اسب تارپان؛ اسب کوچکی که انسان‌های اولیه عاشقش بودند و هیچگاه اهلی نشد

راز بقا: اسب تارپان (Tarpan Horse) که به آن «اسب وحشی اروپایی» نیز گفته می‌شود، نژادی کوچک و مقاوم بود که در دشت‌های اوراسیا، به‌ویژه در مناطقی که اکنون بخشی از اوکراین، روسیه و قزاقستان هستند، زندگی می‌کرد و در همانجا هم توسعه یافت.

به گزارش راز بقا، این نژاد جایگاه ویژه‌ای در تاریخچه زندگی اسب‌ها دارد، زیرا یکی از اسب‌های وحشی اصیلی بود که به اهلی‌سازی و توسعه برخی از نژاد‌های اسب‌های مدرن کمک کرد. 

تاریخچه اسب تارپان

به گزارش راز بقا تاریخچه اسب تارپان به هزاران سال پیش بازمی‌گردد و شواهد نشان می‌دهد که این اسب اولین بار در دشت‌های اوراسیا توسط انسان‌های اولیه اهلی شد. بر اساس نظریات مختلف، تارپان‌ها اجداد بسیاری از نژاد‌های اسب اهلی بوده‌اند و ویژگی‌های خود را به نژاد‌هایی مانند اسب شوالسکی، کونیک و دیگر نژاد‌ها منتقل کرده‌اند.

تصاویر اولیه اسب‌ها در دشت‌های اوراسیا نشان می‌دهند که حیواناتی شبیه به تارپان‌ها وجود داشته‌اند و این اسب‌ها در فرهنگ‌های مردمان قدیمی ایفاگر نقش مهمی بوده‌اند. 

این اسب‌ها به‌خوبی با محیط‌های سخت دشت‌ها سازگار شده بودند و در گله‌ها زندگی می‌کردند و عمدتاً برای حمل و نقل و به عنوان حیوانات بارکش مورد استفاده قرار می‌گرفتند. تارپان‌ها قادر بودند در سرما و زمستان‌های سخت و در شرایط چراگاهی محدود زنده بمانند.

با این حال، از اواخر قرن نوزدهم به بعد، جمعیت تارپان‌ها شروع به کاهش کرد و علل اصلی این کاهش، از دست دادن زیستگاه، تسلط انسان‌ها و جفت‌گیری آن‌ها با اسب‌های اهلی بود. 

برای مطالعه بیشتر بخوانید:

بیلی پیر؛ پیرترین اسب جهان که ۶۲ سال عمر کرد و اسکلت آن در موزه نگهداری می‌شود!

پونی؛ اسبی شبیه سگ که رکورد دار کوچک‌ترین اسب جهان است

آخرین تارپان وحشی در سال ۱۸۷۹ در باغ‌وحشی در روسیه مرد، که به معنای پایان نسل این نژاد به‌عنوان یک گونه خالص و وحشی بود. با این وجود، میراث اسب تارپان از طریق نسل‌های بعدی آن همچنان باقی مانده و به توسعه نژاد‌های اسب مدرن کمک کرده است.

خصوصیات اسب تارپان

تارپان اسبی نسبتاً کوچک بود که ارتفاع آن بین ۱۲۱ تا ۱۳۲ سانتیمتر تا شانه بود. این اسب بدنی فشرده و عضلانی و سینه‌ای عریض و پا‌هایی قوی داشت که برای تحمل سفر‌های طولانی در زمین‌های سخت و ناهموار طراحی شده بود. 

رنگ پوشش تارپان معمولاً کهر بود و اغلب یک خط تاریک در طول پشتی آن (خط میانه‌پشتی) و علامت‌هایی روی پا‌ها مشاهده می‌شد که ظاهری اولیه و باابهت به آن می‌داد. این اسب همچنین دارای یال کوتاه و ضخیم، سری کوچک و چشمانی بزرگ و هوشیار بود که برای بقا در حیات وحش و طبیعت مناسب بودند.

اسب تارپان با وجود طبیعت وحشی‌اش، به‌خاطر هوش، یادگیری سریع و طبیعت اجتماعی‌اش شناخته می‌شد. آن‌ها همچنین به‌خاطر استقامت و تاب‌آوری‌شان معروف بودند و قادر بودند در سرمای شدید زنده بمانند و مسافت‌های طولانی را برای جستجوی غذا طی کنند.

اگرچه نژاد تارپان به‌عنوان یک نژاد خالص دیگر وجود ندارد، اما میراث آن در نژاد‌های مدرن مانند کونیک، نژادی که در لهستان توسعه یافته و شباهت زیادی به تارپان از نظر ظاهر و رفتار دارد، و همچنین در دیگر اسب‌های نیمه‌وحشی سراسر اروپا باقی مانده است. 

عجیب‌ترین فکت درباره اسب تارپان

یکی از عجیب‌ترین و جالب‌ترین فکت‌ها درباره اسب تارپان این است که این اسب هرگز به‌طور کامل مانند دیگر اسب‌ها اهلی نشد. با وجود اینکه این اسب هزاران سال توسط انسان‌ها استفاده می‌شد، اما بخش زیادی از ویژگی‌های وحشی خود را در طول تاریخ حفظ کرد. 

این ویژگی برای تارپان چیزی بیش از یک حیوان کاری بود و در واقع مرز بسیار باریک بین گونه‌های وحشی و اهلی بود. 

تارپان‌ها اگرچه غالبا به عنوان حیوانات بارکش و همچنین برای سوارکاری استفاده می‌شدند، اما به‌راحتی آموزش‌پذیر نبودند و تربیت آن‌ها به شکل سنتی و مانند اسب‌های اهلی امکان‌پذیر نبود. در حقیقت، تارپان‌ها به‌عنوان اسب‌های «نیمه‌اهلی» شناخته می‌شدند، زیرا رفتار‌های وحشیانه زیادی را حفظ کرده بودند. 

این ویژگی وحشی‌گری باعث شد که تارپان‌ها مستقل‌تر و کمتر وابسته انسان‌ها باشند. در حالی که این اسب‌ها به صورت گله‌ای زندگی و توسط انسان‌ها مدیریت می‌شدند، اما هنوز هم دارای غرایز بقای قوی بودند و می‌توانستند از اسارت فرار کنند.

جالب است که تارپان‌ها اگر به محیط طبیعی خود بازگردانده می‌شدند، می‌توانستند دوباره به رفتار‌های وحشی خود بازگردند. گزارش‌هایی وجود دارد که نشان می‌دهند تارپان‌های اهلی شده، پس از رها شدن در محیط آزاد، دوباره به وضعیت وحشی‌گونه بازگشته‌اند.

 این توانایی وحشی شدن حتی پس از تربیت در اسارت، ویژگی مرموز و تقریباً شگفت‌انگیزی به این نژاد می‌دهد. این بدین معنی است که تارپان همیشه یک قدم از تبدیل شدن به یک حیوان وحشی فاصله داشت، حتی زمانی که بخشی از جامعه انسانی بود. 

این روحیه وحشی، همراه با نقش حیاتی‌ای که در توسعه نژاد‌های دیگر اسب‌های مدرن داشته، تارپان را به یکی از عجیب‌ترین و جذاب‌ترین جنبه‌های تاریخ اسب‌ها تبدیل کرده است.