درختان تاپروم؛ درختانی عظیم شبیه عضلات بدن انسان که مانند آبشارهای یخزده از دیوارهای معبد سرازیر شده و آن را در آغوش گرفتهاند
معبد تاپروم (Ta Prohm) در کامبوج نماد همزیستی وهمانگیز معماری و طبیعت است؛ جایی که درختان عظیم با ریشههای پیچان، بناهای سنگی امپراتوری خمر را در آغوش گرفتهاند. این ویرانه زنده، ناپایداری تمدنها و صبر خاموش طبیعت را به شکلی شاعرانه و هراسانگیز نشان میدهد.
راز بقا: در اعماق جنگلهای کامبوج، معبد باستانی تاپروم (Ta Prohm) بهعنوان یکی از وهمانگیزترین نمادهای غلبه طبیعت بر جاهطلبی انسان ایستاده است. این معبد در اواخر قرن دوازدهم و در اوج شکوه امپراتوری خِمِر ساخته شد و نهتنها بهخاطر برجها و راهروهای سنگیاش، بلکه بهدلیل درختان عظیمی شهرت دارد که ریشههایشان دیوارهای معبد را در آغوش گرفته، خرد کرده و در خود فرو بردهاند.
به گزارش راز بقا، برخلاف بسیاری از معابد انگکور وات که بازسازی و تمیز شدهاند، تاپروم عمداً در وضعیت نیمهویران رها شد تا درختان بخشی از هویت آن باقی بمانند. نتیجه، پیوندی فراواقعی میان معماری و جنگل است؛ جایی که سنگ و ریشه از هم جداییناپذیرند.
خاستگاه تاپروم و نگهبانان جنگلی آن
به گزارش راز بقا، تاپروم در اصل بهعنوان یک صومعه و مرکز آموزشی بودایی به دستور شاه «جایاورمان هفتم» ساخته شد. در دوران اوج خود، این مجموعه میزبان هزاران راهب، استاد و خدمتگزار بود. اما با افول امپراتوری خمر در قرن پانزدهم، معبد بهتدریج رها شد و در برابر جنگلهای اطراف بیدفاع ماند.
در طول قرنها، درختانی مانند اسپونگ (Tetrameles nudiflora) و انجیرهای خفهکننده (گونههای فیکوس) مستقیماً روی سازههای معبد رشد کردند. دانهها در شکافهای سنگی افتادند، جوانه زدند و بهآرامی گسترش یافتند. با بالغ شدن درختان، ریشههایشان روی دیوارها، برجها و سقفها خزید و همزمان که ویران میکردند، بنا را نیز سرپا نگه میداشتند. این درختان به محافظان و ویرانگران همزمان معبد تبدیل شدند.
برای مطالعه بیشتر بخوانید:
چگونه ریشهها معماری سنگی را دگرگون کردند
به گزارش راز بقا، شاخصترین ویژگی تاپروم، شبکه عظیم ریشههایی است که مانند آبشارهای منجمد از دیوارها سرازیر شدهاند. این ریشهها با رشد خود فشار عظیمی ایجاد میکنند و سنگهایی را که بدون ملات و با دقتی بالا کنار هم قرار گرفته بودند، از هم میشکافند. در برخی نقاط، ورودیهای کامل معبد زیر وزن چوب زنده خرد شدهاند.
اما تناقض اینجاست که همین ریشهها در بسیاری از بخشها نقش ستونهای نگهدارنده را ایفا میکنند. باستانشناسان دریافتهاند که برداشتن بعضی از این درختان باعث فروپاشی فوری دیوارهایی میشود که اکنون به آنها تکیه دارند. به همین دلیل، مرمتگران با یک دوراهی اخلاقی روبهرو هستند: حفظ معبد به معنای حفظ درختانی است که همزمان به تخریب آن ادامه میدهند.
این رابطه پیچیده، تاپروم را به ویرانهای زنده تبدیل کرده است؛ بنایی که نه با ابزار انسان، بلکه با نیروهای زیستی بهتدریج دگرگون میشود.
