(تصویر) گور دختر قبر کیست؛ آرامگاهی شبیه به آرامگاه کوروش در بوشهر

در نزدیکی برازجان، در استان بوشهر، بنایی تاریخی قرار گرفته است که شباهت زیادی با آرامگاه مشهور کوروش کبیر دارد. البته ظرافت کم بنای آن در همان نگاه اول خود را نشان می‌دهد؛ سنگ‌هایی با برش‌ها و حجاری ساده و ابتدایی. این بنای تاریخی که در خلوت دورافتاده دشتی قرار دارد، فردی از دوران هخامنشی را در خود جای داده است. هرچند از هویت فرد مدفون اطلاعات قطعی در دست نیست؛ این بنا را متعلق به یکی از افراد سلطنتی می‌دانند. 

به گزارش ایرنا، گور دختر از جا‌های دیدنی بوشهر به شمار می‌رود و در جلگه برپز قرار دارد. این بنای تاریخی، هرچند با معماری بسیار ابتدایی‌تر، شباهت زیادی به آرامگاه کوروش کبیر دارد. از همین رو اکثر باستان‌شناسان آن را بازمانده دوره هخامنشی می‌دانند. 

در سال‌های ۱۳۸۰ و ۱۳۸۲، علی‌اکبر سرفراز بنای گور دختر و جلگه بزپر را مورد بررسی و شناسایی قرار داد و بنای گور دختر را متعلق به شاهان اولیه هخامنشی و کوروش اول پسر چیش‌پش و مقبره بالای آن را مربوط به همسر ایلامی وی یعنی مادر کوروش کبیر شاه ایران می‌داند. البته این تنها یکی از چندین نظر متفاوت درباره فرد مدفون در این ٰآرامگاه است. 

با توجه به ارزش تاریخی، گور دختر به شماره ۱۸۹۷ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است. 

گور دختر کجاست؟

گور دختر از جا‌های دیدنی برازجان به شمار می‌آید و در استان بوشهر، شهرستان دشتستان، دشت میانکوهی پشت پر قرار دارد.

برای دسترسی به گور دختر، ابتدا باید به روستای پشت پر (بز پر) بروید. از برازجان به‌سمت دالکی پیش برانید. پس از عبور از دالکی، در جاده برازجان به شیراز، به پل نمازگاه خواهید رسید. در پایان پل به جاده‌ای فرعی می‌رسید که باید وارد آن شوید. در این مسیر کوهستانی، از روستا‌های تنگ درکش و رود فاریاب خواهید گذشت. سپس به شهر تنگ ارم می‌رسید. در فاصله دو کیلومتری جنوب تنگ ارم، جاده فرعی آسفالته‌ای قرار دارد. وارد آن شوید و ادامه دهید تا از روستا‌های آقا امیراحمد و کفتارو عبور کنید. پس از گردنه تخته و عبور از سربالایی‌ها، به پشت پر خواهید رسید. 

معماری گور دختر

گور دختر بنایی است مستطیل‌شکل به ارتفاع کلی ۴٫۴۵ متر که بامی شیروانی‌شکل روی آن قرار دارد و در ساخت آن، از تخته سنگ‌های کرم رنگ بزرگ استفاده کرده‌اند. این بنا روی مصطبه‌ای سنگی بنا شده که زیرسازی اولیه و سکوسازی برای این بنا بوده است. شالوده اصلی آن شامل شفته‌ریزی و شن‌های رودخانه‌ای می‌شود که مصطبه و پایه اصلی و اولیه بنا روی آن ساخته و پرداخته شده است. روی مصطبه سه ردیف سنگ به‌صورت پلکانی ایجاد شده‌اند که به اتاقک اصلی منتهی می‌شود. پایین‌ترین رج که روی زمین است، ۵٫۱۰ متر طول و ۴٫۴۰ متر عرض دارد. 

ارتفاع سنگ‌ها که به‌صورت پلکانی روی هم قرار گرفته‌اند، ۳۴ سانتی‌متر است. اتاقک بالایی روی پلکان‌ها ۳٫۴۰ متر ارتفاع، ۲٫۹۵ متر طول و ۲٫۳۰ متر عرض دارد. ضخامت دیوار‌های سنگی بنا در حدود ۷۵ سانتی‌متر است. اطاق آرامگاه از درون ۲٫۲۰ متر طول و ۱٫۵۵ متر عرض دارد و ارتفاع آن از کف تا سقف مسطح آن ۲٫۵۰ متر است. 

