مورچه منفجرشونده؛ مورچهای که هنگام خطر خودکشی می‌کند و مثل یک بمب شیمیایی منفجر می‌شود
در دل جنگل‌های جنوب شرق آسیا، گونه‌ای از مورچه‌ها وجود دارد که هنگام تهدید، خود را منفجر می‌کند! در این مقاله از راز بقا با رفتار ایثارگرانه، سازوکار مغزی، و ویژگی‌های علمی مورچه‌ی Colobopsis explodens آشنا شوید.
راز بقا: در طبیعت، ایثار رفتاری نادر، اما خارق‌العاده است. موجوداتی که برای حفظ گروه یا کلونی حاضرند جان خود را فدا کنند، معمولاً رفتارشان به دلایل پیچیده‌ی تکاملی شکل گرفته است. یکی از عجیب‌ترین نمونه‌ها در این زمینه، گونه‌ای از مورچه‌هاست که در موقعیت خطرناک، خودش را منفجر می‌کند!
معرفی گونه‌ای عجیب؛ مورچه منفجرشونده
به گزارش راز بقا، این مورچه‌ها با نام علمی Colobopsis explodens و نام انگلیسی Exploding Ants شناخته می‌شوند. این گونه در سال‌های اخیر به‌طور رسمی توسط دانشمندان طبقه‌بندی شده و یکی از عجیب‌ترین رفتار‌های دفاعی را در دنیای جانوران دارد.
زیستگاه اصلی این مورچه‌ها، جنگل‌های مرطوب جنوب شرقی آسیاست؛ کشور‌هایی مانند برونئی، مالزی، اندونزی و تایلند خانه‌ی طبیعی آنهاست.
انفجار برای دفاع از کلونی
برخلاف بیشتر گونه‌های مورچه که با گاز گرفتن یا تزریق اسید دفاع می‌کنند، Colobopsis explodens یک روش بسیار متفاوت دارد. به گزارش راز بقا هنگامی که خطری نزدیک می‌شود، برخی از کارگران مسن‌تر و ضعیف‌تر کلونی، بدن خود را با انقباض‌های شدید پر از مایعی زردرنگ و چسبناک می‌کنند. این مایع از غدد شکمی ترشح می‌شود و با فشار بالا به بیرون پاشیده می‌شود. در این فرآیند، دیواره‌ی بدن مورچه پاره شده و خودش کشته می‌شود.
این انفجار کوچک، اما مؤثر، می‌تواند شکارچی یا مهاجم را گیج یا فلج کند و فرصتی برای بقیه مورچه‌ها فراهم کند تا فرار کنند یا ضدحمله بزنند.
ترکیب شیمیایی مرگبار
مایع زردرنگی که از بدن این مورچه خارج می‌شود، ترکیبی از پروتئین‌ها، ترکیبات چسبناک، و مواد شیمیایی سمی است. این مواد نه‌تنها به دشمن آسیب می‌زنند، بلکه بوی تندشان می‌تواند نقش هشداردهنده برای بقیه کلونی هم ایفا کند.
مغز مورچهای که خودش را قربانی می‌کند
یکی از سوالات جالبی که دانشمندان را جذب کرده، این است: آیا مورچهای که خودش را منفجر می‌کند، این کار را آگاهانه انجام می‌دهد؟
پاسخ به این سؤال نیاز به شناخت ساختار عصبی و مغزی این گونه دارد. به گزارش راز بقا مغز مورچه‌ها بسیار ساده‌تر از پستانداران است، اما به‌طور شگفت‌انگیزی کارآمد عمل می‌کند. در Colobopsis explodens، دانشمندان متوجه شدند که:
این رفتار بیشتر توسط مورچه‌های مسن‌تر انجام می‌شود؛ به نظر می‌رسد که ساختار مغزی آنها در سن بالا، حساس‌تر به نشانه‌های خطر می‌شود.
