ریشه ضرب‌المثل «آوردن خر از قبرس»؛ چرا آمریکا در زمان محمدرضا شاه پهلوی ۱۰۰ خبر قبرسی به ایران هدیه داد؟

راز بقا: در تاریخ معاصر ایران، دوران نخست‌وزیری محمد مصدق از جمله دوره‌هایی است که با تحولات بسیاری در زمینه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی و اجتماعی همراه بود.

به گزارش راز بقا، یکی از این تحولات که شاید کمتر به آن پرداخته شده باشد، واردات خر‌های قبرسی به ایران در آن زمان بود. در این مقاله از راز بقا، به بررسی هدف و اهمیت این اقدام و نقش آن در کشاورزی و اصلاح نژاد حیوانات خواهیم پرداخت.

پیش‌زمینه تاریخی و سیاسی دوران مصدق

دکتر محمد مصدق در سال ۱۳۲۹ به نخست‌وزیری ایران رسید و پس از آن، توانست بسیاری از سیاست‌های اقتصادی و اجتماعی کشور را به‌طور جدی تغییر دهد. به گزارش راز بقا یکی از مهم‌ترین اقداماتی که در دوران حکومت وی به وقوع پیوست، ملی‌سازی صنعت نفت ایران بود که باعث شد مصدق به عنوان یک شخصیت مهم در تاریخ معاصر ایران شناخته شود. در این دوران، کشور ایران تلاش می‌کرد تا به‌طور مستقل از سیاست‌های خارجی بهره‌برداری کند و در راستای این هدف، پروژه‌های مختلف اقتصادی و کشاورزی را در دستور کار قرار داد.

یکی از این پروژه‌ها، اصلاح نژاد حیوانات و به‌ویژه واردات خر‌های قبرسی به ایران بود که با هدف تقویت بخش کشاورزی و ارتقای کارآیی نیروی کار در مزارع انجام شد.

اقدام آمریکا و واردات خر‌های قبرسی به ایران

در سال ۱۳۳۰، ایالات متحده آمریکا به‌عنوان یکی از کشور‌هایی که در زمینه کشاورزی و دامپروری پیشرفته بود، قصد داشت تا کمک‌هایی به ایران در جهت بهبود و اصلاح نژاد حیوانات مختلف ارائه دهد. به گزارش راز بقا یکی از اقدامات خاص این کمک‌ها، واردات ۱۰۵ رأس خر قبرسی به ایران بود. این خر‌ها که از قبرس به ایران وارد شدند، ویژگی‌های خاصی داشتند که آنها را برای استفاده در کشاورزی و حمل بار در ایران مناسب می‌کرد.

خر‌های قبرسی به دلیل قدرت بدنی بیشتر، استقامت بالا و توانایی حمل بار‌های سنگین‌تر از خر‌های ایرانی، می‌توانستند به بهبود کارآیی کشاورزی در ایران کمک کنند. در آن زمان، کشاورزی ایران به‌شدت به کار حیوانات بارکش وابسته بود و خر‌ها نقش اساسی در حمل و نقل مواد کشاورزی داشتند.

هدف از واردات خر‌های قبرسی

واردات خر‌های قبرسی به ایران در دوران مصدق از جنبه‌های مختلفی حائز اهمیت بود. به گزارش راز بقا هدف اصلی این اقدام، بهبود کارآیی کشاورزی و ارتقای کیفیت نیروی کار کشاورزی بود. در آن زمان، کشاورزی در ایران به‌شدت به استفاده از حیوانات بارکش وابسته بود و خر‌ها به‌عنوان یکی از مهم‌ترین ابزار‌های حمل بار در مزارع و مناطق روستایی محسوب می‌شدند.

برای مطالعه بیش‌تر بخوانید:

راز‌های جفت‌گیری اسب، الاغ و گورخر؛ «اسب» با چه حیواناتی جفت‌گیری می‌کند؟

خولان؛ گورخر مغولی معروف به «مهندس بیابان» که چاه آب حفر می‌کند و ۷۰ کیلومتر در ساعت می‌دود

جفت‌گیری اسب و الاغ؛ یابو و قاطر چه تفاوتی با هم دارند و چگونه به وجود آمدند؟

خر‌های قبرسی، با ویژگی‌هایی همچون استقامت و قدرت بیشتر، می‌توانستند به‌طور قابل توجهی توان حمل و نقل را افزایش دهند و به کشاورزان کمک کنند تا محصولات خود را به‌طور مؤثرتری جابه‌جا کنند. علاوه بر این، استفاده از خر‌های مقاوم‌تر می‌توانست به کاهش هزینه‌های نگهداری حیوانات کمک کرده و بار تولیدات کشاورزی را راحت‌تر از قبل منتقل کند.

