قوروت بیرجندی؛ تنها خوراک بنفش‌رنگ جهان و یادگار ایران باستان که ثبت ملی شده است

قوروت بیرجندی، تنها غذای بنفش‌رنگ جهان، میراثی شگفت‌انگیز از شرق ایران است. خوراکی سنتی، خوش‌عطر و سریع‌پخت که با قروت، گردو و ادویه‌های محلی تهیه می‌شود.

راز بقا: در میان صد‌ها خوراک سنتی ایران، نام قوروت بیرجندی همیشه با یک ویژگی عجیب و منحصر‌به‌فرد همراه بوده است: تنها غذای بنفش‌رنگ جهان. غذایی که ریشه‌های آن در شرق ایران، در شهری به نام بیرجند قرار دارد؛ شهری که به «شهر کاج‌ها» معروف است و قدمتش به دوران ساسانیان می‌رسد. برخی باور دارند که این شهر را بیژن قهرمان نامدار شاهنامه بنیان نهاده و مرور زمان، نام بیژن‌گرد به بیرجند تغییر یافته است. همین پیشینه اسطوره‌ای باعث شده قوروت بیرجندی تنها یک خوراک ساده نباشد، بلکه بخشی از هویت فرهنگی و تاریخی این منطقه به شمار برود.

چرا قوروت بیرجندی بنفش است؟

به گزارش راز بقا، قوروت یا قروت، فراورده‌ای لبنی است که از کهنه‌کردن و خشک‌کردن دوغ ترش به دست می‌آید. این فراورده در مناطق مختلف ایران وجود دارد، اما قوروت بیرجندی به‌طور چشمگیری متفاوت است:

وقتی با روش سنتی آماده می‌شود، رنگی بنفش، عمیق و براق پیدا می‌کند؛ رنگی که نه در خوراک‌های ایرانی و نه در غذا‌های سنتی هیچ کشور دیگری دیده نمی‌شود.

این رنگ بنفش به چند دلیل به وجود می‌آید:

ترکیب خاص قروت محلی بیرجند که نسبت اسیدیته آن با مناطق دیگر متفاوت است.

آسیاب‌شدن قوروت با گردو که واکنش آن با مواد موجود در کشک کهنه، مایع را به سمت طیف بنفش و ارغوانی می‌برد.

تهیه قوروت در ظروف سنتی مانند کاسه‌های چدنی یا مسی که به تغییر رنگ طبیعی کمک می‌کنند.

همه این عوامل باعث می‌شود قوروت بیرجندی تنها خوراکی در جهان باشد که به‌طور طبیعی و بدون هیچ افزودنی بنفش می‌شود.

قوروت؛ ساده، سریع و شگفت‌انگیز

به گزارش راز بقا با وجود ظاهر متفاوت و رنگ چشمگیر، قوروت یکی از ساده‌ترین و سریع‌ترین خوراک‌های ایرانی است. بیرجندی‌ها قوروت را غذایی سبک، قوی و بسیار خوش‌طعم می‌دانند که از گذشته‌های دور تا امروز بخشی از سفره روزمره و آیینی مردم بوده است.

طرز تهیه این خوراک از گذشته تاکنون تقریباً تغییر نکرده و همچنان به همان روش سنتی انجام می‌شود.

مراحل تهیه قوروت بیرجندی

برای طبخ یک قوروت اصیل بیرجندی، مراحل با دقت خاصی انجام می‌شود:

خیس‌کردن قروت خشک

قروت‌های خشک را از شب قبل در آب خیس می‌کنند تا بافتشان نرم شود و آماده آسیاب‌کردن گردد.

آسیاب‌کردن قوروت همراه با گردو

بیرجندی‌ها معتقدند رنگ بنفش، تنها زمانی ظاهر می‌شود که قروت با گردوی خوب و تازه ساییده شود. قروت و گردو را هم‌زمان می‌سابند تا کاملاً یکدست شود.

افزودن آب سنگین و کنترل‌شده

هنگام ساییدن، آب را کم‌کم اضافه می‌کنند تا مایع به غلظت مطلوب برسد؛ نه خیلی شل و نه بیش از اندازه غلیظ.

گرم‌کردن مایع قروت

این مرحله بسیار حساس است. مایع قروت باید به‌آرامی گرم شود، اما هرگز نباید جوش بیاید، زیرا جوشیدن باعث فساد و ازبین‌رفتن طعم اصلی آن می‌شود.

پیازداغ حیوانی و ادویه‌های منحصر‌بفرد

عطر اصلی قوروت با پیازداغ روغن حیوانی ساخته می‌شود. سپس قوروت گرم را افزوده و هم‌زمان نعناع خشک و ادویه مهم منطقه یعنی چهارزیره را اضافه می‌کنند.

این ترکیب، خوراکی تولید می‌کند که مزه‌ای میان شور لطیف، ترشی ملایم و عطر گیاهان کویری دارد؛ مزه‌ای که فقط در شرق ایران پیدا می‌شود.

سفره بنفش بیرجندی؛ یک هویت فرهنگی

به گزارش راز بقا قوروت تنها در یک بشقاب خورده نمی‌شود؛ بلکه بخش اصلی سفره بنفش بیرجندی است. سفره‌ای که معمولاً شامل چند خوراک ساده، اما بسیار محبوب کنار قوروت است:

کدو عدس؛ خوراکی سبک و مقوی، سیب‌زمینی سیرداغ؛ ترکیبی خوش‌عطر و گوجه بادمجان؛ چاشنی گرم و دلچسب. کنار هم قرار گرفتن این غذا‌ها همراه با رنگ بنفش قوروت، سفره‌ای می‌سازد که چشم‌نواز، خانوادگی و ریشه‌دار است.

قوروت؛ از قدیم تا امروز

قوروت بیرجندی تنها یک غذای محلی نیست. این خوراک در فهرست میراث ناملموس ملی ایران ثبت شده و امروز به عنوان یکی از نماد‌های غذایی شرق کشور شناخته می‌شود. در سال‌های اخیر، جشن‌ها و آیین‌هایی نیز با عنوان «سفره بنفش بیرجند» برگزار می‌شود تا این خوراک شگفت‌انگیز به گردشگران و مردم سایر استان‌ها معرفی شود.