خفاش‌ماهی لب‌قرمز؛ ماهی شبیه موجودات فضایی با بدن مثلثی و لب‌های قرمز و براق که شنا کردن بلد نیست و کف دریا راه می‌رود

راز بقا: خفاش‌ماهی لب‌قرمز (Red-lipped Batfish)، که با نام خفاش‌ماهی گالاپاگوس (Galápagos batfish) نیز شناخته می‌شود، یکی از عجیب‌ترین و دیدنی‌ترین موجودات آب‌های اقیانوس آرام است. 

به گزارش راز بقا، این ماهی که عمدتاً در جزایر گالاپاگوس و آب‌های سواحل پرو زندگی می‌کند، به‌خاطر لب‌های قرمز براق، بدن مثلثی و عادت عجیبش در راه‌رفتن روی بستر دریا به‌جای شنا کردن مشهور شده است. با وجود ظاهر خنده‌دار و متفاوتش، این ماهی یک نمونه شگفت‌انگیز از سازگاری تکاملی در زیستگاه‌های ایزوله است.

شگفتی‌های ظاهری: ماهی‌ای که به جای شنا کردن راه می‌رود

به گزارش راز بقا، خفاش‌ماهی لب‌قرمز شبیه موجودی است که از چند حیوان مختلف مونتاژ شده باشد. بدن تخت و زاویه‌دار آن، همراه با باله‌های سفت، ظاهری شبیه موجودی عبوس و عجیب به آن می‌دهد. اما شاخص‌ترین ویژگی آن لب‌های سرخ و براق است که تضادی چشمگیر با پوست بژ یا شنی‌رنگ آن ایجاد می‌کند. 

دانشمندان معتقدند این لب‌ها نقش مهمی در شناخت گونه‌ای یا جفت‌یابی دارند و به ماهی کمک می‌کنند در آب‌های تاریک و عمیق، همنوعانش را تشخیص دهد. 

اما عجیب‌ترین ویژگی‌اش روش حرکت کردن است. برخلاف ماهی‌های معمولی که با حرکات نرم و موج‌دار شنا می‌کنند، این ماهی ترجیح می‌دهد روی باله‌های سینه‌ای، لگنی و مخرجی تغییرشکل‌یافته خود راه برود. این باله‌ها مانند پای جانوران خشکی‌زی عمل می‌کنند و به ماهی اجازه می‌دهند با گام‌های کند و خنده‌دار روی کف دریا حرکت کند. این ماهی شناگر ضعیفی است و بیشتر در بستر دریا می‌ماند. 

همچنین، خفاش‌ماهی دارای یک ساختار ویژه به نام ایلیسیوم است؛ زائده‌ای شبیه شاخ یا آنتن که مانند طعمه‌نما عمل می‌کند. این ویژگی مانند قلابچه ماهیان، برای جذب شکار‌هایی مانند سخت‌پوستان، کرم‌ها و ماهیان کوچک به کار می‌رود. 

زیستگاه و سبک زندگی: زندگی در اعماق گالاپاگوس

به گزارش راز بقا، خفاش‌ماهی لب‌قرمز در مناظر آتشفشانی و بستر‌های سنگی و شنی گالاپاگوس رشد می‌کند و معمولاً در عمق ۱۰ تا ۱۲۰ متری دیده می‌شود. این مناطق به دلیل جریان‌های مغذی، محل مناسبی برای شکار و تغذیه هستند.

این ماهی برخلاف بسیاری از گونه‌ها، مهاجرت نمی‌کند و زندگی بسیار ساکن و محلی دارد. توانایی راه رفتن، رفتار کم‌تحرکی و ماهیت قلمروطلبانه‌اش باعث شده اغلب اوقات در محدوده کوچکی از بستر دریا زندگی کند. 

برای مطالعه بیشتر بخوانید:

جعبه‌ماهی؛ ماهیانی شبیه صندوق و مجهز به سلاح شیمیایی که بدنی شبیه زره دارد و به صورت مکعبی شنا می‌کنند

لامپری؛ ماهی ۳۰۰ میلیون ساله و ترسناک معروف به خون‌آشام دریا‌ها که در دریای خزر زندگی می‌کند

خفاش‌ماهی معمولاً جانوری تک‌زی است. برای شکار از استتار استفاده می‌کند؛ بی‌حرکت روی کف می‌ماند تا به شکار به صورت نامحسوس نزدیک شود. سپس با تکان دادن ایلیسیوم مانند کرم، شکار را فریب می‌دهد و در لحظه می‌بلعد. پوست ضخیم و زره‌مانند آن نیز یک سازگاری دفاعی است که کمبود سرعت و چابکی را جبران می‌کند. 

تولیدمثل و عجایب تکاملی

به گزارش راز بقا، درباره رفتار تولیدمثلی این ماهی اطلاعات زیادی وجود ندارد، اما شواهد نشان می‌دهد لب‌های سرخ نقش مهمی در نمایش جفت‌یابی دارند. احتمالاً نر‌ها در فصل جفت‌گیری رنگ لب‌هایشان پررنگ‌تر می‌شود تا توجه ماده‌ها جلب شود.

زیستگاه منزوی گالاپاگوس باعث شده این گونه طی هزاران سال به شکل فعلی‌اش تکامل یابد. راه‌رفتن روی بستر، استتار، بدن مثلثی و شاخچه طعمه‌نما همه نتیجه سازگاری با محیط منحصر‌به‌فرد این جزایر است. از نظر ژنتیکی، این گونه با خانواده قلابچه‌ماهیان نسبت نزدیکی دارد، اما ظاهر عجیب و شیوه حرکتش آن را به‌طور کامل از خویشاوندانش متمایز می‌کند.

عجیب‌ترین حقایق درباره خفاش‌ماهی لب‌قرمز

به گزارش راز بقا، خفاش‌ماهی لب‌قرمز یکی از عجیب‌ترین موجودات تکامل‌یافته روی زمین است. یکی از شگفت‌انگیزترین حقایق درباره آن این است که شنا کردن بلد نیست؛ یا دست‌کم، بسیار ضعیف شنا می‌کند. همین ضعف باعث شده مسیر تکاملی‌اش به‌سوی راه‌رفتن به‌جای شنا کردن تغییر کند. باله‌های تخصصی‌شده‌اش مانند دست‌وپا عمل می‌کنند و این ماهی را مانند موجودی کارتون‌مانند روی کف دریا راه می‌برند. 

لب‌های قرمزش که شبیه رژلب هستند، نقشی در بقا ندارند، اما احتمالاً در جفت‌یابی و تشخیص شریک استفاده می‌شوند؛ یکی از معدود نمونه‌های ماهی که از رنگ چهره برای ارتباط استفاده می‌کند. ساختار ایلیسیوم نیز از عجایب تکاملی آن است؛ زائده‌ای که در واقع یک ابزار شکار بوده، اما با بزرگ شدن ماهی، کارکردش کمتر می‌شود و به نوعی عضو تکاملیِ به‌جا مانده تبدیل می‌شود.

بدن مثلثی، ایستادن مورب، پوست زره‌مانند و راه رفتن‌های عجیب‌وغریب آن، ترکیبی از ویژگی‌هایی هستند که این ماهی را شبیه «بیگانه‌ای عصبی» در اعماق دریا نشان می‌دهند. با وجود ظاهر مضحکش، شکارچی ماهری است و از استتار و کمین برای بقا استفاده می‌کند. این ویژگی‌ها آن را به یک نماد برجسته از اسرار تکاملی گالاپاگوس تبدیل کرده است.