اصلاح نژاد حیوانات و تأثیر آن بر کشاورزی ایران

اصلاح نژاد حیوانات در بسیاری از کشور‌های دنیا به‌عنوان یک اقدام حیاتی در جهت بهبود تولیدات کشاورزی و دامپروری شناخته می‌شود. به گزارش راز بقا در ایران نیز در آن دوران، اصلاح نژاد خر‌ها با هدف ارتقای کارآیی کشاورزی صورت گرفت. این اقدام، به‌ویژه در زمینه بهبود قدرت کشاورزان در حمل بار و کار‌های سنگین کشاورزی اهمیت داشت.

در سال‌های بعد، برنامه‌های مشابهی برای بهبود سایر نژاد‌های دام و حیوانات در ایران آغاز شد که نشان‌دهنده اهمیت این گونه اقدامات در بهبود شرایط اقتصادی و کشاورزی کشور بود. اصلاح نژاد خر‌ها می‌توانست نقش مهمی در بهبود وضعیت کشاورزی و کاهش هزینه‌ها داشته باشد.

چالش‌ها و واکنش‌ها به واردات خر‌های قبرسی

واردات خر‌های قبرسی به ایران با چالش‌هایی نیز همراه بود. برخی از منتقدان واردات این خر‌ها معتقد بودند که در شرایط اقتصادی آن زمان، این اقدام ممکن است از نظر هزینه‌های مالی برای دولت به صرفه نباشد. همچنین، برخی کارشناسان معتقد بودند که ممکن است خر‌های قبرسی نتوانند به‌خوبی با شرایط اقلیمی ایران سازگار شوند و ممکن است مشکلاتی در زمینه نگهداری آنها پیش آید.

با این حال، این اقدام از دیدگاه‌های مختلف بررسی شد و در نهایت، در راستای بهبود کشاورزی ایران و افزایش تولیدات کشاورزی به‌ویژه در مناطق روستایی تأثیر مثبتی داشت. به گزارش راز بقا واردات خر‌های قبرسی به ایران در نهایت به‌عنوان یکی از نمونه‌های موفق اصلاح نژاد حیوانات در آن زمان شناخته می‌شود.

این کمک در سال ۱۳۳۰ در زمان حکومت مصدق انجام شد که ایران با مشکل مالی زیادی به دلیل قطع صادرات نفت روبرو شده بود. روزنامه‌های ایرانی در آن دوران این ماجرا را به باد اعتراض و تمسخر گرفته بودند. از جمله عبدالرحمن فرامرزی در روزنامه کیهان نوشته بود: اینکه چرا در صورت کمکهای آمریکا به ایران هیچ نامی از الاغ قبرسی نیامده است؟ من خودم یک الاغ هستم و برای بهتر شدن نژادم الاغ قبرسی می‌خواهم.

ماجرای واردات الاغ از قبرس باعث شده تا خرهای قبرسی در ایران شهرت زیادی پیدا کنند و «واردات خر از قبرس» به صورت یک ضرب‌المثل دربیاید.

واردات خر‌های قبرسی به ایران در دوران نخست‌وزیری دکتر محمد مصدق، نمونه‌ای از تلاش‌های کشور برای بهبود وضعیت کشاورزی و اصلاح نژاد حیوانات است. این اقدام با هدف ارتقای کارآیی نیروی کار کشاورزی و بهبود وضعیت حمل و نقل محصولات کشاورزی انجام شد و تأثیر مثبتی در توسعه کشاورزی ایران داشت. مطالعه این اقدامات تاریخی به ما کمک می‌کند تا درک بهتری از روش‌ها و استراتژی‌هایی که در گذشته برای بهبود وضعیت اقتصادی کشور به‌کار گرفته می‌شد، پیدا کنیم.