جبیر؛ غزال‌های آرام، زیبا و کمیاب جزیره لاوان و هنگام که مروارید خشکی‌های خلیج فارس هستند
جبیر‌های جزیره لاوان و هنگام (Gazella bennettii) با زیست در سکوت و آرامش جزایر جنوبی ایران، نماد حیات‌وحش بکر کشورند. در این مقاله با ویژگی‌ها، تهدید‌ها و اهمیت اکولوژیکی این غزال‌های بیابانی بیشتر آشنا شوید.
راز بقا: در جنوب ایران، جایی در دل آب‌های نیلگون خلیج‌فارس، جزایری وجود دارند که نه‌تنها به‌خاطر زیبایی طبیعی و آب‌های شفاف‌شان معروف‌اند، بلکه زیستگاه جانوری بسیار ارزشمندی هم در دل خود دارند؛ یکی از این جواهرات طبیعی، جبیر‌های جزیره لاوان و هنگام هستند. جبیر که نوعی آهو بومی مناطق گرم و خشک ایران است، در این جزایر شرایط خاص و کم‌نظیری برای زندگی پیدا کرده که آن را به موضوعی جذاب برای علاقه‌مندان به حیات‌وحش و طبیعت ایران تبدیل کرده است.
جبیر چیست؟
به گزارش راز بقا، جبیر (با نام علمی Gazella bennettii) یکی از گونه‌های ظریف و دوست‌داشتنی آهو در ایران به حساب می‌آید. این جانور به‌خاطر جثه کوچک‌تر، پا‌های بلند و باریک، رنگ نخودی مایل به زرد و شاخ‌های خمیده‌اش معروف است. شاخ‌ها در نر‌ها رشد می‌کند و حالت قوس‌دار دارند، اما ماده‌ها معمولاً بدون شاخ یا با شاخ‌های بسیار کوچکند.
جبیر برخلاف برخی آهو‌ها که در دشت‌های وسیع شمال و غرب کشور دیده می‌شوند، بیشتر در مناطق خشک و نیمه‌خشک جنوب و جنوب‌شرقی ایران زندگی می‌کند. این جانور سریع و محتاط، در صورت احساس خطر به‌سرعت از محل دور می‌شود.
جزیره لاوان؛ پناهگاهی امن برای جبیر‌ها
جزیره لاوان یکی از بزرگ‌ترین جزایر خلیج فارس است که در استان هرمزگان قرار دارد. به گزارش راز بقا برخلاف برخی دیگر از جزایر که بیشتر جنبه توریستی دارند، لاوان به‌دلیل محدودیت دسترسی و حضور کمتر انسان، به زیستگاه امنی برای جبیر‌ها تبدیل شده است.
در لاوان، جبیر‌ها بدون تهدیدات انسانی مثل شکار، تله‌گذاری، یا ورود خودرو‌های بیابانی، در آرامش کامل زندگی می‌کنند. این آرامش باعث شده تا رفتار‌های طبیعی آنها بیشتر مشاهده شود و گونه‌شناسان بهتر بتوانند این جانور ارزشمند را مطالعه کنند.
جالب است بدانید جبیر‌های لاوان با جمعیتی نسبتاً ثابت، به‌صورت طبیعی در سطح جزیره پراکنده‌اند و با تغذیه از گیاهان بومی مانند گون، قیچ، و خارشتر، بدون نیاز به آب آشامیدنی دائم، زیست می‌کنند. بدن آنها به‌خوبی با شرایط خشک جزیره سازگار شده است.
جزیره هنگام؛ سرزمین صلح برای غزال‌های جنوبی
جزیره هنگام در نزدیکی قشم قرار دارد و بیش از آن‌که صنعتی یا شهری باشد، روستایی و بکر است. همین ویژگی باعث شده تا جبیر‌ها در این جزیره نیز احساس امنیت و آرامش کنند. برخلاف قشم که رشد گردشگری در آن چشمگیر است، هنگام هنوز طبیعت‌محور باقی مانده و این برای حیات‌وحش مزیت بزرگی به حساب می‌آید.
در هنگام، جبیر‌ها معمولاً در بخش‌های جنوبی و مرکزی جزیره دیده می‌شوند. ساکنان بومی جزیره نیز با این جانور آشنا هستند و در بیشتر موارد با آنها همزیستی مسالمت‌آمیز دارند. حتی برخی از محلی‌ها، جبیر را نشانه برکت و آرامش می‌دانند و از آن مراقبت می‌کنند.
