باریک و به طور معمول ۳ تا ۶ میلی متر طول دارند و به رنگ خاکستری تیره یا سیاه هستند.

مانند همه حشرات، آن‌ها چهار مرحله را در چرخه زندگی خود از تخم تا مرحله پرواز طی می‌کنند. سه مرحله اول قبل از اینکه به شکل کامل پشه بالغ برسند تا حد زیادی آبی هستند و در آب زندگی می‌کنند. 

پشه‌ها یکی از مهم‌ترین حیوانات روی کره زمین هستند. لارو‌های آبزی آن‌ها انواع حیوانات زیر آب را تغذیه می‌کنند و بالغین مقدار زیادی زیست توده برای پرندگان، خفاش‌ها و حشرات بی شماری که سطوح بالاتر شبکه تغذیه‌ای را تشکیل می‌دهند، فراهم می‌کنند.

با این حال، آن‌ها نیروی مخربی نیز دارند، حداقل برای انسان و دام. بیماری‌هایی که آن‌ها پخش می‌کنند به دلیل یکی از شاهکار‌های فوق العاده تکامل از حیوانی به حیوان دیگر منتقل می‌شود.

مجموعه‌ای تخصصی از ابزار‌های حسی و جراحی متصل به این حشره کوچک، آن را بسیار پیچیده‌تر و چشمگیرتر از آنچه در نگاه اول آشکار است، می‌کند.

حقایق جالب پشه

فقط پشه‌های ماده نیش می‌زنند. فقط ماده‌ها دارای قسمت‌های لازم دهان برای گاز گرفتن و مکیدن خون هستند. آن‌ها از خون به عنوان منبع پروتئین برای تخم‌های خود استفاده می‌کنند تا به عنوان غذای خود.

اندازه خون مصرفی به گونه بستگی دارد، با این حال، آن‌ها می‌توانند کل وزن بدن خود را در طول یک وعده غذایی بنوشند.

بیشتر آن‌ها به جای خون، شهد می‌خورند. برخلاف کلیشه بدنام آنها، بیشتر غذای پشه‌ها از گیاهان می‌آید. نر‌های تقریباً همه گونه‌ها منحصراً شهد می‌خورند و ماده‌ها به ندرت از خون به عنوان منبع تغذیه تغذیه می‌کنند. در گونه‌هایی که این کار را انجام می‌دهند، به طور کلی دلیل این است که باید آنچه را که در فصل جریان کم شهد از دست می‌دهند تکمیل کنند و منبع اصلی مواد مغذی نخواهد بود.

اگر بخواهیم منظر درستی ایجاد کنیم باید بگوییم حدود ۳۶۰۰ گونه پشه شناخته شده وجود دارد، اما تنها حدود ۱۰۰ گونه از این حشرات وجود دارد که ترجیحاً از خون انسان تغذیه می‌کنند.

با این حال، خون منبع متداول مواد مغذی برای تخم‌های بسیاری از گونه‌ها است و این همان جایی است که مشکلات به وجود می‌آیند. 

آن‌ها قاتل‌های جمعی کوچک مزاحم هستند. مالاریا چیزی است که همه در مورد آن شنیده اند و تصور می‌شود که باعث مرگ بیش از ۶۰۰ هزار نفر در سال شود. این مرگ و میر‌ها بیشتر در کودکان رخ می‌دهد و تنها بخش کوچکی از صد‌ها میلیون مورد سالانه مالاریا در سراسر جهان را نشان می‌دهد.

این بیماری مستقیماً از پشه‌ها سرچشمه نمی‌گیرد در عوض، توسط آن‌ها منتقل می‌شود. انگل عامل مالاریا نمی‌تواند خارج از مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری وجود داشته باشد، به همین دلیل است که به عنوان مثال در آسیا و آفریقا بیشتر از اروپا و ایالات متحده شایع است. تخمین زده می‌شود که حدود ۵ درصد از افرادی که تا به حال زندگی می‌کردند به بیماری مرتبط با پشه گرفتار شدند. 

