












راز بقا: تپه چمن لیلان، یکی از مهمترین محوطههای باستانی شمالغرب ایران است که در جنوب شرقی دریاچه ارومیه و در جنوبیترین نقطه استان آذربایجان شرقی قرار دارد. این تپه تاریخی در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۷۹ با شماره ۳۰۸۹ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده و در سالهای اخیر، بهواسطه کاوشهای باستانشناسی، بار دیگر در کانون توجه پژوهشگران قرار گرفته است.
به گزارش راز بقا، دشت لیلان، واقع در بخش لیلان، یکی از مناطق کلیدی برای مطالعه دوره نوسنگی و دوران مسوسنگ در شمالغرب ایران است. به گفته سرپرست هیأت باستانشناسی منطقه، با وجود ابهامات فراوان درباره قدمت فرهنگی این منطقه، مطالعات جدید با هدف بازنگری در گاهنگاری نوسنگی، تعیین محدوده دقیق محوطه، و بررسی ارتباطات فرهنگی و تجاری آن با مناطق همجوار آغاز شد.
او تأکید میکند که محوطههایی، چون تپه چمن و تپه اللهقلی تپهسی، به دلیل نقش کلیدیشان در زنجیره فرهنگی نوسنگی، نیازمند حفاظت جدی و مستندنگاری دقیق هستند.
به گزارش راز بقا، در جریان گمانهزنیهای انجامشده، ۱۳ گمانه جهت تعیین عرصه و حریم تپه چمن ایجاد شد که نتایج آن بسیار ارزشمند بود. از میان یافتهها، سفالهایی بهدست آمد که قدمتشان حدود ۷۰۰۰ سال پیش از میلاد تخمین زده میشود؛ یعنی نزدیک به ۹۰۰۰ سال پیش. این موضوع نشان میدهد که این منطقه از همان ابتدای دوران نوسنگی محل استقرار جوامع انسانی بوده و حداقل به مدت یک هزاره بهصورت مستمر مورد سکونت بوده است.
برای مطالعه بیشتر بخوانید:
گنج دهنو؛ گورستان باستانی ۳۵۰۰ ساله یاسوج که یکی از پنج گنج بزرگ ایران است و به صورت اتفاقی کشف شد
به گزارش راز بقا، علاوه بر فلز مس، در کاوشهای تپه چمن لیلان، اشیای دیگری نیز کشف شدهاند که شامل زیورآلات سنگی، گچی، ابزارآلات باستانی و آثار سفالی متعلق به دوره نوسنگی هستند. این یافتهها نشاندهنده وجود یک جامعه پیشرفته با ساختار اجتماعی و فرهنگی پیچیده در این منطقه است. همچنین، کشف این اشیا، اطلاعات ارزشمندی درباره روابط تجاری و فرهنگی جوامع نوسنگی با مناطق همجوار مانند شرق آناتولی، شمال بینالنهرین و قفقاز جنوبی فراهم میکند.
به گزارش راز بقا، کشفیات فصل نخست کاوشها در تپه اللهقلی نشان داد که این منطقه به همراه تپه چمن لیلان، از قدیمیترین روستاهای نوسنگی ایران هستند. تپه اللهقلی، وسعتی حدود ۴ هکتار و ۹ متر نهشته فرهنگی متعلق به نوسنگی دارد. این ویژگیها، آن را به یکی از بزرگترین سکونتگاههای آغازین در غرب آسیا و شمالغرب ایران تبدیل کرده است.
مطالعات گمانهزنی در تپه چمن باعث شد وسعت واقعی محوطه از حدود ۳۰۰۰ متر مربع به بیش از ۱۵۰۰۰ متر مربع (حدود ۱.۵ هکتار) افزایش یابد. بر این اساس، اقداماتی برای جلوگیری از تجاوز زمینداران محلی به عرصه تاریخی آغاز شده و امید میرود نقشه نهایی تعیین عرصه و حریم، پس از تصویب، به مالکان ابلاغ شود.