شبح سرخ؛ نور‌های قرمز اسرارآمیزی که در آسمان دیده شد و مردم را به شدت ترساند!

راز بقا: اگر تا به حال به آسمان در شب‌های طوفانی نگاه کرده‌اید، شاید حتی یک بار موفق شده باشید پدیده‌ای نادر و اسرارآمیز را ببینید که به نام «شبح سرخ» شناخته می‌شود. این پدیده، در واقع نوعی از پدیده‌های نوری گذرا (Transient Luminous Events یا به اختصار TLE) است که کمتر کسی موفق به دیدن آن شده است. اما شبح سرخ چیست و چرا اینقدر خاص است؟ در این مقاله از راز بقا، به معرفی این پدیده و دیگر انواع مشابه آن می‌پردازیم.

پدیده شبح سرخ یا اسپرایت‌ها چیست؟

به گزارش راز بقا، شبح سرخ که به انگلیسی «Sprites» نامیده می‌شود، نوعی پدیده نوری گذرا است که در ارتفاع بالای جو زمین و بالای ابر‌های طوفانی ظاهر می‌شود. این نور‌های قرمز یا نارنجی مایل به قرمز، بسیار سریع و کوتاه‌مدت هستند؛ به گونه‌ای که فقط چند میلی‌ثانیه قابل مشاهده‌اند.

ظاهر اسپرایت‌ها معمولاً شبیه شاخه‌های درخت، ستون‌های نور و یا حتی عروس دریایی است و به همین دلیل به آنها لقب «شبح» داده شده است. این پدیده به دلیل سرعت زیاد و ارتفاع بالای آن (حدود ۵۰ تا ۹۰ کیلومتر بالاتر از سطح زمین) با چشم غیرمسلح به سختی قابل مشاهده است.

چگونه اسپرایت‌ها به وجود می‌آیند؟

اسپرایت‌ها نتیجه فعالیت‌های الکتریکی شدید در طوفان‌های زمینی هستند. در واقع، زمانی که رعد و برق شدید در لایه‌های پایینی جو اتفاق می‌افتد، تخلیه‌های الکتریکی در لایه‌های بالاتر جو موجب ایجاد این نور‌های سرخ رنگ می‌شود. این پدیده یکی از انواع پدیده‌های نوری گذرا یا TLE است.

انواع دیگر پدیده‌های نوری گذرا (TLE)

پدیده‌های نوری گذرا تنها به اسپرایت‌ها محدود نمی‌شوند، بلکه انواع متنوعی دارند که هرکدام ویژگی‌های خاص خود را دارند:

الوز (Elves): حلقه‌های نورانی بزرگ و بسیار سریع که در لایه‌های بالای جو شکل می‌گیرند.

جت‌های آبی (Blue Jets): نور‌های آبی‌رنگ که از بالای ابر‌های طوفانی به سمت بالا فوران می‌کنند.

جت‌های غول‌پیکر (Gigantic Jets): پدیده‌هایی نادر و ترکیبی از رعد و برق و جت‌های آبی که تا لایه یونوسفر بالا می‌روند.

برای مطالعه بیش‌تر بخوانید:

«حلقه اینشتین» در فاصله ۴ میلیارد سال نوری کشف شد

سیاهچاله‌ای ۶۰۰ هزار برابر عظیم‌تر از خورشید به سمت کهکشان راه‌شیری در حرکت است

کشف شگفت‌انگیز و باورنکردنی؛ جیمز وب کهکشان عظیم «چرخ بزرگ» را شکار کرد

چرا ایستگاه فضایی بین‌المللی (ISS) بهترین مکان برای دیدن این پدیده‌هاست؟

ایستگاه فضایی بین‌المللی یا ISS در ارتفاعی حدود ۴۰۰ کیلومتر بالاتر از سطح زمین قرار دارد، یعنی بالاتر از تمام ابر‌های طوفانی و موانع دید روی زمین. به گزارش راز بقا از این موقعیت، فضانوردان می‌توانند این پدیده‌های نوری گذرا را بدون هیچ مزاحمتی مشاهده و تصویر برداری کنند. به همین دلیل، بیشتر تصاویر و فیلم‌های شبح سرخ توسط ISS و فضانوردان آن گرفته شده است.

شب‌تابی جو (Airglow) چیست؟

یکی دیگر از پدیده‌های نوری جذاب در آسمان شب، شب‌تابی جو است. این نور طبیعی و بسیار ضعیف، از اتمسفر زمین ناشی می‌شود و حتی در شب‌های تاریک که ماه یا نور شهر‌ها وجود ندارد قابل مشاهده است.

به گزارش راز بقا در طول روز، نور خورشید مولکول‌های اکسیژن و نیتروژن در جو را تحریک می‌کند. هنگام شب، این مولکول‌ها به حالت طبیعی باز می‌گردند و انرژی آزاد شده را به صورت نور بسیار ضعیف منتشر می‌کنند. این پدیده معمولاً در ارتفاع ۸۰ تا ۳۰۰ کیلومتری رخ می‌دهد و تنها در آسمان‌های بسیار تاریک و بدون آلودگی نوری به شکل نور سبز کم‌رنگ دیده می‌شود.

پدیده شبح سرخ یا اسپرایت‌ها و دیگر پدیده‌های نوری گذرا، نمونه‌های شگفت‌انگیزی از فعالیت‌های الکتریکی در جو زمین هستند که زیبایی و راز‌های زیادی را در دل آسمان شب مخفی کرده‌اند. دیدن آنها از سطح زمین دشوار است، اما فناوری‌های مدرن و ایستگاه فضایی بین‌المللی به ما این امکان را داده‌اند تا این نور‌های اسرارآمیز را بهتر بشناسیم و از زیبایی‌های آنها لذت ببریم.

اگر علاقه‌مند به مشاهده آسمان و پدیده‌های نوری هستید، پیشنهاد می‌کنیم در شب‌های طوفانی و مناطق دور از آلودگی نوری به آسمان نگاه کنید؛ شاید شما هم یکی از کسانی باشید که موفق به دیدن شبح سرخ شده‌اند.