درازترین دماغ جهان در تاریخ بشر؛ داستان شگفت‌انگیز دماغ ۲۰ سانتی‌متری توماس ودرز که هرگز راز آن فاش نشد

راز بقا: تاریخ پر است از شخصیت‌های شگفت‌انگیزی که زندگی‌شان با ویژگی‌های جسمانی خارق‌العاده تعریف شده است. یکی از عجیب‌ترین آنها توماس ودرز (که گاهی «وادهاوس» (Wadhouse) نیز نوشته می‌شود) است؛ مردی انگلیسی در قرن هجدهم که تقریباً تنها به خاطر یک ویژگی حیرت‌انگیز به یاد مانده است: بینی فوق‌العاده بلندش.

به گزارش راز بقا، این بینی که طول آن حدود ۱۹ سانتی‌متر گزارش شده، گفته می‌شود بلندترین بینی ثبت‌شده در تاریخ بشر بوده است. گرچه جز ظاهر خارق‌العاده، اطلاعات چندانی از زندگی ودرز در دست نیست، اما نام او از خلال گزارش‌های نمایش‌های سیار، نوشته‌های پزشکی و کتاب رکورد‌های گینس باقی مانده و او را به نمادی ماندگار از جذابیت و در عین حال هراس جامعه نسبت به بدن‌های غیرمعمول تبدیل کرده است.

زندگی‌ای تعریف‌شده با یک ویژگی خارق‌العاده

به گزارش راز بقا، توماس ودرز در منطقه یورکشایر انگلستان و در نیمه دوم قرن هجدهم زندگی می‌کرد. به جز یک واقعیت شگفت‌انگیز - بینی‌اش - زندگی‌اش چندان خاص و متفاوت نبود. منابع هم‌عصر او توصیف کرده‌اند که بینی‌اش بسیار فراتر از ابعاد معمول انسانی امتداد یافته و به شکلی برجسته از صورتش آویزان بوده است؛ چیزی که هم حیرت و هم تمسخر دیگران را برمی‌انگیخت.

هیچ پرتره معتبر یا زندگی‌نامه دقیقی از او در دست نیست، جز اشاره‌هایی کوتاه در تاریخچه نمایش‌های سیار. بیشتر دانسته‌های امروز ما حاصل روایت‌های بعدی، از جمله مجموعه‌های عجایب انسانی در دوران ویکتوریا و مدخل‌های کتاب رکورد‌های گینس است. 

زندگی او نشان می‌دهد که در دورانی پیش از پزشکی مدرن یا آگاهی اجتماعی درباره ناهنجاری‌های ژنتیکی، انسان‌هایی با ویژگی‌های غیرمعمول جسمانی غالباً به نمایش عمومی گذاشته می‌شدند.

برای مطالعه بیشتر بخوانید:

سنگین‌ترین انسان تاریخ؛ مرد آمریکایی با وزن ۶۳۵ کیلوگرم و هم‌وزن یک خرس قطبی که ۱۲ آتش‌نشان او را از خانه به بیمارستان بردند

راز جوان ماندن در دنیای امروز؛ چرا افراد در گذشته پیرتر از سن واقعی‌شان به نظر می‌رسیدند؟

گمان می‌رود ودرز امرار معاش خود را با نمایش دادن خویش در جشنواره‌ها و نمایش‌های سیار در سراسر انگلستان به دست می‌آورد. در آن زمان، سیرک‌ها و نمایش‌ها معمولاً «شگفتی‌های انسانی» را در کنار حیوانات عجیب و هنرمندان به نمایش می‌گذاشتند. بینی او - که بی‌شک دلیل شهرتش بود - جاذبه‌ای برای جمعیت‌های بزرگ محسوب می‌شد و همزمان هم باعث شگفتی و هم مایه تمسخر می‌گردید.

تفسیر‌های علمی و فرهنگی

به گزارش راز بقا، حتی در زمان خودش، مردم درباره علت بینی غیرعادی ودرز حدس و گمان می‌زدند. برخی نویسندگان آن را ناشی از یک اختلال مادرزادی دانسته و برخی دیگر آن را صرفاً یک بازی عجیب طبیعت می‌خواندند. چون ابزار پزشکی مدرن وجود نداشت، مشاهده‌گران تنها می‌توانستند از بزرگی آن شگفت‌زده شوند، بی‌آنکه توضیح علمی روشنی ارائه کنند.

