پینایت؛ نادرترین سنگ قیمتی روی زمین که هر قیراط آن ۸ میلیارد تومان قیمت دارد

راز بقا: پینایت (Painite) یکی از نادرترین کانی‌های بوراتی در جهان است که نخستین‌بار در دهه ۱۹۵۰ کشف شد. این سنگ، برای دهه‌ها عنوان «نادرترین سنگ قیمتی روی زمین» را در اختیار داشت و تنها تعداد انگشت‌شماری از نمونه‌های آن شناخته شده بودند.

به گزارش راز بقا، رنگ قرمز مایل به قهوه‌ای تا نارنجی تیره، ترکیب شیمیایی منحصر‌به‌فرد و ساختار کریستالی خاص آن، باعث شد که پینایت نه تنها از نظر ارزش مادی، بلکه به عنوان یک پدیده زمین‌شناسی، مورد توجه ویژه قرار گیرد. این سنگ به افتخار کانی‌شناس بریتانیایی، آرتور سی. دی. پین (Arthur C.D. Pain) که اولین بار آن را شناسایی کرد، «پینایت» نام‌گذاری شد.

منشأ زمین‌شناسی و ترکیب شیمیایی

به گزارش راز بقا، پینایت یک بورات کلسیم و زیرکونیوم است و فرمول شیمیایی آن CaZrAl۹O۱۵ (BO۳) می‌باشد. آنچه این سنگ را از نظر زمین‌شناسی منحصر‌به‌فرد می‌کند، ترکیب پیچیده‌اش است که شامل عناصر نادری مانند زیرکونیوم، بور، و وانادیوم است. 

پینایت عمدتاً در سنگ‌های پگماتیتی و دگرگون‌شده شکل می‌گیرد، اما این رخداد بسیار نادر است. اولین نمونه‌های کشف‌شده از این کانی، از کشور میانمار (برمه) و منطقه‌ی معروف موگوک (Mogok) به دست آمد؛ همان جایی که یاقوت‌ها و سفایر‌های افسانه‌ای نیز یافت می‌شوند.

پینایت دارای سیستم کریستالی شش‌ضلعی است و معمولاً به‌صورت منشوری ظاهر می‌شود. با توجه به نادر بودن آن، بیشتر نمونه‌های موجود یا به‌صورت بلور خام در مجموعه‌های کلکسیونری نگهداری می‌شوند یا در ابعاد بسیار کوچک برای جواهرسازی استفاده می‌شوند. 

رنگ، شفافیت و خواص نوری

به گزارش راز بقا، رنگ معمول پینایت، قرمز مایل به قهوه‌ای است، اما گاهی به سمت نارنجی - صورتی یا قهوه‌ای تیره نیز متمایل می‌شود. این تفاوت رنگی ناشی از حضور عناصر جزئی مانند آهن و کروم است. برخی نمونه‌ها پلئوکرواسم قوی از خود نشان می‌دهند، به این معنا که در زوایای مختلف، رنگ‌های متفاوتی به چشم می‌آید. 

برای مطالعه بیشتر بخوانید:

کایوثوئیت؛ کمیاب‌ترین سنگ دنیا با ترکیب عناصر سمی که فقط یک نمونه از آن موجود است و قیمت ندارد

تورمالین سیاه؛ سنگ مخصوص مدیتیشن که یک محافظ طبیعی است و بین نسل «زد» طرفداران زیادی دارد

از نظر شفافیت، بلور‌های پینایت اغلب دارای ناخالصی‌های زیاد هستند، که با توجه به فشار‌های زمین‌شناسی طبیعی است. سنگ‌های تراش‌خورده و قابل استفاده در جواهرات بسیار کمیاب‌اند و اغلب وزنی کمتر از ۱ قیراط دارند. با این حال، پینایت سختی بالایی دارد و با امتیاز ۸ در مقیاس موس، برای استفاده در جواهرات روزمره مناسب است. 

ضریب شکست نور در این سنگ بین ۱٫۷۶ تا ۱٫۷۸ است و در زیر نور فرابنفش، درخشش ندارد که به تشخیص اصالت آن کمک می‌کند. 

