موش‌حفار برهنه؛ موجودی کور و زشت که پیر نمی‌شود و راز عمر طولانی و اکسیر حیات را در بدنش دارد!
مطالعه‌ای تازه نشان داده موش‌های حفار برهنه (naked mole-rat) در کلونی‌های خود تقسیم کار دقیقی دارند و نقش‌هایی، چون نظافتچی توالت، سرباز، حفار و حمل‌کننده زباله دارند. ساختار اجتماعی آنها از بسیاری از پستانداران پیشرفته‌تر است.
راز بقا: موش‌حفارهای برهنه (نام علمی: Heterocephalus glaber) شاید در نگاه اول موجوداتی زشت و بی‌اهمیت به نظر برسند، اما این جوندگان کوچک و بی‌مو، دارای یکی از پیچیده‌ترین نظام‌های اجتماعی در میان پستانداران هستند.
به گزارش راز بقا، پژوهشی تازه نشان داده که در کلونی‌های این حیوانات، نقش‌هایی فراتر از تصور ما وجود دارد؛ از کارگران حمل زباله گرفته تا نظافتچی‌های توالت! این کشف نشان می‌دهد که جهان زیرزمینی موش‌حفارهای برهنه نه‌تنها منظم و سازمان‌یافته است، بلکه دارای تقسیم کار دقیق و مشابه با کلونی‌های زنبور‌های عسل است.
پژوهشی تازه درباره تقسیم کار در موش‌حفارهای برهنه
نتایج این کشف در ۱۷ مهر (۸ اکتبر) در مجله معتبر Science Advances منتشر شد.
«تروهیرو اوکویاما» عصب‌شناس رفتاری دانشگاه توکیو و سرپرست پژوهش می‌گوید: «رفتار اعضای نابارور در کلونی موش‌حفارهای برهنه تنوع بسیار زیادی دارد و نقش هر حیوان مشخص است. این یافته‌ها نشان می‌دهد نظام اجتماعی آنها بسیار پیچیده‌تر از آن چیزی است که تاکنون تصور می‌کردیم.»
زندگی اجتماعی پیشرفته؛ شبیه حشرات سازمان‌یافته
به گزارش راز بقا موش‌حفارهای برهنه با نام علمی Heterocephalus glaber تنها یکی از دو گونه پستانداری هستند که رفتار اجتماعی پیشرفته (Eusocial) دارند؛ رفتاری که معمولاً در حشرات اجتماعی مانند مورچهها و زنبور‌ها دیده می‌شود.
در این ساختار، تنها یک ملکه مسئول تولیدمثل است و بقیه اعضا که تعدادشان از ۲۰ تا بیش از ۳۰۰ عدد می‌رسد کارگران نابارور هستند که وظایفی مانند حفاری، دفاع، تغذیه و مراقبت از نوزادان را بر عهده دارند. این کلونی‌ها شبکه‌ای گسترده از تونل‌های زیرزمینی دارند که ممکن است چند کیلومتر طول داشته باشند و در دل خاک خشک و سفت آفریقا امتداد یابند.
طراحی لانه مصنوعی در آزمایشگاه
برای درک دقیق‌تر از تقسیم وظایف، تیم اوکویاما در آزمایشگاه خود یک کلونی مصنوعی طراحی کرد.
این لانه شامل ۹ اتاقک به ابعاد ۱۵ در ۱۵ سانتی‌متر بود که از طریق لوله‌هایی به طول ۱۶ سانتی‌متر به هم متصل می‌شدند.
موش‌حفارها خیلی زود به این محیط عادت کردند و به‌طور شگفت‌انگیزی، هر اتاق را برای هدف خاصی انتخاب کردند:
یکی به عنوان محل لانه و خوابگاه
یکی برای انباشت زباله‌ها
و یکی به عنوان توالت عمومی کلونی
به گزارش راز بقا پژوهشگران برای ردیابی حرکات هر حیوان، در بدن آنها تراشه‌های میکروچیپ کار گذاشتند و در لانه نیز حسگر‌هایی نصب کردند تا موقعیت هر موش به‌طور لحظه‌ای ثبت شود. در طول ۳۰ روز، داده‌های پنج کلونی شامل حدود ۲۰ موش در هر کلونی جمع‌آوری شد.