پشه‌ها کشنده‌ترین حیوانات جهان هستند. در سال ۲۰۲۱، ۲۴۷ میلیون مورد مارلاریا در سراسر جهان وجود داشت. سازمان بهداشت جهانی تخمین زده که تعداد مرگ و میر ناشی از مالاریا در همان سال به ۶۱۹۰۰۰ نفر رسیده است.

آفریقا میزبان ۹۶ درصد از این مرگ و میر‌ها بوده که ۸۰ درصد آن‌ها کودکان زیر ۵ سال بوده اند. در حالی که مالاریا قابل پیشگیری و درمان است، همیشه فقیرترین کشور‌ها بدون کمک کافی رنج می‌برند.

با این حال، مالاریا تنها بیماری‌ای نیست که توسط پشه‌ها سرایت می‌کند. ویروس‌های تب زرد، دنگی، زیکا و نیل غربی همگی توسط این حشرات کوچک منتشر می‌شوند و تعدادی از بیماری‌های انگلی دیگر در نتیجه غیرمستقیم نیش پشه باعث مرگ حدود یک میلیون نفر در سال می‌شوند.

آن‌ها فقط انسان را نیش نمی‌زنند. در واقع، آن‌ها فقط پستانداران یا حتی فقط مهره داران را گاز نمی‌گیرند! در حالی که برخی از گونه‌ها قورباغه، ماهی، پرنده یا مارمولک را نیز نیش می‌زنند. حتی گونه‌هایی وجود دارند که از کرم‌ها و زالو تغذیه می‌کنند. زالو‌ها ممکن است عامل خطرناک دیگری در گسترش بیماری باشند، زیرا بسیاری از آن‌ها از خون نیز تغذیه می‌کنند.

سوال این است که وعده‌های غذایی در هر گونه چقدر متنوع است. به عنوان مثال، گونه‌ای که فقط از زالو تغذیه می‌کند، مسئول انتشار بیماری‌های پستانداران نیست، حتی اگر زالو به یکی از آن‌ها آلوده باشد.

با این حال، اگر زالو پر از خون گاو آلوده باشد و پشه قبل از میزبان انسان از زالوی آلوده تغذیه کند، ممکن است در خطر انتقال چیزی ترسناک باشد. در کمال تعجب، با وجود اینکه پشه‌ها چنین تهدیدی برای سلامتی انسان هستند و سالانه میلیارد‌ها دلار برای تحقیقات هزینه می‌شود، پشه‌ها همچنان کارت‌های خود را رو می‌کنند. 

آن‌ها فوق العاده تخصصی هستند. یکی از دلایل حیله گری آن‌ها این است که چقدر با کاری که انجام می‌دهند سازگار شده اند.

پشه‌ها درست قبل از انقراض دایناسور‌ها وارد شدند. این بدان معنی است که آن‌ها در کنار ظهور پستانداران تکامل یافته اند و در طول عمر انسان حضور داشته اند.

آن‌ها از بسیاری جهات بخشی از ژنوم انسان هستند، زیرا حضور آن‌ها به معنای واقعی کلمه بر تکامل DNA ما تأثیر گذاشت‌اند. برای مثال، تصور می‌شود که وضعیت سلول داسی یک پاسخ سازگار به حضور انگل مالاریا است مولکول‌های هموگلوبین که شکل بدی برای اتصال به آن دارند. بنابراین، یک مسابقه تسلیحاتی طولانی بین انسان‌ها و پشه‌ها از نظر تکامل وجود داشته و پشه به خوبی مبارزه کرده است.

آن‌ها از مجموعه وسیعی از اندام‌های حسی و نشانه‌های محیطی برای یافتن ما استفاده می‌کنند. اول، آن‌ها می‌توانند CO۲ را که از نفس ما دفع می‌شود، جذب کنند. سپس، آن‌ها از یک سیستم بویایی منحصربفرد استفاده می‌کنند که طیف وسیعی از بو‌ها را که هنوز به طور کامل شناسایی شده اند، تشخیص می‌دهد.

