












راز بقا: ایران با داشتن کوهستانها، جنگلها و مناطق نیمهگرمسیری، میزبان دو گونه اصلی از خانواده خرسهاست: خرس قهوهای اوراسیایی و خرس سیاه آسیایی. این مقاله از راز بقا بهصورت علمی و دقیق، وزن این گونهها و تفاوتهای زیستی آنها را بررسی میکند. دانستن وزن تقریبی خرسها، در مدیریت زیستگاه و برنامههای حفاظتی نقش اساسی دارد.
به گزارش راز بقا، خرس قهوهای (Ursus arctos) بزرگترین گوشتخوار ایران بهشمار میرود و در مناطق شمالی و غربی کشور پراکندگی دارد. استانهایی مانند گلستان، گیلان، مازندران، کردستان، کرمانشاه و کهگیلویه و بویراحمد، مهمترین زیستگاههای خرس قهوهای در ایران هستند.
نرهای بالغ: بین ۱۳۰ تا ۲۴۰ کیلوگرم
مادههای بالغ: بین ۸۰ تا ۱۲۰ کیلوگرم
موارد استثنایی: تا ۲۸۰ کیلوگرم نیز گزارش شده
تولهخرسها: حدود ۴۰۰ تا ۶۰۰ گرم هنگام تولد
فاکتورهایی مانند فصل (بهویژه پاییز)، سن، جنسیت، نوع تغذیه و وضعیت ژنتیکی در تعیین وزن نهایی خرس قهوهای مؤثر هستند. رژیم غذایی این گونه بسیار متنوع است و شامل میوهها، دانهها، حشرات، ریشهها، لاشهها و گاهی شکار زنده میشود.
برای مطالعه بیشتر بخوانید:
چرا خرسهای قطبی سفید نیستند؟ خرس قطبی واقعا چه رنگی است؟
گربهخرس؛ جد بزرگ خرسهای پاندا که گیاهخوار شد و از بین رفت!
خرس سیاه آسیایی (Ursus thibetanus) که به نامهای خرس یقهدار یا خرس ماهدار هم شناخته میشود، گونهای کمیاب و در معرض خطر در ایران است. این خرس بیشتر در جنوبشرق کشور، بهویژه مناطق مرزی استان سیستان و بلوچستان، حضور دارد.
نرهای بالغ: بین ۹۰ تا ۱۴۰ کیلوگرم
مادههای بالغ: بین ۶۰ تا ۹۰ کیلوگرم
موارد استثنایی: تا ۱۸۰ کیلوگرم در برخی نمونهها
این گونه اغلب گیاهخوار است و رژیم غذایی آن شامل میوه، برگ، دانه، عسل، حشرات و گاهی پرندگان است. وزن کمتر خرس سیاه نسبت به خرس قهوهای، عمدتاً بهدلیل زیستگاه خشکتر، منابع غذایی محدودتر و فشار انسانی بیشتر است.
برخی منابع غیرعلمی، بهاشتباه از حضور خرس گریزلی یا گونههای دیگر خرس در ایران یاد کردهاند. اما طبق گزارشهای علمی معتبر و منابع جانورشناسی، در ایران فقط دو گونه خرس قهوهای و خرس سیاه آسیایی وجود دارند. هیچ مدرک معتبری درباره حضور گونههای دیگر مانند گریزلی یا خرس قطبی در ایران وجود ندارد.
بر اساس دادههای علمی و مشاهدههای میدانی، خرس قهوهای سنگینترین و فراوانترین گونه خرس در ایران است، در حالی که خرس سیاه آسیایی با جثهای کوچکتر، در مناطق محدودتری حضور دارد و نیازمند حفاظت ویژه است.