در دوران ویکتوریا، زمانی که علاقه به «نمایش‌های عجایب» و پیکر‌های غیرعادی به اوج رسیده بود، داستان ودرز بار دیگر در کتاب‌هایی که به فهرست کردن عجایب انسانی می‌پرداختند بازگو شد. نام او به‌عنوان نمونه‌ای از ناهنجاری جسمانی شدید در کنار افراد دیگری همچون غول‌ها، کوتوله‌ها یا کسانی با ویژگی‌های غیرمعمول پوستی و استخوانی ذکر گردید.

از منظر فرهنگی، ماجرای توماس ودرز نشانگر رابطه‌ای دوگانه میان شگفتی و بهره‌کشی است. از یک سو، بینی عجیب او باعث شهرتش شد و احتمالاً برایش منبع درآمدی فراهم آورد. اما از سوی دیگر، تمام هویت او را به یک ویژگی جسمانی تقلیل داد و هرگونه اطلاعاتی از زندگی شخصی، آرزو‌ها یا فردیت او را محو کرد. آنچه امروز از او باقی مانده، نه یک زندگی‌نامه، بلکه یک اندازه‌گیری است.

میراث و کنجکاوی ماندگار

به گزارش راز بقا، با وجود زیستن در گمنامی نسبی، توماس ودرز همچنان در تاریخ به‌عنوان یادداشتی حاشیه‌ای در فهرست افراط‌های انسانی باقی مانده است. او اغلب در بحث‌های مربوط به رکورد‌های جهانی ذکر می‌شود و معمولاً به‌عنوان مردی با بلندترین بینی ثبت‌شده شناخته می‌گردد. کتاب رکورد‌های گینس مورد او را پذیرفته است، هرچند همواره با این تذکر که به دلیل زندگی در قرن هجدهم، هیچ تأیید پزشکی دقیقی وجود ندارد.

در روزگار مدرن، داستان ودرز نشان می‌دهد که بدن‌های غیرمعمول همچنان تخیل بشر را برمی‌انگیزند. در فرهنگ عامه، شخصیت‌هایی، چون او اغلب برای بررسی مرز‌های «نرمال» یا «زیبا» به کار گرفته می‌شوند. شگفتی نسبت به بینی ودرز بخشی از سنت دیرینه بشر است؛ سنتی که همزمان هم ستایشگر و هم انگ‌زنِ تفاوت‌ها بوده است.

برای تاریخ‌نگاران پزشکی و فرهنگ، ودرز نمونه‌ای از مرز مبهم میان سرگرمی و علم است. بینی او که امروز بیشتر به‌عنوان یک کنجکاوی یاد می‌شود، یادآور دورانی است که افراد با ویژگی‌های متمایز جسمانی چاره‌ای جز نمایش خویش برای بقا نداشتند. پرونده او همچنان ما را وادار می‌کند تا درباره برداشت‌های جامعه از «تفاوت» و مسیر طی‌شده در زمینه حساسیت و احترام به ظاهر‌های غیرمعمول بیندیشیم.

«توماس ودرز» شاید هرگز تصور نمی‌کرد که قرن‌ها پس از مرگش، همچنان به یاد آورده شود؛ نامش نه به خاطر کار‌ها یا استعدادهایش، بلکه به سبب طول خارق‌العاده بینی‌اش باقی مانده است. گرچه جزئیات چندانی از زندگی او نمی‌دانیم، اما داستانش همچنان بخشی از تاریخ کنجکاوی‌های انسانی و ثبت رکوردهاست. 

ویژگی غیرمعمولش، که روزگاری مایه نمایش عمومی بود، اکنون یادآور این حقیقت است که جوامع بشری همواره میان شیفتگی و بی‌مهری نسبت به تفاوت‌های جسمانی در نوسان بوده‌اند. در نهایت، توماس ودرز به‌عنوان مردی به یاد مانده است که یک اندازه‌گیری - بینی ۱۹ سانتی‌متری‌اش - او را برای همیشه در تاریخ ثبت کرد؛ جایگاهی عجیب، اما ماندگار.