درخت جعبه شنی؛ به این درخت مرگبار نزدیک نشوید میوه‌های آن بعد از رسیدن مثل «بمب» منفجر می‌شوند!

راز بقا: مبوه بمب یا Hura crepitans، میوه درخت جعبه شنی که به نام‌های «پوسوم وود» (possumwood)، آساکو (asaku) و «جابیلو» (jabillo) نیز شناخته می‌شود، میوه‌ای از درختی همیشه سبز از خانواده Euphorbiaceae، که بومی مناطق گرمسیری آمریکای شمالی و جنوبی از جمله جنگل‌های آمازون است.

به گزارش راز بقا، این درخت در بخش‌هایی از تانزانیا وجود دارد، جایی که در آنجا از گونه‌های مهاجم محسوب می‌شود. از آنجا که میوه‌های آن در هنگام رسیدن منفجر می‌شوند، نام مستعار محاوره‌ای «دینامیت» را نیز دریافت کرده است.

ویژگی‌های میوه بمب یا درخت جعبه شنی

درخت جعبه شنی (sandbox tree) می‌تواند تا ۶۰ متر رشد کند و برگ‌های بزرگ تخم مرغی آن تا ۶۰ سانتی متر عرض می‌رسند. همچنین دور این درخت نیز بیش از یک متر است. آن‌ها یک پایه، با گل‌های قرمز و بدون گلبرگ هستند. گل‌های نر روی خوشه‌های بلند رشد می‌کنند، در حالی که گل‌های ماده به تنهایی در بغل برگ رشد می‌کنند. 

تنه پوشیده از خار‌های بلند و تیز است که شیره سمی ترشح می‌کند. میوه‌های درخت جعبه شنی کپسول‌های بزرگ به شکل کدو تنبل به طول ۳ تا ۵ سانتی‌متر و قطر ۵ تا ۸ سانتی‌متر، با ۱۶ برچه به‌صورت شعاعی هستند. دانه‌های آن پهن و حدود ۲ سانتی متر قطر دارند. کپسول‌ها هنگام رسیدن منفجر می‌شوند، به تکه‌های زیادی تقسیم می‌شوند و دانه‌ها را با سرعت ۷۰ متر بر ثانیه (۲۵۰ کیلومتر در ساعت) پرتاب می‌کنند. 

بر اساس آنچه در دانشنامه بریتانیکا درباره این درخت آمده این درخت یکی از بزرگترین درخت‌های مناطق استوایی قاره آمریکا محسوب می‌شود. برگ‌ها، پوست و دانه‌های این درخت سمی هستند و انفجار کپسول‌ها که حاوی دانه‌ها هستند قدرت آسیب رساندن به افراد را دارند. 

یک منبع بیان می‌کند که کپسول‌های رسیده دانه‌های خود را تا ۱۰۰ متر مانند منجنیق پرتاب می‌کنند. منبع دیگری بیان می‌گوید که دانه‌ها تا ۴۵ متر می‌شوند و نرخ پرتاب به طور متوسط حدود ۳۰ متر است. 

تجزیه و تحلیل ویدئویی با سرعت بالا از میوه در حال انفجار نشان داد که دانه‌های Hura crepitans به صورت پس‌چرخشی (Backspin) پرتاب می‌شوند یعنی چرخش دانه‌ها به دور خود در جهت مخالف حرکت آن‌ها رو به جلوست. 

این در حالیست که قبلا تصور می‌شد این دانه‌ها در جهت حرکت‌شان به چرخش در می‌آیند (topspin). چرخش به عقب به دانه‌ها کمک می‌کند تا فاصله پرتاب آن‌ها به حداقل ممکن برسد.

این درخت خاک مرطوب و نیمه سایه را ترجیح می‌دهد تا آفتاب کامل. اغلب برای سایه‌اش کشت می‌شود. درختان جعبه شنی درختان گرمسیری هستند و محیط‌های گرمتر و مرطوب را ترجیح می‌دهند.

چوب درخت جعبه شنی به اندازه‌ای سبک است که می‌توان از آن‌ها قایق ساخت. گفته می‌شود که ماهیگیران از شیره شیری‌رنگ و سوزآور این درخت برای مسموم کردن ماهی‌ها استفاده می‌کنند. اهالی جزایر کارائیب از شیره آن سم تیر درست کردند. این چوب برای ساخت مبلمانی با نام «هورا» استفاده می‌شود. 

قبل از اختراع شکل‌های مدرن‌تر انواع مداد‌ها و خودکارها، کپسول‌های دانه نارس این درختان از وسط اره می‌شدند تا از آن‌ها جعبه‌های شنی تزئینی قلمی بسازند. به همین دلیل آن را «درخت جعبه شنی» نامیدند. همچنین گفته شده که مردمان محلی که در نزدیکی این درخت زندگی می‌کنند از این میوه به عنوان داروی گیاهی استفاده می‌کنند.

دانه‌ها حاوی روغنی هستند که سمی است و مصرف نمی‌شود، اما می‌توان آن را به گازوئیل طبیعی و صابون تبدیل کرد. باقی مانده نشاسته‌ای آن را می‌توان پس از پخت به خوراک دام تبدیل کرد.