چرا جبیر‌های جزایر مهم‌اند؟
اهمیت جبیر‌های لاوان و هنگام فقط در زیبایی‌شناسی یا جذابیت ظاهری نیست؛ این جبیر‌ها به دلایل متعددی برای اکولوژی منطقه اهمیت دارند:
تنوع زیستی: جبیر یکی از مهره‌داران کلیدی در زنجیره غذایی مناطق بیابانی و نیمه‌بیابانی محسوب می‌شود. نبودن شکارچی طبیعی در جزایر، به ثبات این جمعیت کمک کرده است.
پایش زیست‌محیطی: حضور جبیر‌ها شاخصی از سلامت زیستگاه جزیره است. اگر محیط آلوده یا تخریب شود، جبیر‌ها نخستین موجوداتی هستند که واکنش نشان می‌دهند.
جذب گردشگر طبیعی: اگرچه باید با احتیاط زیاد انجام شود، اما تور‌های طبیعت‌گردی با رعایت اصول، می‌توانند بازدیدکنندگان را با جبیر‌ها آشنا کنند و ارزش حفظ طبیعت را ترویج دهند.
برای مطالعه بیشتر بخوانید:
غزال مغولی؛ غزال کمیاب مغولی که ۵۰۰ کیلومتر به دنبال غذا مهاجرت می‌کند
غزال عربی؛ حیوان ملی قطر و امارات که «ارسطوی فیلسوف» عاشق آن بود!
تهدید‌های احتمالی برای جبیر‌ها
با تمام این مزایا، جبیر‌های جزایر جنوبی ایران نیز بی‌خطر نیستند. تهدید‌هایی وجود دارند که اگر کنترل نشوند، می‌توانند باعث آسیب به این گونه شوند:
ورود خودرو‌ها و موتور‌های گردشگری به داخل زیستگاه
افزایش زباله و آلودگی صوتی در فصل‌های شلوغ گردشگری
ساخت‌وساز‌های بی‌برنامه در جزایر
ورود گونه‌های غیر بومی که ممکن است تعادل اکولوژیکی را بر هم بزنند
چگونه می‌توان از جبیر‌های جزیره حفاظت کرد؟
برای حفظ این گونه ارزشمند، اقدامات متعددی قابل انجام است:
افزایش آموزش و آگاهی ساکنان محلی و گردشگران درباره اهمیت جبیر‌هامحدودسازی ساخت‌وساز‌ها در زیستگاه‌های اصلی
اجرای طرح‌های حفاظتی از سوی اداره محیط زیست هرمزگان
نصب تابلو‌های هشدار در مسیر‌های تردد جبیر
راه‌اندازی پروژه‌های بومی برای دیده‌بانی و پایش جمعیت
به گزارش راز بقا جبیر‌های جزیره لاوان و هنگام، نه‌فقط حیواناتی زیبا و دل‌ربا هستند، بلکه نشانه‌ای از توازن و پایداری طبیعت ایران‌اند. حفظ این موجودات ظریف و سازگار، در گرو درک درست از زیستگاه‌شان، فرهنگ بومی و حفاظت هوشمندانه است. اگر ما انسان‌ها بتوانیم با احترام به طبیعت زندگی کنیم، جبیر‌ها نیز برای همیشه در دل جزایر جنوبی ایران خواهند دوید.
لینک کپی شد
از میان خبرها
خواندنی‌ها
غزال مغولی؛ غزال کمیاب مغولی که ۵۰۰ کیلومتر به دنبال غذا مهاجرت می‌کند
گِرِنوک یا زرافه گردن؛ بز کوهی شگفتانگیزی که مثل انسان روی دو پا میایستد و هرگز آب نمینوشد
سایگا؛ بز کوهی عجیب و غریبی که بینیاش مانند رادیاتور عمل می‌کند و با شاخ آن یک معجون جادویی تهیه می‌شود
غزال عربی؛ حیوان ملی قطر و امارات که «ارسطوی فیلسوف» عاشق آن بود!
ارسال نظر
ویدیوهای برگزیده
دنیای گیاهان
علم و کیهان