زغال‌اخته آبی؛ میوه معروف به «میوه طول عمر» که شکل آن شبیه موشک است و دمای منفی ۵۰ درجه را تحمل می‌کند

راز بقا: زغال‌اخته آبی یا به تعبیری هانی‌بری (honeyberry) یکی از شگفت‌انگیزترین و مقاوم‌ترین میوه‌هایی است که در سردترین بخش‌های نیم‌کره شمالی رشد می‌کند. خاستگاه این میوه کشیده و آبی‌رنگ، سیبری، ژاپن، شمال چین، اروپا و بخش‌هایی از کاناداست. 

به گزارش راز بقا، طی سال‌های اخیر، محبوبیت آن به شکل چشمگیری افزایش یافته؛ زیرا ترکیبی منحصر‌به‌فرد از طعم - چیزی میان بلوبری، تمشک و انگورفرنگی - به همراه مقاومت فوق‌العاده در برابر سرما، ارزش غذایی بالا و رسیدن زودهنگام، آن را به یکی از میوه‌های محبوب باغداران و تولیدکنندگان جهانی تبدیل کرده است.

ویژگی‌های گیاهی و سازگاری‌های طبیعی

به گزارش راز بقا، زغال‌اخته آبی یک بوته خزان‌پذیر و بسیار مقاوم است که معمولاً بین ۱ تا ۲ متر ارتفاع می‌گیرد. برگ‌ها بیضی، سبز روشن و کمی مخملی‌اند و گل‌ها کوچک، لوله‌ای و زرد کم‌رنگ هستند که به‌طور غیرمعمول خیلی زود ظاهر می‌شوند؛ گاهی حتی زمانی که هنوز زمین پوشیده از برف است. 

زغال‌اخته آبی یکی از معدود گیاهانی است که قادر به تحمل دما‌های منفی ۴۵ تا منفی ۵۰ درجه است، بدون آنکه آسیبی جدی به آن برسد. میوه‌ها کشیده، استوانه‌ای یا دوکی شکل بوده و سطح آنها با پوشش آبی مومی‌رنگ محافظت می‌شود که از یخ‌زدگی و کم‌آبی جلوگیری می‌کند. 

برای مطالعه بیشتر بخوانید:

آلوی کاکائو؛ کم‌یاب‌ترین میوه دنیا شبیه آلو که در باغ‌های گرمسیری و سواحل ایران قابل کاشت است و با میوه‌اش مربا و ژله می‌سازند

موز آبی جاوا؛ موز معروف به «موز بستنی» با پوست آبی که بافت خامه‌ای شبیه به بستنی دارد و روی زمین آهسته حرکت می‌کند!

گل‌دهی زودهنگام باعث می‌شود که برای باردهی مناسب، حتماً دو رقم متفاوت کنار هم کاشته شوند؛ در غیر این صورت تشکیل میوه بسیار کم می‌شود. میوه‌ها همچنین بسیار زودتر از دیگر میوه‌ها می‌رسند و معمولاً چند هفته قبل از توت‌فرنگی آماده برداشت هستند. به همین دلیل هانی‌بری از نخستین میوه‌های تازه بهار در مناطق سردسیر است. 

ارزش غذایی و کاربرد‌های درمانی سنتی

به گزارش راز بقا، زغال‌اخته آبی به دلیل ترکیب مغذی و غنی خود، یک «سوپرفروت» واقعی به‌شمار می‌رود. این میوه مقدار زیادی آنتوسیانین دارد - رنگدانه‌های آبی - بنفش که خاصیت آنتی‌اکسیدانی بسیار قوی دارند. بسیاری از پژوهش‌ها نشان داده‌اند که میزان آنتوسیانین هانی‌بری گاهی دو برابر بلوبری است، که آن را به یکی از قدرتمندترین منابع طبیعی آنتی‌اکسیدان تبدیل می‌کند.

این میوه سرشار از ویتامین C، پتاسیم، منیزیم، کلسیم، فیبر و پلی‌فنول‌های مختلف است که همگی با سلامت قلب، کاهش التهاب، تقویت سیستم ایمنی و محافظت سلولی مرتبط‌اند. رنگ آبی تیره آن نشان‌دهنده غلظت بالای ترکیبات مفیدش است.

