چرا اسب‌ها ایستاده می‌خوابند؟

رازبقا: اگر شب‌هنگام از کنار اسب‌های مزرعه عبور کرده باشید، احتمالا متوجه شده‌اید که اسب‌ها به‌ندرت در خواب دراز می‌کشند. به‌راستی چرا این پستانداران دوست‌داشتنی ایستاده می‌خوابند؟

به گزارش رازبقا؛ پاسخ به این پرسش را می‌توان این گونه خلاصه کرد: بقا! در واقع اسب‌ها به این دلیل در حالت ایستاده به خواب می‌روند که از یک سو نیازشان به خواب را برآورده کنند و از سوی دیگر، در برابر تهدید مداوم شکارچیان آمادگی داشته باشند.

لایو ساینس در گزارشی که در این باره منتشر کرده است می‌نویسد که نسب اسب‌ها به گروهی از جانوران به نام «اسبان» با نام علمی «اکوئیده» می‌رسد که شکار می‌شدند. خوابیدن ایستاده روی سُم برای آن‌ها در واقع نوعی سازگاری زیستی علیه جانوران شکارچی بود.

کارن ویت، متخصص اسب در دانشگاه ایالتی میشیگان، در ایمیلی به لایوساینس می‌نویسد که ایستاده خوابیدن به اسب‌ها به معنای واقعی کلمه به آن‌ها امکان می‌دهد از جای خود بپرند و از دست جانوران مهاجم و شکارچی فرار کنند و بدین ترتیب، نسبت به زمانی که دراز کشیده و خوابیده‌اند، بخت بیشتری برای بقا داشته باشند.

اسب‌ها جانوران بزرگی‌اند و از این رو، برای بلند شدن از زمین، زمان و انرژی بیشتری لازم دارند. از این رو، اسب ایستاده، در هنگام بیدار شدن از خواب، بسیار بهتر از اسب خوابیده می‌تواند فرار کند. به گزارش بی‌بی‌سی فوکوس، این موضوع در مورد دیگر طعمه‌های علف‌خوار بزرگ از جمله گورخر، گاومیش کوهان‌دار، فیل، و زرافه نیز صدق می‌کند که همگی ایستاده می‌خوابند.

اسب‌ها ویژگی‌های کالبدشناختی (آناتومیک) خاصی دارند که به آن‌ها امکان می‌دهد روی سم‌هایشان بمانند و ایستاده بخوابند.

به گفته ویت، این ویژگی‌ها، که «سامانه ایستا ماندن» شناخته می‌شود، مجموعه‌ای از تاندون‌ها و رباط‌ها را در بر می‌گیرد- بافت‌های نرمی که به ترتیب، عضله را به استخوان و استخوان را به استخوان دیگر متصل می‌کنند- و در هر دو پا‌های جلو و عقب وجود دارد. هنگامی که اسب ماهیچه‌های پای خود را شل می‌کند، رباط‌ها و تاندون‌ها مانند نوار‌های کششی عمل می‌کنند که مفاصل شانه و زانو و مچ پا را ثابت نگه می‌دارند. این موضوع به اسب امکان می‌دهد که بدون نیاز به تنش زیاد در عضلاتش ایستاده بماند.

در عین حال، اگرچه اسب‌ها بیشتر در حالت ایستاده می‌خوابند، برای خوابی که با آن تجدید قوا کنند اغلب نیاز به دراز کشیدن دارند. سارا متلاک، مربی ارشد رفتار اسب در دانشگاه ایالتی کلرادو، به لایو ساینس می‌گوید که اسب‌ها بیشتر وقت خود را ایستاده می‌خوابند، اما در واقع زمانی که ایستاده‌اند به خواب کامل مرحله رِم (REM) نمی‌رسند.

در انسان، در طول مرحله خواب با حرکت سریع چشم (رِم)، زمانی که چشمان فرد زیر پلک‌های بسته به‌سرعت حرکت می‌کند، فرد می‌تواند بخوابد. از این رو، ماهیچه‌ها به‌طور موقت فلج می‌شوند تا ما در خواب دست و پای خود را حرکت ندهیم. همچنین، در خواب رِم، مغز اطلاعات جدیدی را در حافظه طولانی‌مدت ذخیره و پردازش می‌کند. افرادی که خواب رِم کافی ندارند ممکن است مشکلاتی در تمرکز ذهنی و تنظیم خلق و خوی، ضعف سیستم ایمنی، و رشد سلولی کمتر داشته باشند.

اسب‌های بالغ اغلب دست‌کم ۵ ساعت در روز می‌خوابند و می‌توانند بیشتر آن را در حالت ایستاده به سر ببرند. در حالی که اسب‌های ایستاده می‌توانند به خواب «موج آهسته» یا عمیق و بدون رویا برسند، اسب برای اینکه به اندازه کافی استراحت کرده باشد به دست‌کم ۲۵ دقیقه خواب رِم در روز نیاز دارد، که چنین چیزی فقط در حالت دراز کشیدن می‌تواند رخ دهد. 

به همین دلیل، اسب‌ها باید هر روز مدتی را دراز بکشند و بخوابند. اگر این کار را نکنند، ممکن است دچار کمبود خواب شوند، که می‌تواند خطری جدی برای سلامت اسب باشد. به عنوان مثال، طبق گفته انجمن آمریکایی پزشکان اسب، ممکن است آن‌ها در معرض خطر آسیب ناشی از افتادن قرار بگیرند.

متلاک درباره اسب‌هایی که خواب رِم کافی ندارند می‌گوید ممکن است به‌اشتباه تشخیص داده شود که این اسب‌ها حمله خواب یا به‌اصطلاح نارکولپسی دارند. در واقع اسب‌ها، در اثر بی‌خوابی، ممکن است در حالی که سوار آن‌ها هستید ناگهان سقوط کنند.

او می‌گوید از آنجا که ایستادن در هنگام خواب روشی مبتنی بر سازگاری تکاملی برای نجات از دست شکارچیان است، اسب‌ها پیش از اینکه بخواهند دراز بکشند و بخوابند، باید احساس راحتی و امنیت کنند. در جمعیت‌های اسب‌های وحشی، اگر چند اسب هم‌زمان برای خواب رِم دراز بکشند، همیشه دست‌کم یک اسب باقی می‌ماند تا از روی احتیاط حواسش به شکارچی‌های احتمالی باشد.

به گفته او، اگر اسب‌ها در محیط خود احساس امنیت نکنند، دراز نمی‌کشند. به عبارت دیگر، اگر اسب‌های دیگری همراهشان نباشند، یا اگر تک افتاده باشند، کمتر احساس امنیت می‌کنند و نمی‌توانند دراز بکشند و بخوابند.