غرم پامیری یا گوسفند مارکوپولو؛ باشکوه‌ترین گوسفند افغانستان و جهان که آمریکایی‌ها برای شاخ آن ۳ میلیارد پول می‌دهند

راز بقا: گوسفند یا قوچ مارکوپولو، که نادر و دارای شهرت جهانی است، در رشته‌کوه‌های ولایت واخان و اشکاشم ولایت بدخشان زندگی می‌کند.

به گزارش راز بقا؛ آهوی مارکوپولو، که به نام گوسفند مارکوپولو نیز شناخته می‌شود، ۱۶ تا ۱۸ سال عمر می‌کند و طول شاخ‌های آن تا دو متر نیز می‌رسد. این حیوان وحشی پس از سفر یک گردشگر ایتالیایی به نام مارکوپولو در سال ۱۲۶۹ میلادی به منطقه پامیر بدخشان، به این نام معروف شد.

زمانی که سیاح مارکوپولو به همراه پدر خود از چین به افغانستان آمد، در سال ۱۲۶۹ میلادی در مناطق پامیر با آهوی مارکوپولو برخورد کرد و آن را به نام خود ثبت کرد. از آن زمان به بعد، این حیوان به همین نام شهرت یافته است.

به گزارش راز بقا، گوسفند مارکوپولو یا (غرم پامیری) عمدتاً با اندازه بزرگ و شاخ‌های مارپیچ خود قابل تشخیص هستند. وضعیت حفاظتی آن‌ها «نزدیک به تهدید» است و تلاش‌هایی برای محافظت از تعداد آن‌ها و جلوگیری از شکار آن‌ها انجام شده است. همچنین پیشنهاد شده که تلاقی آن‌ها با گوسفندان اهلی می‌تواند مزایای کشاورزی داشته باشد.

وجه تمایز گوسفند مارکوپولو با سایر گونه قوچ‌ها و گوسفندان وحشی، شاخ‌های بلند و مارپیچی آن است که گاه فاصله دو سر شاخ‌ها به ۱۴۰ سانتیمتر می‌رسد.

گوسفند مارکوپولو با بلندترین شاخ ثبت شده در یک قوچ وحشی تا به حال که به طول ۱.۹ متر  و وزنی معادل ۲۷ کیلوگرم می‌رسید، بلندترین شاخ را در بین گوسفندان وحشی دارند.

شاخ‌های قوچ مارکوپولو از یک الگوی خاص پیچش پیروی می‌کنند بدین صورت که نوک شاخ بصورت کاملا افقی نسبت به سر رشد میکند ولی با وجود این، به ندرت شکسته می‌شوند.

شاخ‌های این گوسفند از دیرباز یک جاذبه محبوب برای شکارچیان بوده اند. شاخ‌ها ۱۵ تا ۲۰ روز پس از تولد شروع به رشد می‌کنند و رشد طولی آن‌ها در سال اول بارزتر است. رشد ضخامت در دو سال اول بیشتر قابل توجه است. بیشتر گوسفندهای مارکوپولو دارای دم گردی به اندازه ۶ تا ۱۰ سانتیمتر هستند، که به یک دسته موی بلند ختم می‌شود.

دم قوچ مارکوپولو کمی بلندتر و در حدود ۱۲ تا ۱۶ سانتیمتر است. قوچ‌های بالغ به طور متوسط ۱۲۶ کیلوگرم وزن دارند. قد قوچ‌ها در قسمت جدوگاه تقریباً به ۱۱۳ سانتیمتر و قد میش‌ها نیز تا ۱۰۰ سانتیمتر میرسد.

گوسفند‌ها در ماه دسامبر فحل می‌شوند. بارداری در حدود ۱۶۰ روز طول می‌کشد، و در هر زایمان تولد یک بره طبیعی و زایمان دوقلو تقریباً غیر معمول است. البته موردی گزارش شده است که یک میش در اسارت در یک بار زایمان پنج بره به دنیا آورده است و همان میش در دو سال بعد سه قلو به دنیا آورده است. قوچ مارکوپولو به طور متوسط ۱۳ سال عمر می‌کند. شاخ‌ها هر سال حلقه‌هایی ایجاد می‌کنند که سن حیوانات نر را از روی این حلقه‌ها می‌توان تعیین کرد. اما از آنجایی که ماده‌ها شاخ ندارند، تعیین سن آن‌ها دشوارتر است.

شکار گوسفند مارکوپولو

شکار گوسفند مارکوپولو اولین بار زمانی رایج شد که محمد ظاهر شاه، پادشاه افغانستان، یک قوچ را در دهه ۱۹۵۰ شکار کرد و کشت. او پس از آن اعلام کرد که دره‌ای که در آن شکار می‌کند، زیستگاه حفاظت شده گوسفندان به‌عنوان شکارگاه خانواده‌های سلطنتی افغان است. این وضعیت تا سال ۱۹۶۸ حاکم بود تا این که یک گردشگر آمریکایی اجازه یافت در این منطقه شکار کند. در سال ۲۰۰۸، تخمین زده شد که شکارچیان آمریکایی به طور متوسط بین ۲۰۰۰۰ تا ۲۵۰۰۰ دلار برای یک سفر شکار گوسفند مارکوپولو پرداخت کردند. یک مطالعه اخیر هزینه مجوز شکار را ۴۰۰۰۰ دلار نشان می‌دهد. 

در سال ۲۰۲۴، یک مرد آمریکایی به واردات غیرقانونی قطعات بدن گوسفند مارکوپولو برای ایجاد هیبرید‌های شبیه سازی شده اعتراف کرد. وی قصد داشت آن‌ها را به پارک‌های شکار خصوصی در تگزاس بفروشد. 

پارک ملی خنجراب اساساً برای محافظت از گوسفندان مارکوپولو (و همچنین پلنگ‌های برفی و بهارال) ساکن در این منطقه تأسیس شد. مرز‌های پارک توسط شالر در سال ۱۹۷۴ پس از یک بررسی میدانی کوتاه نقشه برداری شد. این پارک به طور رسمی در ۲۹ آوریل ۱۹۷۵ توسط نخست وزیر پاکستان ذوالفقار علی بوتو تأسیس شد. وی در آن زمان گفت: «این پارک باید به یک پارک مشهور جهانی تبدیل شود».