پشه به دنبال بوی بدن و نفس ما، به اندازه کافی نزدیک می‌شود تا گرمای بدن و نشانه‌های بصری را دریافت کند. به همین دلیل است که هنگام خواب فقط از بینی شما بالا نمی‌روند چرا که احتمالاً باعث له شدن آن‌ها می‌شود.

آن‌ها می‌توانند رگ‌های خونی را بو کنند. حتی خون ما بو‌هایی را از طریق پوست ما منتشر می‌کند که پشه‌ها می‌توانند آن‌ها را تشخیص دهند. پس از فرود، آن‌ها به حواس کوتاه برد روی می‌آورند تا نازک‌ترین تکه‌های پوست را برای شکار یک مویرگ با دسترسی آسان پیدا کنند.

استشمام کردن یک رگ خونی در دسترس ممکن است فقط چند ثانیه طول بکشد، و سپس زمان آن است که به مجموعه ابزار‌های بسیار تخصصی بعدی در زرادخانه حیوان بروید. 

پشه‌ها گاز گرفتن برخی از انسان‌ها را بر دیگران ترجیح می‌دهند. به نظر می‌رسد که تنها برخی از مردم بیشتر توسط این حشرات گاز گرفته می‌شوند و معلوم می‌شود که این یک افسانه نیست. محققان شواهدی در مورد علت پیدا کرده اند، زیرا به نظر می‌رسد پشه‌ها ترجیحات تغذیه‌ای دارند. آن‌ها افراد دارای گروه خونی O، تنفس سنگین، دارای باکتری‌های پوستی، دارای گرمای بالای بدن و زنان باردار هستند، ترجیح می‌دهند. 

دهان شش تکه دارند. عامل ضربه نهایی یک پشه یکی دیگر از شاهکار‌های تکاملی قابل توجه است. این شامل شش بیت اصلی است که به آن‌ها سیخچه می‌گویند.

انسان فک بالا را دارد و اساساً آرواره بالایی در اکثر حیوانات وجود دارد. در پشه، آن‌ها به صورت جفت، کشیده، دندانه دار و به عنوان اره‌های کوچک برای بریدن مسیری در پوست استفاده می‌شوند. سپس، آرواره و فک پایین به طور مشابه جفت می‌شوند و و برش یا محل گزیدگی پوست را باز نگه می‌دارند.

سپس، بزاق بی حس کننده و ضد انعقاد از هیپوفارنکس سوزنی به داخل زخم تزریق می‌شود تا هم رویداد گزیدگی را از میزبان پنهان کند و هم جریان خون را حفظ کند. در نهایت، لابروم یا لب بالایی توخالی مانند نی عمل می‌کند و آن آب شیرین! را می‌مکد.

الهام‌بخش سوزن هستند. پشه که دارای دهان قیچی‌مانند فوق‌العاده است برای به حداقل رساندن آسیب و جابجایی بافت به گونه‌ای طراحی شده که کمترین آسیب را وارد کند و به کانون توجه طراحان دستگاه‌های پزشکی تبدیل شده است. در یک چرخش زیبا، پشه اکنون الهام‌بخش نسل جدیدی از سوزن‌های نمونه‌برداری است که تأثیر پزشکی مثبتی دارد. این روش و نمونه دیگری از نسخه‌برداری از موفقیت‌های تکاملی حیوانات به شمار می‌رود. 

پشه‌ها به سرعت رشد می‌کنند. مانند همه مگس‌ها، پشه‌ها مراحل چرخه زندگی را طی می‌کنند تخم، لارو، شفیره و مگس بالغ. هر مرحله از این چرخه زندگی معمولاً بسته به گونه و تحت تأثیر شدید دمای محیط بین ۵ روز تا ۲ هفته طول می‌کشد. برخی از گونه‌ها می‌توانند بسیار سریع‌تر بالغ شوند و چرخه زندگی از تخم تا پشه بالغ می‌تواند تنها ۷ روز باشد.

