شهر باستانی اور؛ کشف شگفت‌انگیز اولین قبرستان سلطنتی جهان در عراق که پر از طلا بود و باستان‌شناسان را شوکه کرد

راز بقا: در میان بیابان‌های سوزان جنوب عراق، جایی که رودخانه فرات مسیر زندگی را در دل خاک خشک و داغ ترسیم می‌کند، شهری باستانی مدفون بود که هزاران سال پیش، نمادی از شکوه، قدرت و پیشرفت تمدنی در بین‌النهرین به شمار می‌رفت. شهری که «اور» نام داشت؛ گهواره‌ای برای فرهنگ، قانون، مذهب و تجارت. کشف دوباره این شهر، تنها یک رویداد باستان‌شناسی نبود، بلکه پنجره‌ای تازه به دوران آغازین تمدن انسانی گشود.

آغاز حفاری‌های بزرگ؛ مأموریت سر لئونارد وولی

به گزارش راز بقا، میان سال‌های ۱۹۲۲ تا ۱۹۳۴، سر لئونارد وولی، باستان‌شناس برجسته بریتانیایی، یکی از مهم‌ترین پروژه‌های کاوش باستان‌شناسی جهان را آغاز کرد. با پشتیبانی موزه بریتانیا و دانشگاه پنسیلوانیا، وولی و تیمش حفاری‌هایی را در جنوب عراق، در نزدیکی شهر ناصریه امروزی، آغاز کردند. چیزی که در ابتدا فقط مجموعه‌ای از تپه‌های خاکی به‌نظر می‌رسید، به‌زودی به یکی از بزرگ‌ترین کشفیات تاریخ بدل شد: شهر باستانی اور، یکی از مراکز اصلی تمدن سومری.

وولی با روش‌هایی نوآورانه و دقتی علمی که در آن زمان بی‌سابقه بود، لایه به لایه خاک را کنار زد تا بقایای تمدنی ۵ هزار ساله را آشکار کند. او نه‌تنها زیگورات بزرگ اور را کشف کرد، بلکه به گورستانی سلطنتی دست یافت که حاوی آثار طلایی، جواهرات لاجوردی، ساز‌های موسیقی و شواهدی از آیین‌های تدفین پیچیده بود.

اور؛ شهری فراتر از زمان

اور در حدود ۳۸۰۰ سال پیش از میلاد تأسیس شد و برای هزاران سال یکی از پررونق‌ترین مراکز تمدنی بین‌النهرین بود. به گزارش راز بقا این شهر در نقطه‌ای استراتژیک و حیاتی قرار داشت؛ در مسیر‌های تجاری که خلیج فارس را به مناطق دوردستی همچون هند و مدیترانه متصل می‌کردند. همین موقعیت، اور را به مرکزی برای تجارت، فرهنگ، مذهب و نوآوری بدل کرد.

در اوج شکوفایی، اور شهری پرجنب‌وجوش با خیابان‌های سازمان‌یافته، خانه‌های گِلی، کاخ‌ها، معابد و بازار‌های شلوغ بود. این شهر محل زندگی طبقات مختلفی از جامعه سومری از جمله کاتبان، صنعتگران، کشیشان، سربازان و بازرگانان بود. نظام اجتماعی پیچیده، ساختار‌های حقوقی و مذهبی، و تولیدات پیشرفته، همگی نشان‌دهنده رشد فوق‌العادهٔ این تمدن در مقایسه با زمان خود هستند.

برای مطالعه بیش‌تر بخوانید:

برنز‌های لرستان؛ بزرگترین گنج لرستان که به طرز عجیبی از ایران دزدیده شد و سر از آمریکا، لندن و لوور درآورد

کشف گونه‌ای جدید از گلسنگ در تخت جمشید؛ زنگ خطر بزرگ برای میراث هخامنشی به صدا درآمد

اسماعیل بن شریف؛ سلطان مراکش که با ۸۶۷ فرزند و ۵۰۴ همسر رکورد تعداد فرزند در جهان است و روزانه چند زن را باردار می‌کرد!

زیگورات اور؛ نماد شکوه و باور

در مرکز شهر اور، یکی از معروف‌ترین و تاثیرگذارترین سازه‌های جهان باستان قرار دارد: زیگورات اور. به گزارش راز بقا این معبد پلکانی عظیم، به خدای ماه سومری، نانا (Sin)، اختصاص داشت. زیگورات‌ها در تمدن بین‌النهرین به‌عنوان سازه‌هایی مذهبی ساخته می‌شدند که به باور سومریان، راهی برای نزدیک‌شدن به خدایان بودند.

