یک کشف باورنکردنی؛ انسان‌ها از کجا بوسیدن یکدیگر را آغاز کردند و دلیل آن چه بود؟

راز بقا: هیچ‌کس نمی‌داند چه زمانی بوسیدن در بین انسان‌ها پدید آمده است. اما این عمل، چه در قالب دوستی و چه در عشق، در تاریخ زندگی بشر همه‌جا به یک منظور نبوده است. امری که نشان می‌دهد ممکن است به جای غریزه، پای چیز دیگری در میان باشد.

هر جامعه‌ای قوانین فرهنگی خاص خودش را در مورد اینکه چه کسی می‌تواند ببوسد و این بوسه کجا، چه زمانی و چگونه باید انجام شود دیکته کرده است.

در روم باستان، انواع مختلف بوسه‌ها دارای اسامی منحصر به فرد با معانی متمایز بر اساس روابط بین افراد بودند. اسکولوم (گونه‌ای روی گونه)، بازیوم (بوسه‌ای بر لب‌ها بدون قصد جنسی) و ساویوم (برای بوسیدن عاشقانه) از انواع بوسه‌ها به شمار می‌رفتند.

بوسیدن انگشتر، دست یا پا برای نشان دادن احترام، همراه با بوسیدن در تشریفاتی و مذهبی همگی سابقه‌ای طولانی دارند. بوسه‌های سنتی مانند بوسه عروسی، بوسه تولد و بوسه به مناسبت سال نو نیز از جمله آداب و رسوم قدیمی جوامع هستند.

این آداب و رسوم بوسیدن می‌تواند در فرهنگ‌ها بسیار متفاوت باشد؛ در بخش‌هایی از اروپا دو بوسه گونه به گونه یک روبوسی استاندارد است. در حالی که در بخش‌های دیگر باید منتظر سه بوسه باشید و اگر به بلژیک سفر می‌کنید فقط یک بوسه دریافت خواهید کرد.

بوسه روشی همه‌کاره برای نشان دادن محبت، صمیمیت یا پیوند اجتماعی به شیوه‌ای معمول است، اما اینکه چگونه بوسیدن شروع شد بحثی است که ادامه دارد.

وقتی به دنبال موارد مشابه در دنیای حیوانات غیرانسانی می‌گردیم، یافتن رفتاری که با شکل و عملکرد بوسیدن انسان مطابقت داشته باشد، چالش‌برانگیز است.

بسیاری از حیوانات به نوعی پوزه‌هایشان را به هم می‌مالند، اما تنها غیرانسان‌هایی که هم را به شکل انسانی می‌بوسند نزدیک‌ترین عموزاده‌های تکاملی ما یعنی شامپانزه‌ها و بونوبو‌ها هستند.

ریشه بوسیدن

تیمی از محققان اکنون می‌گویند ریشه بوسه به رفتار‌های نظافتی در نخستی‌سانان اجداد ما بازمی‌گردد.

آدریانو لامیرا، نخستی‌شناس در دانشگاه وارویک بریتانیا که هدایت این مطالعه را بر عهده داشت می‌گوید بوسیدن بخشی از آداب یک جلسه نظافت معمولی در اجداد ما بوده است.

وقتی پستانداران در حال نظافت پوست مرده یا یک انگل روی پوست همنوع خود هستند به جلو حرکت می‌کنند و با لب‌های خود به پوست جفت خود می‌چسبند و با محبت مشکل را از بین می‌برند.

هر چند نیاز به تمیز کردن جفت با گذشت زمان کمتر شد، با این حال احساس خوشایند جدا شدن لب‌ها از پوست هرگز از بین نرفت.

بر اساس یافته‌های این مطالعه، عمل نهایی نظافت در نخستی‌سانان شامل لب‌های بیرون‌زده و مکش اندک برای از بین بردن زباله‌ها یا انگل‌ها در جفت دارد. این عمل، که محققان آن را «فرضیه بوسه نهایی تیمارگر» می‌نامند، مشابه عمل بوسیدن در انسان مدرن است.

دکتر لامیرا می‌نویسد: «شیوه رعایت مشترک نظافت در طول تکامل انسان به دلیل از دست دادن مو به تدریج از بین رفته، اما به نظر می‌رسد مرحله نهایی حالت بوسیدن حفظ شده و در نهایت در قالب پیام‌رسانی و تقویت پیوند‌های اجتماعی و خویشاوندی به عنوان تنها اثر از یک رفتار باستانی منتقل شده است.»

در مقایسه با سایر نخستی‌ها، انسان‌ها ۸۹ درصد کمتر از آنچه انتظار می‌رود زمان را صرف نظافت یکدیگر می‌کنند. این امر منطقی محسوب می‌شود، چرا که ما همچون خویشاوندان تکاملی‌مان مو نداریم و همینطور وسایل دیگری برای حمام کردن و تمیز کردن خود داریم که نیازی به نفر دوم ندارد.

پژوهشگران می‌گویند فرضیه بجا ماندن عمل بوسه از کل تشریفات نظافتی نخستی‌سانان قطعی نیست، اما محتمل‌ترین توضیحی است که می‌تواند برای این عمل در انسان‌ها وجود داشته باشد.

نتایج مطالعات تازه در نشریه علمی «انسان‌شناسی تکاملی» منتشر شده است.