در طب سنتی ژاپن - به‌ویژه در میان مردم آینو در هوکایدو – زغال‌اخته آبی را «میوه طول عمر» می‌دانستند. باور داشتند که این میوه انرژی را افزایش می‌دهد، بینایی را تقویت می‌کند، گردش خون را بهبود می‌بخشد و پس از بیماری یا خستگی شدید به ریکاوری کمک می‌کند. در روسیه و اروپای شرقی نیز از آن برای درمان التهاب، مشکلات گوارشی، تب و بیماری‌های پوستی استفاده می‌شده است.

امروزه، عصاره هانی‌بری در نوشیدنی‌های سالم، مکمل‌های ضدپیری، رنگ‌های طبیعی و حتی محصولات مراقبت پوست مورد استفاده قرار می‌گیرد.

کاشت، کاربرد‌های امروزی و ارزش اقتصادی

به گزارش راز بقا، هانی‌بری نسبت به بسیاری از گیاهان میوه‌ای دیگر بسیار کم‌توقع‌تر است. این بوته در خاک‌های شنی، لومی یا کمی اسیدی به‌خوبی رشد می‌کند و برخلاف بلوبری، حتی در خاک‌هایی با pH بالاتر نیز قابل کشت است. مقاومت بالا در برابر باد، سرما و آفات موجب شده که این گیاه برای کشاورزی کم‌هزینه و پایدار بسیار مناسب باشد. 

یکی از بزرگ‌ترین مزیت‌های اقتصادی هانی‌بری، رسیدن بسیار زودهنگام آن است. چون این میوه قبل از بسیاری از میوه‌های دیگر وارد بازار می‌شود، در زمانی که بازار از میوه تازه خالی است، با قیمت بالا فروخته می‌شود. این موضوع، کشت آن را برای کشاورزان بسیار سودآور کرده است.

هانی‌بری هم به صورت خام مصرف می‌شود و هم در تولید مربا، آبمیوه، نوشیدنی‌های تخمیری، دسر‌های یخ‌زده، کیک، سس‌های صنعتی و حتی شراب میوه‌ای به‌کار می‌رود. رنگ آبی طبیعی و قوی آن در صنایع غذایی بسیار مورد توجه است.

برنامه‌های اصلاح نژادی در ژاپن، لهستان و کانادا منجر به تولید ارقامی با میوه‌های بزرگ‌تر، طعم شیرین‌تر و بافت محکم‌تر شده است. با تغییرات اقلیمی و حرکت مناطق کشاورزی به سمت شمال، هانی‌بری اکنون از مهم‌ترین محصولات امیدبخش در مناطق سرد و معتدل به‌شمار می‌رود. 

شگفت‌انگیزترین ویژگی‌های زغال‌اخته آبی یا هانی‌بری

به گزارش راز بقا، زغال‌اخته آبی یا هانی‌بری یکی از عجیب‌ترین میوه‌های جهان است و ویژگی‌هایی دارد که آن را از تقریباً هر میوه دیگری متمایز می‌کند. نخستین ویژگی منحصر‌به‌فرد آن، تحمل دمای بسیار پایین است - برخی ارقام حتی در منفی ۵۰ درجه سانتی‌گراد نیز بدون آسیب جدی زنده می‌مانند. 

شگفت‌تر اینکه گل‌های این گیاه می‌توانند در اواخر زمستان شکوفه دهند و سرمای زیر صفر را تحمل کنند، چیزی که برای شکوفه‌های سیب، گیلاس یا بلوبری تقریباً غیرممکن است. 

ویژگی عجیب دیگر این است که طعم هانی‌بری بسته به اقلیم تغییر می‌کند. یک رقم مشخص می‌تواند در ژاپن طعمی شیرین، در روسیه طعمی ترش و در کانادا طعمی شبیه انگورفرنگی داشته باشد - بدون هیچ تغییر ژنتیکی! این توانایی نتیجه واکنش شدید گیاه به خاک، نور و دمای محیط است.

برخی میوه‌ها شکل‌هایی عجیب دارند: پیچ‌خورده، خمیده، دوقلو یا شبیه موشک. همچنین غلظت آنتوسیانین به قدری بالا است که آب این میوه می‌تواند انگشتان را تا ساعت‌ها آبی نگه دارد. 

در میان مردم آینو باور‌هایی وجود داشت که مصرف این میوه بدن را در برابر سرمای شدید مقاوم می‌کند و طول عمر را افزایش می‌دهد، به همین دلیل آن را «میوه‌ی حیات» می‌دانستند.