تاپروم؛ نماد زمان، زوال و تعادل
به گزارش راز بقا، امروزه تاپروم تنها یک محوطه باستانی نیست، بلکه بیانی فلسفی است که در سنگ و ریشه حک شده است. این مکان نماد ناپایداری امپراتوریها و صبر خاموش طبیعت است. اگر انگکور وات نمایانگر نظم، تقارن و تسلط انسان باشد، تاپروم نشانه تسلیم و همزیستی است.
این معبد به یک نماد فرهنگی نیز تبدیل شده و در فیلمها، عکسها و متون مختلف حضور دارد. بسیاری از بازدیدکنندگان از ترکیبی از شگفتی و اضطراب سخن میگویند؛ گویی خود جنگل ناظر آنهاست. راهروهای پوشیده از خزه، نور فیلترشده خورشید و صدای نالهگونه درختان در باد، حسی را القا میکند که انگار تاپروم بیرون از زمان معمولی وجود دارد.
عجیبترین و شگفتانگیزترین واقعیتها درباره درختان تاپروم
به گزارش راز بقا، یکی از عجیبترین واقعیتها درباره درختان تاپروم این است که بسیاری از آنها قدیمیتر از کشورهای مدرن امروزی هستند و صدها سال بدون وقفه رشد کردهاند. برخی درختان اسپونگ به ارتفاع بیش از ۴۵ متر میرسند و ریشههایی دارند که قطری به اندازه یک خودرو دارند. با این حال، همه آنها روزی تنها دانههایی کوچک در شکاف سنگ بودهاند.
نکته وهمآلود این است که ریشهها اغلب شبیه اندامهای انسانی به نظر میرسند؛ پیچخورده مانند عضلات و چنگزده به سنگ همچون انگشتان. همین شباهت باعث شده در باورهای محلی، معبد «زنده» تلقی شود و گفته شود ارواح نگهبان در برخی از این درختان سکونت دارند.
از نظر علمی، ریشههای انجیر معابد رفتاری شبیه شکارچیان کند دارند. آنها بهتدریج سازهها را در بر میگیرند و رشدشان را با جاذبه، رطوبت و جریان هوا تطبیق میدهند. برخی ریشهها پیش از پایین آمدن، مترها بهصورت افقی روی دیوار حرکت میکنند؛ رفتاری که برای بسیاری غیرمنتظره است.
شاید نگرانکنندهترین حقیقت این باشد که اگر انسانها دوباره ناپدید شوند، تاپروم نشان میدهد چه بر سر شهرهای ما خواهد آمد: طبیعت آنها را فوراً نابود نمیکند، بلکه بهآرامی، زیبا و بیمقاومت در خود حل میکند.
لینک کپی شد
از میان خبرها
خواندنیها
قارچ عسلی؛ قدیمیترین موجود زنده جهان با ۱۰ هزار سال عمر که در جنگلهای هیرکانی وجود دارد و دشمن ویروسهای انسان است
درخت پدربزرگ؛ یکی از قدیمیترین موجودات زنده تاریخ با ۵۴۰۰ سال سن که به «آرشیو زنده» معروف است و مردم شیلی آن را مقدس میدانند
خَلَنگ درختی؛ درختی که چوب آن در شصت سالگی برداشت میشود و در آتش نمیسوزد و با آن پیپهای کلکسیونی ۶ میلیارد تومانی میسازند
درخت فیل؛ درختی کوچک شبیه بونسای که تنهاش بسیار عجیب و شبیه پای فیل است و برای مدت چندماه آب ذخیره میکند
سروپیا؛ درخت اسرارآمیز با تنه توخالی که لانه زنده مورچههاست، باران را پیشبینی میکند و از آن نی و طبل میسازند
درخت معمای میمون؛ درخت زرهپوش افسانهای با ۱۰۰۰ سال سن که سرمای منفی ۲۰ درجه را تاب میآورد و میشود آن را در اردبیل کاشت
جومون سوگی؛ کهنترین درخت سرو ژاپنی و شبیه سنگ با ۷۰۰۰ سال عمر که هیچ دانهای تولید نمیکند و تا آخر عمر زنده میماند
اُلد چیکّو؛ درخت صنوبر ۹۶۰۰ ساله سوئدی که عصر یخبندان را دید و به سه شکل ایستاده و بوتهای و خزنده رشد میکند
ارسال نظر
ویدیوهای برگزیده
دنیای گیاهان
علم و کیهان