رفتار‌های شگفت‌انگیز درون کلونی
تحلیل داده‌ها نشان داد ملکه و چند نر تولیدکننده تقریباً همیشه در کنار هم هستند و بیشتر در اتاق اصلی می‌مانند. اما کارگران رفتار‌های بسیار متفاوتی از خود نشان دادند. با تحلیل الگو‌های رفتاری، پژوهشگران موفق شدند آنها را به شش گروه مختلف تقسیم کنند که هر گروه وظیفه‌ای خاص داشت.
یک. کارگران حمل زباله
این گروه زمان زیادی را در اتاق زباله سپری می‌کردند. آنها احتمالاً وظیفه جابه‌جایی مواد زائد از سایر بخش‌های لانه را بر عهده داشتند.
دو. نظافتچی‌های توالت
دسته‌ای دیگر از کارگران، بیشتر در اتاق توالت دیده می‌شدند و به‌نظر می‌رسد مسئولیت تمیز کردن این بخش را داشتند. این رفتار نشان‌دهنده نوعی بهداشت اجتماعی در کلونی است که از تجمع باکتری‌ها جلوگیری می‌کند.
سه. کارگران جوان و مسن‌تر
گروهی از موش‌حفارها تحرک کمتری داشتند و بیشتر در اتاق لانه باقی می‌ماندند. بر اساس یافته‌ها، این گروه شامل نوزادان، موش‌های جوان‌تر یا سالخورده‌تر بود که در چرخه فعالیت کلونی نقش حمایتی داشتند.
چهار. حفاران و گسترش‌دهندگان تونل‌ها
برخی از کارگران بیشترین زمان را صرف حفاری خاک می‌کردند. آنها با دندان‌های قوی خود مسیر‌های جدیدی حفر می‌کردند تا هوا و غذا به کلونی برسد.
پنج. نگهبانان یا سرباز‌ها
گروهی از موش‌ها رفتار تهاجمی‌تری داشتند و هنگام حضور حیوانات دیگر، واکنش‌های دفاعی نشان می‌دادند. این گروه احتمالاً همان سربازان کلونی هستند که از لانه در برابر مهاجمان دفاع می‌کنند.
شش. موش‌های ارتباط‌گر
دسته‌ای از اعضا نیز بیشتر در مسیر تونل‌ها رفت‌وآمد می‌کردند و احتمالاً نقش انتقال‌دهنده اطلاعات و بو‌ها را بین بخش‌های مختلف کلونی بر عهده داشتند.
برای مطالعه بیشتر بخوانید:
زاکور؛ موشی که ۱۰۰ متر تونل حفر می‌کند و استخوانش در طب چینی به جای استخوان ببر استفاده می‌شود
عجیب‌ترین حیوانات روی زمین؛ از موش حفار لخت تا خوک دریایی!
«موش کور بینی ستاره‌ای»؛ پستاندار عجیبی شبیه موجودات فضایی که هر ثانیه ۸ طعمه را شکار می‌کند!
تحول نقش‌ها با افزایش سن
به گزارش راز بقا پژوهشگران مشاهده کردند که وظیفه هر موش‌کور با افزایش سن تغییر می‌کند. موش‌های جوان معمولاً در کار‌های سبک‌تر مانند نگهداری از نوزادان یا تمیزکاری شرکت می‌کنند، درحالی‌که با بلوغ فیزیکی، ممکن است به حفار یا نگهبان تبدیل شوند. این فرایند نوعی تقسیم کار پویا است که با رشد و شرایط جسمی هر فرد تغییر می‌کند.
دیدگاه دانشمندان درباره نتایج پژوهش
«کریس فالکس»، بوم‌شناس تکاملی دانشگاه «کوئین مری لندن» می‌گوید: «هرکسی که مدتی رفتار موش‌حفارهای برهنه را بررسی کرده باشد، متوجه می‌شود که هر فرد شخصیت خاص خودش را دارد. بعضی وقت خود را در اتاق توالت می‌گذرانند، بعضی به حفر مشغول‌اند. این تحقیق گام مهمی در درک علمی این تفاوت‌هاست.»