گور دختر به‌طور کامل از ۲۲ قطعه سنگ ساخته شده است که هیچ‌گونه ظرافت‌کاری در آن دیده نمی‌شود و به‌صورت خیلی ابتدایی سنگ‌ها را برش و حجاری کرده‌اند. تمامی سنگ‌های اتاقک آرامگاه به‌وسیله بست‌های فلزی توکار، به‌وسیله بست‌های دم‌چلچله‌ای به یکدیگر متصل شده‌اند. در ساخت این بنا مانند دیگر سازه‌های ساخته‌شده توسط معماران هخامنشی، هیچ ملاتی به‌کار نرفته است. 

بر بالای مقبره، قسمتی فرورفتگی شبیه به یک قاب وجود دارد که احتمالا جایگاه قرارگیری کتیبه‌ای مربوط به آن بوده است. در درون اتاقک بنا حوضچه کوچکی وجود دارد. 

بنا دارای یک در ورودی با ابعاد ۷۰×۹۰ سانتی‌متر است. هیچ‌گونه نشانه‌ای که مربوط به قفل و بست سنگ درگاه باشد، دیده نمی‌شود و احتمال می‌رود اصلا سنگ درگاهی نداشته است و اگر هم داشته به‌صورت خشکه چین و بدون هیچ‌گونه پاشنه در یا قفل و بستی ایجاد کرده‌اند. بر بالای درگاه ورودی و نزدیک به سقف، فضای طاقچه مانندی به‌صورت مربع شکل به ابعاد ۲۵×۲۵ سانتی‌متر دیده می‌شود که از پشت بسته شده است. 

گور دختر مدفن کیست؟

گوردختر را ابتدا باستان‌شناس بلژیکی، لویی واندنبرگ، در سال ۱۳۳۹ هجری شمسی کشف کرد. واندنبرگ معتقد بود گوردختر قبر چیش‌پیش یا کوروش یکم (جد کوروش کبیر) است؛ اما سپس علیرضا شاپور شهبازی، آن را آرامگاه کوروش کوچک دانست. گمانه‌ها درباره این بنا فراوان است. آرامگاه ماندانا، مادر کوروش یا آتوسا، دختر کوروش و شهبانوی هخامنشی یا خواهر کوروش برخی دیگر از گمانه‌ها درباره این بنا هستند. 

تاریخچه گور دختر

اکثر محققان معتقدند این بنا به دوره هخامنشی تعلق دارد؛ اما درباره این موضوع بنا مربوط به چه دوره‌ای از هخامنشی و کدام پادشاه یا شاهزاده بوده است، نظریات متفاوتی ارائه داده‌اند. 

از زمان داریوش بزرگ به بعد، در دوره هخامنشی شیوه تدفین تقریبا به یک شکل صورت می‌گرفت. در این شیوه همه قبر‌ها در بدنه کوه به‌صورت دخمه‌ای ایجاد می‌شدند و این دخمه‌ها دارای قبوری بودند که جسد در آن قرار می‌گرفت. البته این شیوه گاه مانند آرامگاه داریوش و دیگر پادشاهان قبور به‌شکل متفاوتی بود. 

آرامگاه کوروش بزرگ در پاسارگاد آرامگاهی جدا از آرامگاه‌های پادشاهان بعد از خود است و با سبک معماری و الگوی مذهبی با دیگر آرامگاه تفاوت دارد. این آرامگاه شباهت زیادی به گور دختر دارد و این موضوع نشان‌دهنده آن است که هر دو شخص دارای یک نوع مذهب و از لحاظ اعتقادی بسیار به هم نزدیک هستند. 

از این شواهد به نظر می‌رسد که آرامگاه گور دختر باید قبل از آرامگاه کوروش بزرگ ساخته شده باشد. اگر بعد از آرامگاه کوروش این اثر ساخته شده بود، بدون‌شک از لحاظ ساختار معماری بهتر از آرامگاه کوروش داشت، نه تا این اندازه ابتدایی و ساده. 

نکات بازدید از گور دختر 

بازدید از گور دختر رایگان است. 

همه‌روزه می‌توانید از گور دختر بازدید کنید. توصیه می‌کنیم ساعات روشنایی روز را برای این منظور انتخاب کنید. 

متاسفانه این اثر صدمات زیادی را متوجه شده است. لطفا در بازدید از آثار تاریخی، از وارد آوردن هرگونه صدمه (به‌خصوص نوشتن یادگاری) خودداری کنید. 

با سفر به روستا‌ها و نواحی مختلف، به باور‌های مردم بومی احترام بگذارید. 

با خرید از محصولات بومی در طول سفر به مناطق مختلف کشور، نقشی موثر در اقتصاد منطقه داشته باشید.