پشه‌ها نه تنها به سرعت رشد می‌کنند، بلکه دوام زیادی هم ندارند. طول عمر یک بزرگسال می‌تواند به کوتاهی یک هفته باشد یا برخی از گونه‌ها می‌توانند چندین ماه زندگی کنند.

در منابع آب ساکن زاد و ولد می‌کنند. سه مرحله اول چرخه زندگی آنها، تخم، لارو و شفیره در آب می‌گذرد. در بیشتر گونه‌های پشه، آن‌ها تخم‌های خود را در آب ساکن و راکد می‌گذارند.

برخی از گونه‌ها تخم‌های خود را در دریاچه‌ها یا گودال‌ها می‌گذارند، در حالی که برخی دیگر آن‌ها را در مرداب‌ها یا آب باران در تنه درختان یا حتی گیاهان می‌گذارند. برخی از گونه‌های پشه ماده روی آب پرواز می‌کنند و بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ تخم می‌ریزند. 

سپس لارو‌ها متولد می‌شوند و بیشتر وقت خود را صرف تغذیه از جلبک‌ها و باکتری‌ها می‌کنند. در پایان این مرحله زندگی، پوست اندازی می‌شوند و به مرحله شفیره می‌روند. در این مرحله هیچ تغذیه‌ای وجود ندارد و معمولاً قبل از اینکه دوباره پشه بالغ شوند پوست اندازی می‌کنند و در آب شناور می‌شوند. تنها ظرف چند روز پس از ظهور به عنوان یک بزرگسال جفت می‌شوند تا دایره زندگی را دوباره شروع کنند.‌

نمی‌تواند در دمای زیر ۱۰ درجه (۵۰ فارنهایت) زنده بماند. پشه‌ها در چنین دمای هوای سردی نمی‌توانند زنده بمانند یا به درستی عمل کنند. آن‌ها معمولاً در دمای بالای ۱۵ درجه فعال هستند. این بدان معناست که مناطقی مانند قطب جنوب، ایسلند و سایر مناطق با آب و هوای قطبی فاقد پشه هستند.
در حالی که آن‌ها در محیط‌های یخبندان وجود ندارند، برخی از گونه‌ها می‌توانند در زمستان به خواب زمستانی بروند، در حالی که برخی دیگر می‌توانند تخم‌های خود را بگذارند که در بهار زنده می‌مانند و از تخم بیرون می‌آیند. گرم شدن کره زمین می‌تواند به معنای تعداد بیشتر پشه‌ها در مناطق سردتر از لحاظ تاریخی روی کره زمین باشد.

آن‌ها سوار بر قطره‌های باران می‌شوند. قطرات باران می‌توانند ۵۰ برابر بیشتر از پشه وزن داشته باشند، اما به نوعی در طول بارندگی زنده می‌مانند.
دیوید هو، استادیار مهندسی مکانیک در جورجیا تک (که به وضوح زمان زیادی در اختیار دارد) آزمایش‌هایی را انجام داد تا دریابد که چگونه به این شاهکار دست می‌یابند.

تیم محققین او در حین ثبت نتایج با دوربین‌های فیلمبرداری پرسرعت، فواره‌هایی از قطرات آب را به سمت پشه‌ها شلیک کردند و دریافتند که پشه‌ها از قطرات باران طفره نمی‌روند.

در عوض، به نظر می‌رسد که آن‌ها سوار بر آن‌ها هستند. اسکلت بیرونی قوی و جرم کم آن‌ها باعث می‌شود که قطرات باران در اثر برخورد، حرکت خود را از دست بدهند. پشه می‌تواند به پرواز ادامه دهد، گویی واقعاً هیچ اتفاقی نیفتاده است. 

آن‌ها در اطراف دایناسور‌ها بودند. شواهدی از تاریخ گذاری کهربایی وجود دارد که نشان می‌دهد پشه‌ها در دوره کرتاسه پسین، یعنی ۹۹ میلیون سال پیش، وجود داشته اند. این در زمانی است که تصور می‌شد تیرانوسور‌ها در آمریکای شمالی تسلط داشته باشند.