ملخ سمی رنگین‌کمانی؛ زیباترین و سمی‌ترین ملخ‌ جهان که شکارچیان خود را می‌کُشد!

راز بقا: ملخ سمی رنگین‌کمانی (Rainbow Milkweed Locust) یا همان Phymateus saxosus یکی از شگفت‌انگیزترین و چشمگیرترین گونه‌های ملخ در جهان است. 

به گزارش راز بقا، این حشره که به دلیل رنگ‌آمیزی درخشان و قدرت سمی بالایش شناخته می‌شود، به خانواده Pyrgomorphidae تعلق دارد و بومی مناطق مختلفی از آفریقای سیاه است. برخلاف اغلب ملخ‌ها که بی‌خطر هستند، Phymateus saxosus با بهره‌گیری از مکانیزم دفاعی سمی، جایگاه ویژه‌ای در زیست‌شناسی و بوم‌شناسی دارد. 

تاریخچه و کشف این ملخ خاص

به گزارش راز بقا، گونه Phymateus saxosus برای نخستین بار در قرن نوزدهم و هم‌زمان با اوج‌گیری اکتشافات زیستی در آفریقا توسط دانشمندان توصیف شد. پژوهشگران هنگام مطالعه روی جمعیت‌های ملخ در کشورهایی، چون ماداگاسکار، آفریقای جنوبی و زیمبابوه، با حشراتی روبه‌رو شدند که اندازه‌ای بزرگ، رفتاری آهسته و رنگ‌هایی بسیار پررنگ و متنوع داشتند. 

برای مطالعه بیشتر بخوانید:

زنبور عسل آفریقایی؛ وحشی‌ترین زنبور عسل جهان مشهور به زنبور قاتل که به وسیله انسان به وجود آمد

کرم استخوان‌جمع‌کن؛ کرم بسیار نادر، تهاجمی و آدم‌خوار که با جنازه قربانیانش استتار می‌کند!

این ویژگی‌ها باعث شد بررسی‌های بیشتری صورت گیرد و دانشمندان دریافتند که این ملخ‌ها توانایی جذب و ذخیره سموم گیاهی را در بدن خود دارند. از آن زمان، Phymateus saxosus به نمونه‌ای کلاسیک در مبحث «هشدار رنگی» (aposematism) و دفاع شیمیایی در حشرات تبدیل شده است. 

برخلاف ملخ‌های مهاجم که به شکل گله‌ای حرکت می‌کنند، این گونه ساکن و منزوی است، اما سمی بودنش آن را به موضوعی جذاب برای پژوهشگران تبدیل کرده است. 

ویژگی‌های ظاهری و مکانیزم‌های دفاعی

به گزارش راز بقا، چشمگیرترین ویژگی این ملخ، رنگ‌آمیزی بدن آن است. ترکیبی از زرد، قرمز و مشکی که به‌عنوان هشداری روشن برای شکارچیان عمل می‌کند. این ملخ‌ها از گیاهانی تغذیه می‌کنند که حاوی ترکیبات سمی مانند گلیکوزید‌های قلبی هستند، و این سموم را در بدن خود ذخیره می‌کنند.

روش‌های دفاعی آن عبارت‌اند از:

ترشح ماده سمی: در هنگام احساس خطر، مایعی بدبو و تحریک‌کننده از مفاصل پا یا دهانش ترشح می‌کند.

نمایش هشداردهنده: با باز کردن بال‌های رنگی‌اش، شکارچی را می‌ترساند.

مرگبار بودن برای شکارچی: حیواناتی که آن را بخورند ممکن است دچار تهوع، تشنج یا حتی مرگ شوند. 

طول بدن این ملخ بالغ می‌تواند به ۱۰ سانتی‌متر برسد که در بین ملخ‌ها اندازه‌ای بزرگ محسوب می‌شود. با این حال، پروازگر قدرتمندی نیست و بیشتر در یک منطقه باقی می‌ماند. 

زیستگاه و نقش اکولوژیکی

به گزارش راز بقا، زیستگاه اصلی Phymateus saxosus کشور‌های جنوب قاره آفریقا مانند ماداگاسکار، نامیبیا، موزامبیک و آفریقای جنوبی است. این ملخ مناطق خشک و نیمه‌خشک را ترجیح می‌دهد؛ جایی که گیاهان سمی برای تغذیه‌اش به‌وفور یافت می‌شوند. گرچه تهدیدی برای کشاورزی محسوب نمی‌شود، اما حضورش نشانه‌ای از سلامت تنوع گیاهی منطقه است. 

از نظر اکولوژیک، این حشره هم شکارچی گیاهان سمی است و هم بازدارنده شکارچیان طبیعی. همین ویژگی آن را به نمونه‌ای مهم در مطالعات زیست‌محیطی و تکاملی تبدیل کرده است.