فُک فیلی جنوبی؛ موجودی عجیب که ۶ متر طول و ۴۰۰۰ کیلو وزن دارد و پادشاه جنوب جهان است

راز بقا: Mirounga leonina یا همان فُک فیلی جنوبی، بزرگ‌ترین گونه‌ی فُک در جهان است و یکی از شگفت‌انگیزترین پستانداران دریایی در اقیانوس جنوبی به شمار می‌رود. این موجود با جثه‌ی عظیم، رفتار اجتماعی منحصر‌به‌فرد و توانایی‌های خارق‌العاده در شیرجه‌زنی، نمونه‌ای بی‌نظیر از سازگاری با محیط محسوب می‌شود.

رده‌بندی و نام‌گذاری فُک فیلی جنوبی

به گزارش راز بقا، فُک فیلی جنوبی عضو خانواده‌ی Phocidae (فُک‌های واقعی) است. نام Mirounga از واژه‌ای بومی در استرالیا به معنی فُک گرفته شده و leonina به معنی شبیه شیر است؛ اشاره به صدای غرّش بلند و جثه‌ی غول‌پیکر نر‌ها دارد.

این گونه نسبت نزدیکی با فُک فیلی شمالی (Mirounga angustirostris) دارد، اما بزرگ‌تر است و در نیم‌کره‌ی جنوبی زندگی می‌کند.

ویژگی‌های ظاهری فُک فیلی جنوبی

فُک‌های فیلی جنوبی جثه‌ای بسیار بزرگ دارند. نر‌ها می‌توانند تا ۶ متر طول داشته باشند و وزن آنها به بیش از ۴۰۰۰ کیلوگرم برسد. ماده‌ها بسیار کوچک‌ترند و معمولاً حدود ۳ متر طول دارند و بین ۴۰۰ تا ۹۰۰ کیلوگرم وزن دارند.

ویژگی بارز نرها، بینی بزرگ و خرطوم‌مانند آنهاست که شبیه خرطوم فیلی است و در فصل جفت‌گیری برای تولید صدا‌های بلند و ترساندن رقبا و جذب ماده‌ها به کار می‌رود.

زیستگاه و پراکندگی فُک فیلی جنوبی

فُک فیلی های جنوبی در مناطق زیرقطبی و قطب جنوب یافت می‌شوند؛ از جمله در جزایری مانند جورجیای جنوبی، مک‌کوآری و کرگولن. آنها بیشتر عمر خود را در دریا می‌گذرانند و تنها برای جفت‌گیری و پوست‌اندازی به خشکی می‌آیند.

این جانوران بسیار مهاجر هستند و هزاران کیلومتر بین محل‌های تغذیه در اقیانوس جنوبی و سواحل زادآوری‌شان سفر می‌کنند.

تغذیه و شکار فُک فیلی جنوبی

این فُک‌ها گوشت‌خوار هستند و عمدتاً از ماهی و ماهی مرکب تغذیه می‌کنند. به گزارش راز بقا آنها شکارچیان اعماق دریا هستند و توانایی دارند تا عمق بیش از ۲۰۰۰ متر شیرجه بزنند و تا ۲ ساعت زیر آب بمانند.

رژیم غذایی آنها بسته به منطقه و فصل متفاوت است، اما ماهی مرکب بخش اصلی غذای آنها را تشکیل می‌دهد. با وجود جثه‌ی سنگین، آنها در آب بسیار چابک و سریع هستند.

برای مطالعه بیش‌تر بخوانید:

فُک پلنگی؛ بی‌رحم‌ترین جانور جهان با ۶۰۰ کیلو وزن که آواز‌های آخرالزمانی سر می‌دهد!

فُک خزری؛ فُکی با درازترین سبیل دنیا ساکن آشوراده که هلندی‌ها برای نجاتش آمده‌اند

تولیدمثل و رفتار اجتماعی فُک فیلی جنوبی

فصل تولیدمثل آنها بین سپتامبر تا نوامبر است. نر‌ها زودتر از ماده‌ها به سواحل می‌رسند و با نبرد‌های شدید برای تسلط بر گروهی از ماده‌ها رقابت می‌کنند. نر‌های غالب که به آنها سلطان ساحل می‌گویند، ممکن است دسترسی به بیش از ۵۰ ماده داشته باشند.

ماده‌ها معمولاً یک توله به دنیا می‌آورند و حدود سه هفته با شیری بسیار چرب به آن غذا می‌دهند. در این مدت، مادر و توله هیچ‌کدام تغذیه نمی‌کنند. پس از شیرگیری، مادر با نر جفت‌گیری می‌کند و به دریا بازمی‌گردد.

پوست‌اندازی و بازگشت به خشکی فُک فیلی جنوبی

پس از فصل جفت‌گیری، آنها دوباره به دریا می‌روند، اما چند ماه بعد برای پوست‌اندازی به خشکی بازمی‌گردند. برخلاف بسیاری از پستانداران که به‌تدریج پوست می‌اندازند، فُک فیلی ها دچار پوست‌اندازی کامل و ناگهانی می‌شوند که طی چند هفته پوست و موی خود را یک‌باره از دست می‌دهند.

این فرایند بسیار انرژی‌بر است و فُک باید بدون غذا روی خشکی استراحت کند تا پوست‌اندازی‌اش کامل شود.

سازگاری با زندگی دریایی فُک فیلی جنوبی

فُک فیلی جنوبی دارای سازگاری‌های فوق‌العاده‌ای برای زندگی در اقیانوس سرد و عمیق است:

لایه‌ی ضخیم چربی برای عایق گرمایی و ذخیره انرژی.

چشمان بزرگ برای دید در اعماق تاریک دریا.

ماهیچه‌های غنی از میوگلوبین برای ذخیره‌ی اکسیژن.

توانایی کاهش ضربان قلب برای صرفه‌جویی در مصرف اکسیژن.

این ویژگی‌ها آنها را به یکی از موفق‌ترین شکارچیان دریای عمیق تبدیل کرده است.

وضعیت حفاظتی فُک فیلی جنوبی

در گذشته، فُک‌های فیلی به‌شدت برای روغن چربی بدنشان شکار می‌شدند و جمعیت آنها کاهش یافت. اما با پایان شکار و اجرای قوانین حفاظتی، جمعیتشان تا حدود زیادی بازیابی شده است.

امروزه Mirounga leonina در فهرست گونه‌های کم‌خطر (Least Concern) اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) قرار دارد. با این حال، آنها همچنان در معرض تغییرات اقلیمی، زباله‌های دریایی و تور‌های ماهیگیری هستند.

فُک فیلی جنوبی نمادی از سازگاری و بقا در شرایط سخت اقیانوس است. به گزارش راز بقا از اندازه‌ی غول‌پیکر گرفته تا شیرجه‌زنی در اعماق و ساختار اجتماعی منحصر‌به‌فرد، Mirounga leonina یکی از شگفتی‌های دنیای جانوران دریایی است. مطالعه بر روی این موجودات به ما کمک می‌کند تا وضعیت اقیانوس‌ها و تغییرات زیست‌محیطی را بهتر درک کنیم.