












راز بقا: در میان گنجینههای ارزشمند تمدنهای کهن ایران، گنج ارجان یکی از اسرارآمیزترین و باارزشترین یافتههای باستانشناسی کشور به شمار میرود. این گنج در سال ۱۳۶۱ خورشیدی در نزدیکی شهرستان بهبهان و در منطقهای باستانی به نام ارجان کشف شد. کشفی که نهتنها نوری بر تمدن ایلامی انداخت، بلکه ایران را در ردیف کشورهای دارنده گنجینههای باستانی بینظیر قرار داد.
به گزارش راز بقا، ماجرای کشف این گنجینه از آنجایی آغاز شد که در جریان پروژه ساخت سد مارون، یک گور باستانی مربوط به حدود قرن هشتم پیش از میلاد بهصورت کاملاً تصادفی کشف شد. با ورود باستانشناسان، مشخص شد که این محل متعلق به فردی بلندپایه در تمدن ایلامی بوده است. آنچه در این آرامگاه پیدا شد، مجموعهای بینظیر از اشیای طلایی، برنزی و سفالی بود که امروزه بهعنوان گنج ارجان شناخته میشود.
گنج ارجان شامل مجموعهای بسیار متنوع و چشمگیر از آثار باستانی بود که هرکدام دنیایی از اطلاعات درباره زندگی، آیینها و فرهنگ مردم ایلامی در خود دارند. از جمله مهمترین اشیایی که در این گنجینه پیدا شد میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
تابوتی برنزی که بدن صاحب گور در آن قرار داشته و نقشها و کندهکاریهای مذهبی و آیینی روی آن دیده میشود.
جامها و کاسههای طلایی و نقرهای با تزئینات هندسی و نمادهای مقدس.
حلقههایی بزرگ از جنس طلا و نقره که احتمالاً نماد قدرت یا آیینی خاص بودهاند.
چرخ بزرگ برنزی با هشت پره که پژوهشگران آن را مرتبط با آیینهای خورشیدی و نجومی دانستهاند.
زنگهای مفرغی که احتمالاً در مراسمهای مذهبی یا تشریفاتی کاربرد داشتهاند.
سکهها، ابزارها، تندیسهای کوچک و بقایای پارچه و چرم نیز از جمله یافتههای دیگر این گور بودند.
گنج ارجان نهفقط از نظر مادی، بلکه از نظر اطلاعات تاریخی و فرهنگی بسیار حائز اهمیت است. این گنجینه نشان میدهد که ایلامیها تمدنی پیشرفته، مذهبی و دارای نظام طبقاتی مشخصی داشتند. وجود اشیای تزئینی و آیینی در کنار جسد، نشان از باور به زندگی پس از مرگ و انجام مراسم تدفین با شکوه در میان طبقه اشرافی این تمدن دارد.
برای مطالعه بیشتر بخوانید:
راز گنج پنهان پاسارگاد؛ اشیای طلایی و اسرار آرامگاه کوروش که تاریخ را به لرزه انداختند
گنج نمرود؛ بزرگترین گنج عراق که جهان را شگفتزده کرد و در جنگ عراق و آمریکا ناپدید شد
همچنین، وجود چرخ خورشیدی در این گور، محققان را به بررسی باورهای نجومی و ارتباط آن با آیینهای مذهبی ایلامیها سوق داده است. به گزارش راز بقا سبک هنر بهکاررفته در این اشیا نیز تأثیرات بینالنهرینی و بومی را در هم آمیخته و سبک هنری خاصی را در جنوب غربی ایران نشان میدهد.
امروزه اکثر اشیای گنج ارجان در موزه ملی ایران در تهران نگهداری میشوند. برخی از این آثار نیز در نمایشگاههای بینالمللی به نمایش درآمدهاند و توجه باستانشناسان و هنردوستان سراسر جهان را به خود جلب کردهاند.
گنج ارجان نهفقط مجموعهای از اشیای گرانبها، بلکه سندی زنده از تمدنی غنی، باورهایی عمیق و هنری بینظیر است. کشف این گنجینه کمک بزرگی به شناخت بهتر دوران ایلامی و تمدنهای کهن جنوب غربی ایران کرده است. حفظ و معرفی چنین گنجهایی میتواند نقش مهمی در افزایش آگاهی تاریخی و فرهنگی نسلهای آینده داشته باشد.