بازار، کلکسیون‌پذیری و ارزش تجاری

به گزارش راز بقا، تا سال‌ها پس از کشف اولیه، تنها سه کریستال پینایت شناخته شده بودند. این کمبود باعث شد که پینایت در کتاب رکورد‌های گینس به‌عنوان نادرترین سنگ قیمتی جهان ثبت شود. در نتیجه، ارزش آن به هزاران دلار به ازای هر قیراط رسید. 

با این حال، در اوایل دهه ۲۰۰۰، منابع جدیدی از پینایت در میانمار کشف شد که اندکی بر دسترسی به آن افزود. اما حتی با این اکتشافات، پینایت تراش‌خورده هنوز هم بسیار نایاب است و بیشتر توسط کلکسیونر‌ها یا موزه‌ها خریداری می‌شود.

امروزه داشتن حتی یک قطعه‌ی کوچک از پینایت، نشانه‌ای از اشتیاق جدی برای جمع‌آوری سنگ‌های قیمتی است. پینایت هنوز هم جزو سنگ‌های کلکسیونی به شمار می‌رود و به‌ندرت در بازار عمومی جواهرات دیده می‌شود. 

طبق منابع معتبر، قیمت متوسط پینایت در حدود ۵۰ تا ۶۰ هزار دلار آمریکا (از ۴ میلیارد ۷۰۰ میلیون تومان تا ۵ میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان) به ازای هر قیراط است. در سال ۲۰۱۹ یک سنگ پینایت ۱.۷ قیراطی به قیمت ۶۰ هزار دلار آمریکا فروخته شد که در نوع خود یک رکورد تاریخی به شمار می‌رود. 

در برخی موارد نادر، پینایت‌های تراش‌خورده با کیفیت بسیار بالا در فروش‌های خصوصی تا بالاتر از این محدوده معامله می‌شوند. یکی نمونه از یاقوت‌گونه ۰.۴۵ قیراطی دارای گواهی GIA بود که قیمت آن تا ۸۰ هزار دلار در هر قیراط (۷ میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان) ذکر شده است. 

اما پینایت‌های با کیفیت پایین‌تر یا نمونه‌های خرد ممکن است در بازار‌های آنلاین با قیمت‌هایی از چند هزار دلار تا حتی زیر ۱۰۰۰ دلار هم عرضه شوند. 

عجیب‌ترین ویژگی‌های پینایت

از تک‌نمونه تا شهرت جهانی: برای نزدیک به ۵۰ سال پس از کشف، تنها یک بلور پینایت شناخته شده بود. این کم‌یابی باعث شد که این سنگ بیشتر به یک کنجکاوی علمی تبدیل شود تا یک جواهر. 

اشتباه با یاقوت: نخستین سنگ پینایت به‌دلیل رنگ سرخش با یاقوت اشتباه گرفته شد و تنها پس از تحلیل شیمیایی بود که هویت واقعی‌اش مشخص شد.

رکورد جهانی گینس: پینایت در کتاب رکورد‌های گینس به‌عنوان نادرترین سنگ قیمتی زمین ثبت شده بود؛ زمانی که تعداد نمونه‌های شناخته‌شده از آن کمتر از ۲۵ قطعه بود. 

ترکیب شیمیایی عجیب: پینایت یکی از معدود سنگ‌هایی است که در ساختار خود به‌طور همزمان زیرکونیوم، بور، آلومینیوم و عناصر خاکی کمیاب را دارد. 

واکنش مغناطیسی غیرمنتظره: برخی نمونه‌های پینایت به‌دلیل وجود آهن یا وانادیوم واکنش مغناطیسی خفیفی نشان می‌دهند؛ چیزی که در دنیای جواهرات بسیار نادر است. 

ناشناخته برای عموم: با وجود شهرتش در دنیای کانی‌شناسی، پینایت هنوز در میان عموم مردم ناشناخته است و به‌ندرت در جواهرات متداول دیده می‌شود.