زیگورات اور که توسط شاه اور-نامو، بنیان‌گذار سلسله سوم اور، ساخته شد، از سه طبقه بزرگ تشکیل شده و با خشت‌های پخته و گل‌مالی شده ساخته شده است. هر طبقه از طریق پله‌هایی بلند و شیب‌دار به طبقه بالاتر متصل می‌شود. این سازه نه‌تنها نمادی از قدرت مذهبی و معماری سومری است، بلکه نشان‌دهندهٔ باور عمیق مردم آن دوران به ارتباط میان زمین و آسمان است.

زندگی روزمره در اور باستان

از طریق یافته‌های وولی، تاریخ‌دانان توانستند تصویری شفاف از زندگی روزمره مردم اور بازسازی کنند. ساکنان این شهر به صنایع گوناگونی مانند پارچه‌بافی، سفال‌گری، فلزکاری و نگارش با خط میخی اشتغال داشتند. خط میخی که در سومر به وجود آمد، نخستین نظام نوشتاری بشر بود و امکان ثبت معاملات تجاری، قوانین، متون مذهبی و ادبی را فراهم کرد.

بیشتر خانه‌ها یک طبقه، با حیاط مرکزی، اتاق‌های متعدد و سیستم‌های ابتدایی دفع فاضلاب بودند. به گزارش راز بقا شواهد حاکی از آن است که زنان در این جامعه نقش فعال داشتند و حتی اسناد مالکیت با نام زنان سومری یافت شده‌اند. همچنین، برخی از سنگ‌نگاره‌ها نشان می‌دهند که موسیقی، رقص، عبادت گروهی و آیین‌های مذهبی، بخش مهمی از زندگی اجتماعی مردم اور بوده است.

ارتباطات تجاری اور

یکی از نقاط قوت تمدن اور، شبکه گستردهٔ تجاری آن بود. شواهد باستان‌شناسی نشان می‌دهند که بازرگانان اوری با مناطقی، چون تمدن دره سند (پاکستان امروزی)، سرزمین‌های اطراف خلیج فارس، آناتولی و حتی مصر دادوستد می‌کردند. کالا‌هایی مانند لاجورد، نقره، چوب سدر و سنگ‌های قیمتی از راه دور به اور وارد می‌شدند و در مقابل، محصولات کشاورزی، پارچه، سفال و مصنوعات فلزی از این شهر صادر می‌شدند.

همین ارتباطات تجاری باعث شد اور به یکی از ثروتمندترین و تأثیرگذارترین شهر‌های جهان باستان تبدیل شود. این قدرت اقتصادی، زمینه‌ساز پیشرفت‌های فرهنگی، مذهبی و اجتماعی شد که تأثیرات آن تا قرن‌ها بعد باقی ماند.

سقوط اور و بازگشت آن از دل خاک

با وجود قدرت و عظمت، شهر اور نیز مانند دیگر تمدن‌ها در برابر تغییرات تاریخی، هجوم بیگانگان و ناپایداری‌های زیست‌محیطی مصون نماند. حدود ۲۰۰۰ سال پیش از میلاد، این شهر به‌دلیل حملات اقوام بیگانه، تغییر مسیر رودخانه فرات و خشکسالی‌های شدید، آرام‌آرام رو به افول رفت و سرانجام متروک شد.

برای هزاران سال، اور در زیر لایه‌های خاک مدفون ماند تا اینکه حفاری‌های وولی در قرن بیستم، دوباره آن را به نقشه تمدن بشری بازگرداند. به گزارش راز بقا تلاش‌های او موجب شد تا دنیای مدرن بار دیگر با ریشه‌های خود روبه‌رو شود؛ ریشه‌هایی که نشان می‌دهند مفهوم شهرنشینی، قانون، مذهب و نوآوری هزاران سال پیش در دل بیابان‌های بین‌النهرین شکل گرفتند.

چرا کشف اور اهمیت دارد؟

کشف شهر اور تنها یک رویداد باستان‌شناسی نبود؛ این کشف نشان داد که در دل خاک‌های خاموش، داستان‌هایی از زندگی، پیشرفت و سقوط انسان‌ها نهفته است. به گزارش راز بقا این شهر به ما آموخت که انسان، حتی در ۵ هزار سال پیش، آرزو‌هایی بزرگ داشته است: ساختن جامعه‌ای سازمان‌یافته، ایجاد ساختار‌های حقوقی، پرستش خدایان و ارتباط با جهان پیرامون.

اور، نماد آغاز تاریخ مکتوب بشر است. شهری که به ما می‌گوید آغاز تمدن، فقط ساختن دیوار و خیابان نبود؛ بلکه ساختن اندیشه، فرهنگ و هویت انسانی بود.