در مقابل، «مارکوس زوتل» از دانشگاه «لینه» در سوئد معتقد است که نباید از داده‌های آزمایشگاهی نتیجه‌گیری کلی کرد: «در طبیعت، لانه‌های این حیوانات ممکن است به وسعت زمین فوتبال باشند. در چنین محیطی، رفتار‌ها پیچیده‌تر و متغیرتر از شرایط آزمایشگاه خواهد بود.»
با این حال، بیشتر دانشمندان بر سر این موضوع توافق دارند که موش‌حفارهای برهنه یکی از پیچیده‌ترین جوامع جانوری را دارند.
چرا موش‌کور برهنه خاص است؟
موش‌کور برهنه نه‌تنها از نظر اجتماعی، بلکه از لحاظ فیزیولوژیکی نیز منحصر‌به‌فرد است. این حیوان درد فیزیکی بسیار کمی احساس می‌کند، در برابر سرطان مقاوم است و بدون اکسیژن تا ۱۸ دقیقه زنده می‌ماند.
همین ویژگی‌ها باعث شده دانشمندان این گونه را یکی از عجیب‌ترین موجودات زنده روی زمین بدانند.
نظم، همکاری و تخصص در تاریکی
به گزارش راز بقا مطالعه جدید نشان داد که دنیای زیرزمینی موش‌حفارهای برهنه بسیار منظم‌تر و سازمان‌یافته‌تر از آن است که تصور می‌شد. در این جوامع، هر عضو وظیفه‌ای مشخص دارد از ملکه‌ای که نسل آینده را می‌سازد تا کارگری که توالت کل کلونی را تمیز می‌کند. این تقسیم وظایف، نه‌تنها بقای کلونی را تضمین می‌کند، بلکه نشان می‌دهد حتی در تاریک‌ترین نقاط زمین نیز همکاری، نظم و تخصص می‌تواند کلید موفقیت باشد.
لینک کپی شد
از میان خبرها
خواندنی‌ها
برداشت بادامهای از لانه موش‌ها؛ باغداران ایرانی که از موش‌ها برای برداشت بادام استفاده می‌کنند!
«موش دو پای بلوچستان»؛ کوچکترین کانگورو جهان که هرگز آب نمیخورد!
موش غول‌پیکر کیسهدار آفریقایی؛ موش یک متری که استاد گرفتن قاچاقچیان خطرناک است
«نوتریا»؛ موش غول‌پیکر ۱۷ کیلویی که دندان نارنجی دارد و یک روز بعد از زایمان دوباره باردار می‌شود!
موش سیاه؛ موشی که در هند مقدس است و هرکس رنگ سفیدش را ببیند پولدار می‌شود
زاکور؛ موشی که ۱۰۰ متر تونل حفر می‌کند و استخوانش در طب چینی به جای استخوان ببر استفاده می‌شود
آنتکینوس؛ پستانداران کوچکی که پس از رابطه جنسی ۱۴ ساعته میمیرد و جسدش توسط ماده خورده می‌شود
چینچیلا؛ تمیزترین و گرانترین موش دنیا که هیچ بویی ندارد و موی آن تا ۹ میلیارد تومان قیمت دارد
ول حفار افغانی؛ جونده شگفت‌انگیزی که عاشق کندن زمین است و کشاورزان را به مرز جنون میرساند!
موش‌های فرفری؛ موش‌های عجیبی که توسط انسان ساخته می‌شود و نقش مهمی در پزشکی دارد
موش نروژی؛ موش‌های نروژی تهران چینی هستند، گربهها از آنها میترسند و هر سال ۱۰۰ بچه به دنیا میآورند
شاهموش؛ پدیدهای نادر و ترسناک که در آن چند موش با دمهای گرهخورده به هم وصل می‌شوند تا بمیرند!
ارسال نظر
ویدیوهای برگزیده
دنیای گیاهان
علم و کیهان