سیگنال‌های شیمیایی (فرومون‌ها) نقش اساسی در تحریک رفتار انفجاری دارند؛ وقتی بویی خاص از دشمن دریافت شود، مورچه بلافاصله وارد حالت آماده‌باش می‌شود.
منطقه‌ای کوچک در مغز به تنظیم رفتار‌های دفاعی اختصاص دارد و فعالیت آن در این لحظات به اوج می‌رسد.
درواقع، می‌توان گفت که این انفجار نه یک واکنش تصادفی بلکه نوعی برنامه‌ریزی بیولوژیکی-عصبی است که در طول تکامل شکل گرفته.
برای مطالعه بیشتر بخوانید:
داستان شگفت‌انگیز مورچه‌هایی که برای پیشرفت به آمریکا مهاجرت می‌کردند!
مورچه‌هایی که با قطع پای مورچهای دیگر، جان او را نجات داد!
مورچه «لرد وُلدمورت»؛ کشف مورچهای جدید که شبیه جادوگر سیاه «هری پاتر» است!
چرا چنین رفتاری شکل گرفته است؟
در زیست‌شناسی، چنین رفتار‌هایی تحت عنوان رفتار ایثارگرانه یا Altruistic behavior شناخته می‌شوند. به گزارش راز بقا در نگاه اول، فدا کردن خود به ضرر فرد تمام می‌شود، اما از دید ژنتیکی، حفظ کلونی به‌معنای ادامه‌ی بقای ژن‌هاست.
این مورچه‌ها با فدا کردن خود، به بقای خواهران ژنتیکی‌شان کمک می‌کنند، که در ساختار اجتماعی مورچه‌ها (بر پایه‌ی ژنتیک یکسان) از ارزش بسیار بالایی برخوردار است.
ویژگی‌های خاص Colobopsis explodens
رفتار ایثارگرانه واقعی در مقیاس فیزیکی
مایع سمی و چسبناک برای دفاع
قدرت تشخیص خطر و واکنش سریع
فعالیت عصبی خاص در لحظه‌ی انفجار
متمرکز بودن این رفتار در مورچه‌های مسن و فرسوده
مورچه‌ی Colobopsis explodens یک نمونه حیرت‌انگیز از سازگاری تکاملی و رفتار گروهی در حشرات است. به گزارش راز بقا اینکه یک موجود کوچک حاضر باشد جان خود را برای حفظ دیگران فدا کند، ما را به درک عمیق‌تری از پیچیدگی‌های مغزی و اجتماعی حتی در دنیای به‌ظاهر ساده‌ی حشرات می‌رساند.
شاید ما انسان‌ها هم بتوانیم از چنین رفتار‌هایی الهام بگیریم و ایثار واقعی را نه به‌عنوان ضعف، بلکه به‌عنوان قدرتی در خدمت جامعه ببینیم.
لینک کپی شد
از میان خبرها
خواندنی‌ها
مورچه‌هایی که با قطع پای مورچهای دیگر، جان او را نجات داد!
آیا مورچه‌ها توالت دارند؟ توالت مورچه‌ها در کجای لانه قرار دارد؟
مورچه «لرد وُلدمورت»؛ کشف مورچهای جدید که شبیه جادوگر سیاه «هری پاتر» است!
داستان شگفت‌انگیز مورچه‌هایی که برای پیشرفت به آمریکا مهاجرت می‌کردند!
مورچه بولداگ؛ گران‌ترین و خطرناکترین مورچه جهان که ارزشش از طلا بیشتر است!
قارچ مورچه زامبی؛ موجود ترسناکی که مورچه‌ها را به زامبیهای متحرک در جنگل تبدیل می‌کند
تعداد مورچه‌های جهان مشخص شد؛ چند مورچه در سیاره زمین زندگی می‌کنند؟
مورچه نقرهای صحرا؛ سریعترین حشره خشکی که قطبنما دارد و دمای ۵۰ درجه را تحمل می‌کند
ارسال نظر
ویدیوهای برگزیده
دنیای گیاهان
علم و کیهان